Nadmierne odczuwanie bólu indukowane opioidami w postępowaniu klinicznym: uwarunkowania neurobiologiczne

Opioidowe leki przeciwbólowe stały się kamieniem milowym w leczeniu umiarkowanego i ciężkiego bólu, co wpłynęło na coraz powszechniejsze ich stosowanie. W następstwie tego odnotowano też zwiększenie liczby osób uzależnionych od opioidów, przypadków przedawkowania, a nawet zgonów.

Kliniczne zastosowanie opioidów wiąże się z dodatkowymi niekorzystnymi działaniami poza uzależnieniem, obejmującymi tolerancję oraz indukowaną opioidami nadwrażliwość na ból (ang. opioid-induced hyperalgesia, OIH), definiowaną jako zwiększoną wrażliwość na istniejące już bodźce bólowe.

To paradoksalne zjawisko, polegające na zwiększeniu aktywności nocyceptywnej jest wynikiem znacznej i długookresowej ekspozycji na opioidy i występuje u znacznego odsetka chorych stosujących leki z tej grupy. W ostatnim czasie coraz większe zainteresowanie wzbudza problem opracowania skutecznych schematów leczenia ostrego i przewlekłego bólu. Nie ustalono jednak jak dotąd sposobów postępowania w przypadku OIH. Opracowano kilka substancji, wykazujących działanie modulujące OIH, działających na receptory kwasu gamma-aminomasłowego czy wrodzony układ immunologiczny.

W przeglądzie przedstawiono uwarunkowania neurobiologiczne OIH w kontekście leczenia klinicznego. W szczególności przedstawiono dowody naukowe dotyczące kilku szlaków sygnałowych, będących obiecującym celem w terapii bólu. Podsumowując, opisany paradoksalny efekt terapii opioidami powinien zostać uwzględniony jako odrębny cel terapeutyczny u chorych z przewlekłym bólem.