Sen i jego zaburzenia

Sen jest zjawiskiem tak powszechnym i naturalnym, że zwykle nie poświęcamy mu zbyt wiele uwagi. Dopiero kłopoty ze snem uświadamiają nam, jak ważna jest jego rola w naszym codziennym funkcjonowaniu. Każdy poruszający się o własnych siłach organizm potrzebuje odpoczynku, i to w stopniu proporcjonalnym do swej złożoności. Te najbardziej skomplikowane wymagają najbardziej efektywnej formy odpoczynku – snu. Jest on ceną, jaką płacimy za skomplikowany układ nerwowy. Nie tylko my – podobnie śpią wszystkie ssaki i ptaki. Ale nawet u zwierząt starszych ewolucyjnie (stawonogów, skorupiaków, ryb, płazów i gadów) obserwuje się okresy znieruchomień przypominających nasz sen. Sen należy więc traktować jak naturalną biologiczną potrzebę naszego organizmu, niezbędną do normalnego funkcjonowania (taką jak np. jedzenie).




Fizjologia snu


Sen jest stanem spontanicznej utraty świadomości. W trakcie snu zmienia się temperatura ciała, zwiększa i zmniejsza ilość wydzielanych hormonów, zmienia się rytm pracy serca i oddechów oraz aktywność mózgu. Nasz sen składa się z dwóch zupełnie różnych stanów fizjologicznych:
1) tzw. snu non-REM, w którym dochodzi do stopniowego zmniejszania aktywności mózgu i spowolnienia (uśpienia) innych procesów fizjologicznych, począwszy od snu płytkiego (stadia snu 1 i 2), aż do snu głębokiego (stadia 3 i 4, zwanego też snem wolnofalowym – od typowych fal wolnych w zapisie polisomnograficznym),
2) oraz snu REM (sen z szybkimi ruchami gałek ocznych – z ang. Rapid Eye Movements), w którym ciało dalej śpi, a mózg pracuje tak, jak w czasie czuwania.
Oba rodzaje snu występują w ciągu nocy naprzemiennie, układając się w cykle snu, trwające ok. 100 min, przy czym w pierwszych 2–3 cyklach snu dominuje sen głęboki, a w kolejnych nad ranem sen REM.


Zaburzenia snu


Kłopoty ze snem trapiły ludzi od dawna – niektóre przypadki bezsenności, nadmiernej senności, somnambulizmu czy koszmarów nocnych posłużyły nawet za tematy literackie, natomiast przez wiele lat nie doczekały się poważniejszych opracowań medycznych. Przed ok. 20 laty powstała pierwsza Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu, co dało początek medycynie snu, która zaczęła zajmować się rozpoznawaniem i leczeniem zaburzeń snu.
W Polsce aktualnie obowiązuje dziesiąta rewizja Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i...


Pełna treść artykułu...