Analiza pochodzenia i znaczenia dla celów opiniowania medyczno-sądowego stężeń acetonu i izopropanolu we krwi zmarłych

Cel pracy: Analiza częstości występowania acetonu i izopropanolu we krwi zmarłych oraz ocena przypadków, w których stwierdzono wymienione związki, pod kątem ich źródeł oraz przydatności opiniodawczej.

Materiał i metody: Materiał do badań stanowiły wyniki badań na obecność alkoholu etylowego oraz protokoły sekcji zwłok wykonanych w Zakładzie Medycyny Sądowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od stycznia 2008 r. do kwietnia 2009 r. – łącznie 2475 przypadków. We właściwej grupie badanej (grupa B) znalazły się tylko te przypadki, w których stwierdzono obecność acetonu z izopropanolem lub bez niego we krwi [n = 202 (8,2%)]. Stężenia izopropanolu we krwi różniły się w zależności od przyczyny zgonu. Zwrócono uwagę na konieczność różnicowania źródeł pochodzenia izopropanolu w przypadku jego obecności we krwi zmarłego.

Wyniki: Wyniki pracy wskazują, że różnicowanie to powinno być oparte na relacji stężeń izopropanolu i acetonu we krwi. Ocena samego stężenia nie jest wystarczająca. Nawet duże stężenia izopropanolu przy przewyższających je stężeniach acetonu wskazują na możliwość powstania izopropanolu w wyniku przemian acetonu. Stężenia izopropanolu przewyższające stężenia acetonu, zwłaszcza przy współwystępowaniu znacznej ilości etanolu, silnie przemawiają za egzogennym pochodzeniem izopropanolu.

The aim of the study was to analyze the incidence of acetone and isopropanol in the blood of the deceased, and to assess cases in which the compounds have been detected with a focus on their origin and usefulness for medico-legal testimony.

Material and methods: The study material consisted of results of tests detecting ethyl alcohol and reports of autopsies performed at the Department of Forensic Medicine, Medical University of Warsaw, from January 2008 to April 2009 – a total of 2,475 cases. The test group proper (group B) comprised only those cases in which acetone was detected in blood, either with or without isopropanol [n = 202 (8.2%)]. The blood levels of isopropanol varied depending on the cause of death. The need for differentiating the origin of isopropanol in the case of its presence in the blood of the deceased was pointed out.

Results: The results of the present study show that the differentiation should be based on the isopropanol and acetone concentration ratio, as isopropanol concentration alone is not sufficient for preparing expert opinions. Even high concentrations of isopropanol, when accompanied by even higher concentrations of acetone, imply that isopropanol could have been formed as a result of acetone transformations. Isopropanol concentrations exceeding acetone levels strongly point to the exogenous origin of isopropanol, particularly when high levels of ethanol are concurrently detected.