TY - JOUR JO - Neuropsychiatria i Neuropsychologia/Neuropsychiatry and Neuropsychology SN - 1896-6764 VL - 7 IS - 2 PY - 2012 ID - Ferensztajn2012 TI - Artykuł poglądowyKoncepcja allostazy a neurobiologia choroby afektywnej dwubiegunowej AB - Koncepcja allostazy znalazła zastosowanie w psychiatrii dla wyjaśnienia podłoża chorób psychicznych, ostatnio również choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD). Zakłada ona utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego poprzez zmianę funkcjonowania określonych układów organizmu, tzw. mediatorów allostazy. W odpowiedzi na przedłużające się działanie czynników patogenetycznych kumulacja efektów allostazy skutkuje rozwojem wieloukładowych, niekorzystnych zmian w organizmie, tzw. obciążenia allostatycznego ( allostatic load – AL). Mediatory allostazy, m.in. układ neuroendokrynny, immunologiczny, glikokortykosteroidy i cytokiny, odzwierciedlają zmienione poziomy funkcjonowania organizmu, wpływając ostatecznie na pracę mózgu, który poprzez mechanizmy plastycznej adaptacji stara się adekwatnie zarządzać odpowiedzią allostatyczną. Koncepcja allostazy w kontekście ChAD daje podstawę do wyjaśnienia patogenezy choroby i nawiązuje do innych koncepcji, takich jak neuroprogresja, kindling czy biomarkery. Epizody choroby opisywane są jako okresy stanu allostazy, generujące dodatkowe AL odpowiedzialne za progresję choroby. Wzorce funkcjonowania osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (PPN), autonomicznego układu nerwowego i układu odpornościowego odpowiadają fizjologii mediatorów allostazy, skutkując przewlekłym zwiększeniem stężenia kortyzolu, cytokin prozapalnych, nasilonym stresem oksydacyjnym oraz przyspieszonym starzeniem się organizmu. Skutkiem AL w mózgu jest zmniejszenie stężenia neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego ( brain derived neurotrophic factor – BDNF), zaburzona neurogeneza i remodeling synaptyczny, powodujące ostatecznie nieodwracalne upośledzenie funkcji poznawczych, z trwałą niepełnosprawnością spowodowaną chorobą. Koncepcja allostazy stała się także przesłanką teoretyczną do stworzenia modelu etapów przebiegu (staging) ChAD, który poprzez ocenę zaawansowania procesu chorobowego dostarcza istotnych implikacji terapeutycznych i rokowniczych. AU - Ferensztajn, Ewa AU - Rybakowski, Janusz SP - 65 EP - 75 DA - 2012 UR - https://www.termedia.pl/Review-paper-The-concept-of-allostasis-and-the-neurobiology-of-bipolar-affective-illness,46,19583,1,1.html ER -