Przeciwciała anty-CCP mogą reagować z ogromną liczbą antygenów środowiskowych

Oznaczanie przeciwciał skierowanych przeciwko cytrulinowanym peptydom - anty-CCP, stanowi jedno z podstawowych narzędzi w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (rzs). Są one przeciwciałami głównie klasy IgG reagującymi swoiście z determinantami antygenowymi zawierającymi cytrulinę, która powstaje wskutek posttranslacyjnej modyfikacji argininy pod wpływem enzymu deiminazy peptydyloargininowej.

Wśród poznanych autoantygenów dla przeciwciał anty-CCP są cytrulinowane białka: fibrynogen, wimentyna, kolagen typu II, alfa-enolaza. Za pomocą złożonych, nowoczesnych technik laboratoryjnych poddano ocenie swoistość antygenową monoklonalnych przeciwciał antycytrulinowych - CCP-Ab1, izolowanych od 31 chorych na rzs. Określono swoisty epitop dla CCP-Ab1, a następnie identyfikowano ludzkie i środowiskowe antygeny posiadające tenże epitop. Istotny dla CCP-Ab1 epitop wykazano w przypadku 38 białek ludzkich (m.in. czynnik wzrostu fibroblastów 2, filagryna, czy białka wiążące RNA) , 56 wirusowych, 1383 pochodzących z grzybów (m.in. Candida albicans, Aspergillus fumigatus), blisko 550 bakteryjnych (np. Nocardia) i ponad 1000 roślinnych, często będących składnikami codziennej diety (antygeny obecne w niektórych gatunkach ryżu, pomidorach, soji). Tak więc przeciwciała antycytrulinowe u chorych na rzs reagują nie tylko z własnymi antygenami (autoantygenami), ale również z ogromną liczbą antygenów środowiskowych. Mogą one stanowić czynnik inicjujący powstawanie przeciwciał, które następnie reagują krzyżowo, na zasadzie mimikry antygenowej, z białkami własnego organizmu.