Odżywianie we wczesnym okresie po gastrektomii

Rak żołądka jest jednym z najczęstszych nowotworów. Podstawową metodą leczenia jest chirurgia – częściowe lub całkowite usunięcie żołądka. Prowadzi to do wystąpienia tzw. „dumping syndrome” – zespołu objawów takich jak osłabienie, uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej oraz gwałtownego opróżniania jelita grubego po spożyciu pokarmów. Inne skutki to pogorszenie trawienia białek, ograniczone wchłanianie witaminy B12 oraz zaburzenia wchłaniania w obrębie jelita cienkiego. Może to prowadzić do pogorszenia stanu odżywienia lub wręcz do niedożywienia.

Chorzy po gastrektomii mogą przyjmować pokarmy doustnie po 3 do 7 dni po operacji. Uważa się jednak, że przedłużone głodzenie zapobiega powikłaniom po operacji, a zmniejszenie czynności układu pokarmowego działa ochronnie na miejsce połączenia. Badania jednak wykazują, że włączenie żywienia doustnego w ciągu 48 h od operacji jest korzystne dla chorego przez zmniejszenie ilości powikłań zakaźnych i krótszą hospitalizację. Ponadto korzystnie wpływa na gojenie miejsca połączenia i nie wpływa na częstość powikłań po zabiegu operacyjnym.


W badaniu wzięło udział 23 chorych, których wagę, wzrost, BMI, czas utraty wagi i procent utraty masy ciała oceniono w dniu zabiegu. Chorzy byli operowani z powodu nowotworu żołądka - 17 poddano częściowej gastrektomii, w tym 8 z limfadenektomią, a 6 poddano całkowitej gastrektomii z limfadenektomią. Ze względu na wiek podzielono ich na dwie grupy - seniorów (>60 r.ż.) i dorosłych (do 60 r.ż.). W drugim dniu po operacji rozpoczęto żywienie doustne i dokonano oceny pod kątem tolerancji objętości posiłku i objawów takich jak: nudności, wymioty, wzdęcia, biegunka i zaparcia. Żywienie rozpoczęto od podania 700 ml ściśle płynnej diety (187,5 kcal/dobę) w 7 dawkach w dniu pierwszym. W drugim dniu włączono kompletną płynną dietę (323,3 kcal/dobę) w ilości 1100ml w 7 posiłkach. Od trzeciego do siódmego dnia podawano dietę papkowatą (1005,7 kcal/dobę) w ilości 1450 ml w 7 posiłkach. Przez kolejne 30 dni stosowano dietę lekkostrawną. W ciągu tych 30 dni dokonywano oceny powikłań: obecności przetok, rozejścia połączenia, zakrzepicy żył głębokich, zapalenia płuc, niewydolności oddechowej, zakażenia rany. Powikłania klasyfikowano wg skali Claviena.


Wyjściowo 9% chorych było niedożywionych, 54,5% miało normalną masę ciała, 9% nadwagę i 27,2% było otyłych. U 54% chorych stwierdzono ubytek masy ciała. 96,9% chorych dobrze tolerowało zastosowane leczenie żywieniowe. U 4,3% wystąpiły wzdęcia i nudności, a u 65,2% zaparcia. Powikłania pooperacyjne wystąpiły u 13% chorych w stopniu V wg skali Claviena, u 4,3% w stopniu IIIa i u 8,7% w stopniu I. 73% chorych nie miało powikłań. Średnia długość hospitalizacji wyniosła 5 dni.

Podsumowując – wczesne włączenie doustnego żywienia u chorych po całkowitej lub częściowej gastrektomii jest dobrze tolerowane przez chorych.