Poprawa zmian skórnych w twardzinie układowej uogólnionej. Naturalny przebieg choroby czy wpływ zastosowanego leczenia? Jak zoptymalizować dobór pacjentów do badań klinicznych?

Badania kliniczne u pacjentów z twardziną układową są trudne do przeprowadzenia między innymi z powodu zmiennego przebiegu choroby. Aktualnie w ocenie skuteczności terapii jednym z głównych punktów końcowych jest ocena zmian skórnych w zmodyfikowanej skali Rodnana (mRSS).

Na podstawie badań obserwacyjnych w oparciu o bazy danych EUSTAR stwierdzono, iż niezależnymi czynnikami predykcyjnymi progresji zmian skórnych u chorych z twardziną układową uogólnioną (dcSSC) jest krótki czas choroby <15 miesięcy, zapalenie stawów oraz wyjściowa ocena zmian skórnych na podstawie mRSS w zakresie od 7 do 22 punktów. Dobrota i wsp. postanowili poszukać czynników predykcyjnych dla grupy chorych, u których obserwuje się poprawę zmian skórnych.
Na podstawie prowadzonych rejestrów zaobserwowano, że w naturalnym przebiegu choroby dochodzi do samoistnej poprawy zmian skórnych. Tłumaczy się to tym, że obniżenie twardości skóry następuje w chwili przejścia choroby z fazy aktywnej zapalnej w fazę stabilizacji, ale czas trwania choroby u poszczególnych chorych w chwili poprawy zmian skórnych może być różny. Identyfikacja grupy chorych, którzy predysponują do poprawy w zakresie zmian skórnych może wpłynąć na poprawę jakości i czułości badań klinicznych. Pozwoli także w przyszłości na lepsze dopasowanie terapii do pacjenta.
Analizowano dane chorych z rozpoznaniem uogólnionej twardziny układowej pochodzące z rejestru EUSTAR (n=919), u których w chwili rozpoznania (baseline) mRSS≥7. Wyłoniono grupę chorych z poprawą zmian skórnych (n=218, 24%), u których w wykonanym po 12 miesiącach (±2 miesiące) w badaniu mRSS uzyskiwano redukcję zmian skórnych o >5 punktów i ≥25% oraz grupę z progresją zmian skórnych (n=95; 10%). Analizowano 11 potencjalnych czynników, które mogłyby mieć wpływ na poprawę zmian skórnych. Wysoka wartość mRSS w chwili włączenia do bazy (niezależnie od czasu trwania choroby) oraz brak objawu tarcia ścięgien były najsilniejszymi czynnikami predykcyjnymi poprawy zmian skórnych.
Wyniki tej analizy wskazują, że pacjenci z wysoką wartością mRSS na początku obserwacji są bardziej skłonni do uzyskania poprawy zmian skórnych w okresie 1 roku niż pacjenci z mniej nasilonymi zmianami skórnymi. Autorzy tej analizy uważają, iż włączanie do badań klinicznych chorych z niższą wartością mRSS spowoduje wyrównanie proporcji chorych, u których dojdzie do progresji względem chorych, u których będzie miała miejsce regresja zmian skórnych. W ten sposób zostanie ograniczony udział chorych, u których ma miejsce naturalna (niezależna od interwencji) redukcja zmian skórnych.