%0 Journal Article %J Advances in Psychiatry and Neurology/Postępy Psychiatrii i Neurologii %@ 1230-2813 %V 26 %N 3 %D 2017 %F Śniecikowska2017 %T Selektywność funkcjonalna – szansa na skuteczniejsze i bezpieczniejsze leki? %X Cel: W pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat zjawiska selektywności funkcjonalnej (stronniczego agonizmu) w farmakologii receptorów sprzężonych z białkiem G (G protein-coupled receptors – GPCRs), ze szczególnym uwzględnieniem receptorów serotoninowych typu 1A. Poglądy: W ostatnich latach selektywność funkcjonalna stała się jednym z najszybciej rozwijających się tematów w farmakologii GPCRs. Badania nad tym zjawiskiem umożliwiają identyfikację szlaków transdukcji sygnału, które są preferowane dla efektu terapeutycznego lub związane z efektami niepożądanymi danego receptora. Przykładem może być olicerydyna, agonista receptorów opioidowych, selektywny funkcjonalnie wobec ścieżki przekazywania sygnału przez białko G względem β-arestyny, tj. nowy kandydat na lek przeciwbólowy. Selektywność funkcjonalna, nazywana inaczej stronniczym agonizmem, czyli zdolność do preferencyjnej aktywacji wybranej ścieżki sygnałowej, została zidentyfikowana w obrębie całej gamy ważnych terapeutycznie celów z rodziny GPCRs, m.in. receptorów μ-opioidowych, α 1- i β 2 -adrenergicznych, dopaminowych D2 L i D 1 , angiotensynowych 1A, a także serotoninowych 5-HT 2 i 5HT1A. W ostatnich latach zidentyfikowano związki F15599 i F13714, ligandy receptora 5-HT 1A , cechujące się zarówno selektywnością funkcjonalną, jak i regionalną (aktywacją wybranej subpopulacji receptorów w danym obszarze mózgu). Związki te stały się narzędziami farmakologicznymi nowej generacji. Posiadają przy tym wysoki potencjał terapeutyczny pozwalający na ich zastosowanie m.in. w chorobie Parkinsona, depresji czy zespole Retta. Wnioski : Selektywność funkcjonalna (stronniczy agonizm) pozwala na oddzielenie efektu terapeutycznego od działań niepożądanych, uważanych dotąd za nierozerwalnie związane z mechanizmem działania, poprzez preferencyjną aktywację ścieżek transdukcji sygnału powiązanych z efektami pożądanymi. W związku z tym może oferować nowe możliwości w zakresie poszukiwania skuteczniejszych i bezpieczniejszych leków. %A Śniecikowska, Joanna %A Głuch-Lutwin, Monika %A Bucki, Adam %A Mierzejewski, Paweł %A Kołaczkowski, Marcin %P 165-178 %9 journal article %R 10.5114/ppn.2017.70548 %U http://dx.doi.org/10.5114/ppn.2017.70548