Problemy zdrowotne pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów i ich wpływ na jakość życia uwarunkowaną stanem zdrowia

Wstęp : Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekłą, niezapalną chorobą stawów o wieloczynnikowej etiologii. Na skutek przewlekłego procesu destrukcyjnego w stawach pacjent odczuwa dolegliwości ze strony narządu ruchu, ma obniżoną sprawność i trudności w funkcjonowaniu w życiu codziennym, a w rezultacie – jakość jego życia jest niższa.

Cel pracy : Celem badań jest identyfikacja problemów zdrowotnych pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, ocena stopnia sprawności i umiejętności radzenia sobie w życiu codziennym, ocena jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia (HRQOL), określenie roli zespołu terapeutycznego w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych pacjentów i poprawie jakości życia.

Materiał i metody : Grupę badaną stanowiło 100 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów wg kryteriów ACR. Zastosowano kwestionariusz ankiety i indeks niesprawności HAQ (0–3), indeks Leguesne’a (0–24), skalę WOMAC (0–100), wzrokowo-analogową skalę oceny bólu (VAS 0–100), kwestionariusz jakości życia WHOQOL-BREF (4–20).

Wyniki : Z wielu zgłaszanych problemów zdrowotnych najbardziej dokuczliwy był ból (82%) – 64 respondentów odczuwało go bardzo często, o dość dużym nasileniu [WOMAC A – 56,86, ból w ruchu (VAS) – 61,14, ból w spoczynku (VAS) – 47,33]; p  0,05. Wraz z wiekiem wzrastało uzależnienie od pomocy innych (WOMAC A – 79,4, WOMAC B – 84,06, WOMAC C – 86,3; indeks Lequesne’a – 20,75, HAQ – 2,6); p  0,05. Ogółem 51 ankietowanych deklarowało trwałe ograniczenia ruchomości stawów (WOMAC C – 71,48, indeks Lequesne’a – 17,47, HAQ – 1,9); p  0,05. W ocenie HRQOL najniższy wynik uzyskano w dziedzinie psychologicznej (QOL – 11) i fizycznej (QOL – 11,2). Większość respondentów (n = 65) często odczuwała stany obniżonego nastroju oraz miała poczucie izolacji społecznej i ograniczenia w pełnieniu swoich funkcji.

Wnioski : Głównym problemem zdrowotnym osób z chorobą zwyrodnieniową stawów był przewlekły ból. Czas trwania choroby znacząco wpływał na obniżenie sprawności fizycznej – trudności w poruszaniu się i wykonywaniu codziennych czynności. W subiektywnej ocenie HRQOL najsłabiej wypadła dziedzina psychologiczna i fizyczna. Badania dowodzą, że priorytetowym celem opieki powinno być łagodzenie dolegliwości bólowych, usprawnienie funkcji stawów, ograniczenie inwalidztwa oraz wsparcie emocjonalne i informacyjne.

Background : Osteoarthritis is a chronic non-inflammatory disease and has multi-factorial aetiology. In the effect of a chronic destructive process affecting joints, patients suffer from decreased joint mobility and have problems with everyday functioning; as a result, the disease lowers the patients’ quality of life.

Aim of the study : The objective of the study was to identify major health problems in osteoarthritis patients, evaluate life quality influenced by the state of health, evaluate the degree of physical fitness and ability to cope with everyday tasks and to describe the role of the therapeutic team in solving patients’ health problems and improvement of quality of life.

Material and methods : The study group consisted of 100 randomly chosen patients with diagnosed osteoarthritis according to the ACR criteria. The basic research tools included a survey questionnaire and Disability Index HAQ (0–3), Lequesne Index (0–24), WOMAC scale (0–100), Visual-Analogue Pain Assessment Scale (VAS 0–100) and life quality questionnaire WHOQOL BREF (4–20).

Results : Pain was the most often reported health problem (82%), 64% of subjects reported pain very often (WOMAC A – 56.86, pain during movement (VAS) – 61.14, pain during rest (VAS) – 47.33) p < 0.05. With age of subjects the dependence on support of others increased (WOMAC A – 79.4, WOMAC B – 84.06, WOMAC C – 86.3; Lequesne index – 20.75, HAQ – 2.6) p  0.05. In total, 51 subjects reported serious, permanent difficulties in joints function and joints mobility (WOMAC C – 71.48, Lequesne index – 17.47, HAQ – 1.9) p  0.05. In HRQOL, the lowest test results were observed in the psychological and physical dimension. Most of respondents (n = 65) frequently reported low mood, sense of social isolation and limitation in fulfilling life roles.

Conclusions : Chronic pain was the main problem of osteoarthritis patients. The disease duration significantly influenced the physical fitness: difficulties with mobility and everyday functioning. In the subjective evaluation of HRQOL, psychological and physical dimensions gave the poorest results. The primary aim of care is to lower the level of pain and improve the function of joints as well as limit invalidity and provide patients with emotional and information support.