Jaki będzie polski rynek farmaceutyczny w perspektywie czterech lat?
Redaktor: Kamila Gębska
Data: 29.06.2016
Źródło: KG/IMS Health
Według autorów raportu „Strategic trends and scenarios for Polish pharma market” w najbliższych latach polski rynek farmaceutyczny będzie podlegał wielokierunkowym przemianom. Eksperci IMS Health wskazują siedem kluczowych trendów – zarówno ilościowych, jak jakościowych – które będą miały największy wpływ nie tylko na strukturę i wielkość rynku, ale także na pacjenta.
Należą do nich:
– Zmiany demograficzne wynikające ze starzenia się społeczeństwa oraz trendy makroekonomiczne związane ze wzrostem zasobności portfela pacjenta. Przewiduje się, że zwiększone zużycie leków, wynikające ze zmian demograficznych, będzie generować średnioroczny wzrost ilościowy rynku na poziomie 2 proc. Dodatkowy, 2-3 proc. wzrost może wynikać ze zwiększonych możliwości zakupowych pacjenta czy wzrastającej świadomości wartości zdrowia i zwiększonych potrzeb zdrowotnych. Wynikiem tych zmian będzie 4-5 proc., bazowy wzrost wartości rynku farmaceutycznego – na tę bazę nałoży się szereg czynników, mogących zarówno hamować, jak i przyspieszać jego dynamikę.
– Zmiany w polityce zdrowotnej, które jako wynik zapowiadanych obecnie działań legislacyjnych czy taryfikacyjnych mogą końcowo wpływać na zwiększenie możliwości leczenia i ochrony zdrowia pacjenta. Uważa się, że na jakościową zmianę prowadzenia terapii najsilniej oddziaływać będą: weryfikacja koszyka świadczeń gwarantowanych, program bezpłatnych leków dla seniorów oraz zmiany w polityce refundacyjnej. Zmiany w koszyku świadczeń gwarantowanych nie wpłyną na dotychczasową kwotę wydatków publicznych. Jednak nowe określenie zakresu świadczeń i ich wyceny może wpłynąć na ich efektywniejsze wykorzystanie. Ponadto, zmiany te mogą stymulować rozwój rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, co z kolei zwiększyłoby zakres i standardy leczenia pacjentów.
– Zmiany w segmencie leków i produktów dostępnych bez recepty, którego wzrost będzie wynikiem nowych wprowadzeń, kolejnych „switchów” leków Rx oraz bardziej efektywnej promocji we wszystkich dostępnych kanałach promocyjnych. Wydaje się, że głównymi motorami rozwoju rynku będą prawdopodobne zmiany statusu dostępności niektórych produktów (molekuł) z Rx na OTC oraz dynamizacja segmentu beauty & wellness. Ten ostatni trend jest wynikiem rosnących potrzeb utrzymania wysokiej jakości życia pacjentów i już teraz znajduje odzwierciedlenie m.in. w zmianie formatu apteki i rozbudowie części dermokosmetycznej.
– Zmiany w dotychczasowej strategii promocyjnej firm farmaceutycznych, która dzięki wzmożonej organizacji działań w wielu kanałach zacznie ewoluować w kierunku modelu omnichannel, czyli skoordynowanej interakcji z odbiorcą, poprzez wszystkie dostępne kanały promocyjne. Już dziś Polska jest jednym z liderów w obszarze marketingu wielokanałowego. Wynika to ze wczesnych inwestycji części firm farmaceutycznych w promocję kanałami cyfrowymi, przychylnego nastawienia lekarzy do wykorzystywania w pracy zasobów cyfrowych oraz istnienia lokalnych firm z dużym doświadczeniem w obszarze mediów społecznościowych i kampanii w sektorze FMCG. Dane IMS Health wskazują na wzrost znaczenia promocji w kanałach alternatywnych, której udział w całkowitej liczbie interakcji z lekarzami w 2015 roku przekroczył 50 proc. Nadal problemem pozostaje jednak skuteczność tego typu przekazu – udział zapamiętanych interakcji wynosi jedynie 25-30 proc. Konieczne jest zatem skoordynowanie promocji w kanałach alternatywnych z wizytami reprezentantów i utworzenie zintegrowanej strategii działań promocyjnych. Dla sukcesu działań promocyjnych kluczowe będzie również zarządzanie treścią i tworzenie przekazu dostosowanego do potrzeb odbiorcy.
– Dane Real World Evidence (RWE), pozwalające m.in. na bieżąco mierzyć skuteczność leczenia na dużych populacjach pacjentów, mogą stać się jednym z istotnych elementów branych pod uwagę, przy podejmowaniu decyzji co do dostępności danej terapii w leczeniu określonej grupy chorych. Informacje o rzeczywistym efekcie leczenia będą wpływały na decyzje płatnika dotyczące refundacji leku i – w konsekwencji – na dostępność terapii dla pacjentów. Zapotrzebowanie na dane RWE będzie wynikało m.in. z rosnącej potrzeby śledzenia trendów epidemiologicznych, zwiększenia efektywności leczenia czy monitorowania stosowania leków, szczególnie specjalistycznych.
– Zmiany w strukturze rynku aptek otwartych oraz ewolucja modelu współpracy z sieciami, będące kontynuacją obecnego trendu usieciowienia rynku aptek oraz jego konsolidacji, będą zależne od zakresu obecnie zapowiadanych zmian legislacyjnych (przepisy antykoncentracyjne, prawo własności aptek).
– Kontynuacja działań ukierunkowanych na monitorowanie handlu równoległego wynikająca z faktu, iż Polska jest jednym z głównych rynków eksportu. Wiąże się to niekiedy z rozwojem niestandardowych działań dystrybucyjnych (tzw. dystrybucja bezpośrednia), które mają zapewnić pacjentowi dostęp do leków.
Powyższe zjawiska wydają się być istotne dla rozwoju rynku farmaceutycznego w perspektywie 2020 roku. Należy jednak mieć na uwadze, że na rynek mogą oddziaływać również inne czynniki, m.in. dalsze wysiłki informatyzacyjne w sferze ochrony zdrowia czy szeroko dyskutowane zmiany legislacyjne dotyczące rynku farmaceutycznego, których wpływ w chwili obecnej jest trudny do oszacowania.
– Zmiany demograficzne wynikające ze starzenia się społeczeństwa oraz trendy makroekonomiczne związane ze wzrostem zasobności portfela pacjenta. Przewiduje się, że zwiększone zużycie leków, wynikające ze zmian demograficznych, będzie generować średnioroczny wzrost ilościowy rynku na poziomie 2 proc. Dodatkowy, 2-3 proc. wzrost może wynikać ze zwiększonych możliwości zakupowych pacjenta czy wzrastającej świadomości wartości zdrowia i zwiększonych potrzeb zdrowotnych. Wynikiem tych zmian będzie 4-5 proc., bazowy wzrost wartości rynku farmaceutycznego – na tę bazę nałoży się szereg czynników, mogących zarówno hamować, jak i przyspieszać jego dynamikę.
– Zmiany w polityce zdrowotnej, które jako wynik zapowiadanych obecnie działań legislacyjnych czy taryfikacyjnych mogą końcowo wpływać na zwiększenie możliwości leczenia i ochrony zdrowia pacjenta. Uważa się, że na jakościową zmianę prowadzenia terapii najsilniej oddziaływać będą: weryfikacja koszyka świadczeń gwarantowanych, program bezpłatnych leków dla seniorów oraz zmiany w polityce refundacyjnej. Zmiany w koszyku świadczeń gwarantowanych nie wpłyną na dotychczasową kwotę wydatków publicznych. Jednak nowe określenie zakresu świadczeń i ich wyceny może wpłynąć na ich efektywniejsze wykorzystanie. Ponadto, zmiany te mogą stymulować rozwój rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, co z kolei zwiększyłoby zakres i standardy leczenia pacjentów.
– Zmiany w segmencie leków i produktów dostępnych bez recepty, którego wzrost będzie wynikiem nowych wprowadzeń, kolejnych „switchów” leków Rx oraz bardziej efektywnej promocji we wszystkich dostępnych kanałach promocyjnych. Wydaje się, że głównymi motorami rozwoju rynku będą prawdopodobne zmiany statusu dostępności niektórych produktów (molekuł) z Rx na OTC oraz dynamizacja segmentu beauty & wellness. Ten ostatni trend jest wynikiem rosnących potrzeb utrzymania wysokiej jakości życia pacjentów i już teraz znajduje odzwierciedlenie m.in. w zmianie formatu apteki i rozbudowie części dermokosmetycznej.
– Zmiany w dotychczasowej strategii promocyjnej firm farmaceutycznych, która dzięki wzmożonej organizacji działań w wielu kanałach zacznie ewoluować w kierunku modelu omnichannel, czyli skoordynowanej interakcji z odbiorcą, poprzez wszystkie dostępne kanały promocyjne. Już dziś Polska jest jednym z liderów w obszarze marketingu wielokanałowego. Wynika to ze wczesnych inwestycji części firm farmaceutycznych w promocję kanałami cyfrowymi, przychylnego nastawienia lekarzy do wykorzystywania w pracy zasobów cyfrowych oraz istnienia lokalnych firm z dużym doświadczeniem w obszarze mediów społecznościowych i kampanii w sektorze FMCG. Dane IMS Health wskazują na wzrost znaczenia promocji w kanałach alternatywnych, której udział w całkowitej liczbie interakcji z lekarzami w 2015 roku przekroczył 50 proc. Nadal problemem pozostaje jednak skuteczność tego typu przekazu – udział zapamiętanych interakcji wynosi jedynie 25-30 proc. Konieczne jest zatem skoordynowanie promocji w kanałach alternatywnych z wizytami reprezentantów i utworzenie zintegrowanej strategii działań promocyjnych. Dla sukcesu działań promocyjnych kluczowe będzie również zarządzanie treścią i tworzenie przekazu dostosowanego do potrzeb odbiorcy.
– Dane Real World Evidence (RWE), pozwalające m.in. na bieżąco mierzyć skuteczność leczenia na dużych populacjach pacjentów, mogą stać się jednym z istotnych elementów branych pod uwagę, przy podejmowaniu decyzji co do dostępności danej terapii w leczeniu określonej grupy chorych. Informacje o rzeczywistym efekcie leczenia będą wpływały na decyzje płatnika dotyczące refundacji leku i – w konsekwencji – na dostępność terapii dla pacjentów. Zapotrzebowanie na dane RWE będzie wynikało m.in. z rosnącej potrzeby śledzenia trendów epidemiologicznych, zwiększenia efektywności leczenia czy monitorowania stosowania leków, szczególnie specjalistycznych.
– Zmiany w strukturze rynku aptek otwartych oraz ewolucja modelu współpracy z sieciami, będące kontynuacją obecnego trendu usieciowienia rynku aptek oraz jego konsolidacji, będą zależne od zakresu obecnie zapowiadanych zmian legislacyjnych (przepisy antykoncentracyjne, prawo własności aptek).
– Kontynuacja działań ukierunkowanych na monitorowanie handlu równoległego wynikająca z faktu, iż Polska jest jednym z głównych rynków eksportu. Wiąże się to niekiedy z rozwojem niestandardowych działań dystrybucyjnych (tzw. dystrybucja bezpośrednia), które mają zapewnić pacjentowi dostęp do leków.
Powyższe zjawiska wydają się być istotne dla rozwoju rynku farmaceutycznego w perspektywie 2020 roku. Należy jednak mieć na uwadze, że na rynek mogą oddziaływać również inne czynniki, m.in. dalsze wysiłki informatyzacyjne w sferze ochrony zdrowia czy szeroko dyskutowane zmiany legislacyjne dotyczące rynku farmaceutycznego, których wpływ w chwili obecnej jest trudny do oszacowania.
