Wytyczne postępowania wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii daremnej) na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii dziecięcej

Uzasadnienie i zakres problemu

Śmierć dziecka jest inna od śmierci dorosłego. Dotyka człowieka wchodzącego w świat, na którym zogniskowana jest uwaga całej rodziny. Śmierć dziecka narusza podstawy jej istnienia i staje się szczególnie trudnym, a czasem wręcz niemożliwym do zaakceptowania przeżyciem dla rodziców [1, 2]. Dopełnieniem tej sytuacji jest brak własnych doś­wiadczeń z umieraniem ludzi bliskich, znanym w przeszłości w rodzinach wielopokoleniowych, wielodzietnych, w których odchodzenie kolejnych generacji pozwalało zapoznać się ze śmiercią i w pewien sposób do niej przygotować [3]. Śmierć dziecka jest zawsze zjawiskiem wstrząsającym i rujnującym [4]. Bardzo często rodzice nie są w stanie pogodzić się ze świadomością odejścia dziecka, a ich przeżycia powodują, że niektórzy z nich nieświadomie zadają cierpienia umierającemu dziecku, wywierając różnie wyrażany nacisk na zespół lekarski, będąc przekonanymi, że robią to dla jego dobra [5, 6]. Pojęcie „terapia uporczywa” oznacza działania trwające długo, powtarzające się, nie odnosi się jednak do skutków takiego postępowania. Terapia daremna odnosi się zaś do celu tych działań, celu, którego nie można osiągnąć. W polskiej nomenklaturze medycznej oba te określenia stosowane są synonimicznie/wymiennie, co nie jest prawidłowe. Pojęcie terapii uporczywej pojawia się w dokumencie wydanym w 2011 r. przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne, zatytułowanym „Zaniechanie i wycofanie się z uporczywego leczenia podtrzymującego życie u dzieci. Wytyczne dla lekarzy” [7]. W dokumencie zatytułowanym „Wytyczne postępowania wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii daremnej) u pacjentów pozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej terapii”, wydanym w 2014 r. przez Polskie Towarzystwo Anestezjologii i Intensywnej Terapii, zastosowano pojęcie terapii daremnej jako określenie bardziej precyzyjne i odpowiednie [8]. Do tej pory zostały już opracowane wytyczne przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne [7] i Polskie Towarzystwo Neonatologiczne [19]. Nie dotyczą one jednak pacjentów przyjętych na oddziały anestezjologii i intensywnej terapii dziecięcej, w których stajemy przed nieuchronnym końcem życia i pytaniem, czy postępujemy w najlepszym interesie umierającego dziecka czy też ulegamy presji rodziny i własnym ograniczeniom psychicznym i moralnym [10, 11]. Szczególne i specyficzne problemy terapii daremnej na oddziałach anestezjologii i intensywnej...


View full text...