Usefulness of cancer procoagulant (CP) in the detection of renal and bladder cancers

WSTĘP

Wczesne wykrycie choroby nowotworowej ma zasadnicze znaczenie w leczeniu chorych. Wśród sposobów jej wykrywania coraz większe znaczenie posiadają markery nowotworowe. Jednym z nich jest odkryta w ostatnich latach proteinaza cysteinowa, nazwana prokoagulantem nowotworowym (cancer procoagulant – CP) [1]. Występuje on w surowicy krwi chorych z nowotworami i w tkankach nowotworowych, a nie występuje u ludzi zdrowych [2]. Tak więc badanie aktywności tego enzymu może służyć do wykrywania raka we wczesnej fazie rozwoju [3, 4], jak również do monitorowania leczenia chorych [5].
Wysoką aktywność CP zaobserwowano w homogenatach tkanek nowotworowych, jak i w surowicy krwi, w przypadkach raka przełyku, żołądka i jelita grubego [6, 7], raka płuca [8, 9] oraz raka piersi [3].
Celem pracy była ocena aktywności prokoagulanta nowotworowego w surowicy krwi chorych z rakiem nerki i rakiem pęcherza moczowego oraz próba wykorzystania badania tego enzymu w diagnostyce onkologicznej.



MATERIAŁ I METODY

Materiał do badań stanowiła surowica krwi 15 chorych z rakiem nerki, 6 chorych z rakiem pęcherza moczowego oraz surowica krwi 10 osób zdrowych (wolontariuszy), stanowiących grupę kontrolną. Krew do badania pobrano z żyły łokciowej w sposób typowy. Badani pacjenci nie byli uprzednio poddani chemioterapii ani radioterapii.
Aktywność CP w surowicy krwi oznaczono metodą koagulacyjną wg Gordona i Bensona [10], wyrażając ją czasem krzepnięcia w sekundach (s).



WYNIKI

Wyniki badania aktywności prokoagulanta nowotworowego przedstawione w tabeli wskazują, że aktywność CP w surowicy krwi chorych z rakiem nerki wynosi 101,0 s (±23,4 s), a z rakiem pęcherza moczowego 79,4 s (±17,4 s). W surowicy krwi osób zdrowych aktywność CP ma wartość 294,6 s (±24,4 s). Aktywność prokoagulanta nowotworowego jest wyższa w przypadku raka pęcherza moczowego niż raka nerki. We wszystkich badanych przypadkach różnice między aktywnością CP w materiale badanym i kontrolnym są istotne statystycznie (p <0,001).



OMÓWIENIE WYNIKÓW

W walce z chorobą nowotworową podstawowe znaczenie ma jej wykrycie w jak najwcześniejszym stadium. Dotychczas stosowane do tego celu markery nowotworowe są mniej czułe i swoiste niż odkryty ostatnio prokoagulant nowotworowy CP [11, 12]. Mielicki i wsp. [3] wykazali, że w przypadkach raka piersi aktywność CP jest szczególnie wysoka we wczesnym okresie rozwoju nowotworu. CP jest również przydatny do wczesnego wykrywania nowotworów innych narządów [4].
Uzyskane wyniki badań wskazują, że aktywność CP w surowicy krwi chorych z rakiem nerki jest około 3-krotnie wyższa, a z rakiem pęcherza moczowego 4-krotnie wyższa od aktywności badanego enzymu w surowicy krwi osób zdrowych. Również wysokie wartości aktywności CP uzyskano w przypadkach raka żołądka i raka przełyku [6], raka jelita grubego [7], raka płuca [8] i piersi [3]. Należy przypuszczać, że badanie aktywności CP może służyć nie tylko do wykrywania raka nerki i raka pęcherza moczowego, ale również do monitorowania leczenia chorych. Wykazano, że w przypadku usunięcia nowotworów przewodu pokarmowego badanie aktywności CP było przydatne w monitorowaniu stanu pooperacyjnego chorych. Stwierdzono, że aktywność CP w surowicy krwi pacjentów, którym usunięto raka przełyku, żołądka lub jelita grubego, malała po zabiegu operacyjnym radykalnym, natomiast utrzymywała się na wysokim poziomie po zabiegu nieradykalnym lub po stwierdzeniu przerzutów [5]. Po radykalnym usunięciu raka płuca również nastąpiło obniżenie aktywności CP, natomiast po niecałkowitym usunięciu guza, aktywność enzymu utrzymywała się na wysokim poziomie [8].
Aktywność CP zależy od stopnia klinicznego zaawansowania i typu histopatologicznego nowotworu. Wyższą aktywnością CP charakteryzowały się surowice pochodzące od osób, u których nowotwór był w wyższym stopniu klinicznego zaawansowania, co wskazuje na możliwość wykorzystania CP do ewentualnego określenia stopnia zaawansowania nowotworu [8]. Badania Kożuszko i wsp. [13] także wykazały, że w przypadkach raka przełyku, żołądka i jelita grubego o wyższym stopniu złośliwości histopatologicznej występuje wyższa aktywność CP. Natomiast aktywność CP w surowicy krwi kobiet z mięśniakami macicy, które są nowotworami łagodnymi, jest znacznie niższa niż w przypadkach nowotworów złośliwych [14].
Wyniki badania aktywności CP w surowicy krwi pacjentów z rakiem nerki i rakiem pęcherza moczowego wskazują, że prokoagulant nowotworowy może być nowym biochemicznym markerem również w diagnostyce onkologicznej układu moczowego.



WNIOSKI

- W surowicy krwi chorych z rakiem nerki i rakiem pęcherza moczowego aktywność CP jest znacznie wyższa niż w surowicy krwi osób zdrowych.
- Ocena aktywności CP w surowicy krwi może być wykorzystana do wykrywania raka nerki i raka pęcherza moczowego.


PIŚMIENNICTWO

1. Gordon SG, Croos BA. A factor X activating cysteine protease from malignant tissue. J Clin Invest 1981; 67: 1665-71.
2. Gordon SG, Franks JJ, Lewis BJ. Comparison of procoagulant activities in extracts of normal and malignant human tissue. J Nat Cancer Inst 1979; 62: 773-6.
3. Mielicki WP, Tenderenda M, Rutkowski P, Chojnowski K. Activation of blood coagulation and the activity of cancer procoagulant in breast cancer patients. Cancer Lett 1999; 146: 61-6.
4. Kozwich DL, Keamer LC, Mielicki WP, Fotopoulos SG. Application of cancer procoagulant as an early detection tumor marker. Cancer 1994; 74: 1367-6.
5. Kożuszko B, Skrzydlewska E, Snarska J, Kozłowski M, Zalewski B, Skrzydlewski Z. Cancer procoagulant as a marker in monitoring the therapy in cases of oesophageal, stomach and colorectal cancer. Folia Histochem Cytobiol 2001; 39 (Suppl. 2): 104-5.
6. Kożuszko B, Skrzydlewski Z, Kozłowski M, Snarska J. Wartość diagnostyczna badania aktywności prokoagulanta nowotworowego w przypadkach raka żołądka i raka przełyku. Pol Merk Lek 2001; 10: 143-4.
7. Kożuszko B, Skrzydlewski Z, Famulski W, Szajda SD. Wartość diagnostyczna aktywności prokoagulanta nowotworowego w przypadkach raka jelita grubego. Pol Merk Lek 2000; 8: 127-8.
8. Rucińska M, Furman M, Skrzydlewski Z, Zaremba E. Activity of cancer procoagulant (CP) in serum of patients with cancer of lung, breast, oesophagus and colorectum. Acta Biochim Polonica 1997; 44: 109-12.
9. Rucińska M, et al. Cancer procoagulant (CP) in lung carcinoma. Roczniki AMB 1997; 42: 110.
10. Gordon SG, Benson B. Analysis of serum cancer procoagulant activity and its possible use as a tumor marker. Thromb Res 1989; 56: 431-40.
11. Szajda SD, Kiluk M, Wiśniewski R, Skrzydlewski Z. Wartość diagnostyczna markerów nowotworowych: CEA, AFP, katepsyny D i prokoagulanta nowotworowego (CP) w przypadkach raka płuca i raka przełyku. Współczesna Onkologia 2002; 6, 2: 9-11.
12. Kożuszko B, Skrzydlewska E, Skrzydlewski Z. Prokoagulant nowotworowy (CP) – nowy marker biochemiczny w diagnostyce onkologicznej. Pol Merk Lek 2000; 48: 416-9.
13. Kożuszko B, Skrzydlewski Z, Sulkowska M, Snarska J, Kozłowski M, Skrzydlewska E, Zalewski B. Aktywność prokoagulanta nowotworowego w przypadkach raka przełyku, żołądka i jelita grubego z uwzględnieniem stopnia klinicznego zaawansowania i typu histologicznego nowotworu. Pol Merk Lek 2001; 63: 218-20.
14. Szajda SD, Jóźwik M, Wiśniewski R, Skrzydlewski Z. Aktywność prokoagulanta nowotworowego (CP) w surowicy krwi w przypadkach nowotworów narządów płciowych wewnętrznych u kobiet. Współczesna Onkologia 2002; 6: 571-4.


ADRES DO KORESPONDENCJI

prof. dr hab. med. Zdzisław Skrzydlewski
Samodzielna Pracownia
Ogólnej Analityki Klinicznej
Akademia Medyczna
w Białymstoku
ul. Mickiewicza 2c
15-089 Białystok
tel. 0 (prefiks) 85 748 56 06
e-mail: spoak@amb.edu.pl