facebook
eISSN: 2084-9893
ISSN: 0033-2526
Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Special Issues Editorial board Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors Ethical standards and procedures
Editorial System
Submit your Manuscript
SCImago Journal & Country Rank
5/2010
vol. 97
 
Share:
Share:
Original paper

Surgical treatment of pilonidal sinus by means of Z-plasty – case report and literature review

Konrad Wroński
,
Roman Bocian
,
Dariusz Pakuła

Przegl Dermatol 2010, 97, 329–334
Online publish date: 2010/12/03
Article file
Get citation
 
 

WPROWADZENIE

Zatoka włosowa jest przewlekłym procesem zapalnym, który występuje w szparze pośladkowej w okolicy krzyżowo-guzicznej [1–3]. Obecnie w piśmiennictwie możemy znaleźć różne określenia tej choroby: torbiel włosowa, zatoka włosowa, torbiel nadguziczna, zatoka pilonidalna, torbiel pilonidalna, choroba pilonidalna, zatoka krzyżowa, torbiel krzyżowa czy przetoka nadguziczna. Choroba dotyczy głównie ludzi młodych do 40. roku życia i występuje zdecydowanie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Rasa kaukaska jest szczególnie narażona na jej wystąpienie ze względu na dużą liczbę włosów w okolicy szpary pośladkowej [1–5].

CEL PRACY

Przedstawienie przypadku chirurgicznego leczenia pacjenta z zatoką włosową oraz przegląd najnowszego piśmiennictwa odnoszącego się do tego problemu.

OPIS PRZYPADKU

Chory 30-letni został przyjęty na Oddział Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. Mikołaja Pirogowa w Łodzi z powodu zatoki włosowej (ryc. 1.) celem wykonania planowego zabiegu operacyjnego. W wywiadzie: pacjent 4 miesiące przed przyjęciem do szpitala miał ostry stan zapalny w tej okolicy, który był leczony przez nacięcie i wyczyszczenie jamy ropnia. W chwili przyjęcia do szpitala u chorego nie stwierdzono ostrego stanu zapalnego torbieli włosowej w okolicy krzyżowo-guzicznej. Badania przedmiotowe i laboratoryjne były w normie. Pacjent w wywiadzie negował choroby przewlekłe. Chory został zakwalifikowany do zabiegu chirurgicznego.
U chorego w znieczuleniu dożylnym, po podaniu barwnika do głównego kanału zatoki (w celu jej uwidocznienia), wykonano doszczętne wycięcie zmiany (ryc. 2. i 3.), a następnie zastosowano Z-plastykę celem pokrycia ubytku po wyciętej zatoce włosowej (ryc. 4. i 5.). Na rycinie 6. przedstawiono wyciętą doszczętnie torbiel włosową. Zabieg trwał 30 minut. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany. Po zmianie opatrunku, następnego dnia po operacji chorego wypisano do domu w stanie ogólnym dobrym. Czas hospitalizacji wynosił 30 godzin.
Pacjent obecnie jest pod kontrolą Poradni Proktologicznej w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu im. Mikołaja Pirogowa w Łodzi. Po 5 miesiącach od momentu wykonania zabiegu operacyjnego nie stwierdzono nawrotu zatoki włosowej.

OMÓWIENIE

Wiadomo obecnie, że zatoka włosowa jest choroba nabytą, a czynnikami sprzyjającymi jej powstawaniu są: owłosienie, pocenie się, urazy skóry i naskórka, a także brak odpowiedniej higieny. Obecność zatoki włosowej powoduje silne dolegliwości bólowe w okolicy krzyżowo-guzicznej, a także pogorszenie jakości życia pacjenta [1–4]. Zatoka włosowa została opisana po raz pierwszy w 1847 roku przez doktora A.W. Andersona [5]. Składa się ona z jednego albo z wielu otworów położonych w szparze pośladkowej, które są oddalone od odbytu o około 4 cm do 7 cm [1–3]. Główny kanał zatoki prowadzi do jamy, w której zazwyczaj znajduje się zrogowaciały naskórek, włosy, strzępki materiału pochodzące z ubrania i bakterie [2, 3]. Należy pamiętać, iż przewlekły stan zapalny może przejść w stan zapalny ostry, objawiający się ropniem (który zawsze należy naciąć) tej okolicy.
Obecnie istnieje wiele metod leczenia zatoki włosowej, zaczynając od leczenia zachowawczego, a kończąc na chirurgicznym. Do zabiegów chirurgicznych zaliczamy:
• wycięcie zatoki włosowej z pierwotnym zamknięciem [6];
• proste wycięcie zatoki włosowej z zostawieniem rany do gojenia przez ziarninowanie [7];
• romboidalne wycięcie z plastyką uszypułowanym płatem Limberga z sąsiedztwa [8];
• wycięcie z plastyką uszypułowanym zmodyfikowanym płatem Limberga z sąsiedztwa [9];
• wycięcie z zastosowaniem uszypułowanego płata powięziowo-skórnego V-Y [10–12];
• wycięcie z zastosowaniem Z-plastyki i inne mniej popularne techniki [13, 14].
Z-plastyka jest jedną z wielu technik stosowanych w chirurgii plastycznej do poprawy efektu kosmetycznego blizn. Technikę tę po raz pierwszy zastosował i opisał francuski chirurg Charles-Pierre Denon­villiers w 1856 roku [wg 13]. W piśmiennictwie anglojęzycznym informacja o Z-plastyce w leczeniu przykurczów kończyn została opublikowana przez McCurdy’ego w 1913 roku [wg 14]. W 1929 roku Limberg opisał technikę wykonania tego zabiegu i podał dokładny opis geometryczny metody [wg 13]. Optymalne kąty stosowane w Z-plastyce zostały podane przez Davisa w 1946 roku [wg 14]. Obecnie Z-plastyka stosowana jest także w leczeniu zatoki włosowej. W pracy Pomazkina i Mansurova [15] porównano proste wycięcie torbieli z Z-plastyką. W badaniu przeanalizowano wyniki leczenia 136 pacjentów, u 96 z nich wykonano proste wycięcie zatoki włosowej, a u 40 Z-plastykę. Wyniki badania wykazały, że po zastosowaniu Z-plastyki w leczeniu torbieli włosowej ryzyko wystąpienia ropnia w ranie pooperacyjnej wyniosło 8% w porównaniu z 34,6% przy prostym wycięciu, a ryzyko nawrotu choroby 4% w porównaniu z 23,1% przy prostym wycięciu. Autorzy uważają, że Z-plastyka jest skuteczną metodą leczenia torbieli włosowej [15].
Sharma [16] opisał leczenie chorych z zatoką włosową za pomocą wielokrotnej Z-plastyki. W ciągu 14 lat jeden chirurg zoperował tą metodą 115 chorych. Tylko u 2 (1,7%) pacjentów stwierdzono nawrót choroby. Według autora technika wielokrotnej Z-plastyki jest najlepszą metodą chirurgicznego leczenia zatoki włosowej [16].
Fazeli i wsp. [17] przeprowadzili badanie z randomizacją porównujące wyniki leczenia zatoki włosowej za pomocą Z-plastyki i wycięcia z pozostawieniem rany do gojenia przez ziarninowanie. W badaniu wzięło udział 144 chorych, z czego u połowy zastosowano pierwszą metodę leczenia, a u kolejnych 72 osób – drugą. Wyniki wykazały, że u chorych po zastosowaniu Z-plastyki rana goiła się szybciej, także czas pobytu w szpitalu i czas powrotu do normalnej aktywności był krótszy w porównaniu z pacjentami, u których zastosowano wycięcie zatoki włosowej z pozostawieniem rany do gojenia przez ziarninowanie. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic w powikłaniach pooperacyjnych (krwiaki, zakażenie rany), a także w ryzyku nawrotu choroby. Autorzy uważają, że Z-plastyka jest skuteczną i bezpieczną metodą leczenia zatoki włosowej [17].
W pracy Mansoory’ego i Dicksona. [18] zostały przedstawione wyniki leczenia zatoki włosowej przy użyciu Z-plastyki u 120 chorych. Wskazują one na dużą skuteczność zastosowanej metody leczenia. Nawrót choroby obserwowano tylko u 2 (1,6%) pacjentów, a u 5 (4,2%) chorych w okresie pooperacyjnym stwierdzono krwiak lub ropień w ranie pooperacyjnej.
W pracy Lamke i wsp. [19] porównano wyniki leczenia zatoki włosowej u pacjentów, u których zastosowano technikę Z-plastyki i uszypułowanego płata z sąsiedztwa. U 10 chorych wykonano wycięcie torbieli włosowej i uzupełnienie ubytku tkankowego uszypułowanym płatem z sąsiedztwa, natomiast u 6 chorych zastosowano technikę Z-plastyki. U jednego chorego nie wycięto doszczętnie zatoki włosowej – co było przyczyną nawrotu. U dwóch pacjentów, u których zastosowano Z-plastykę, wystąpiły objawy zakażenia rany pooperacyjnej, co w konsekwencji doprowadziło do kolejnej operacji. Autorzy pracy uważają, że w przypadku dużych, nawrotowych torbieli włosowych lepszą metodą leczenia jest ich szerokie wycięcie i pokrycie ubytku skóry i tkanki podskórnej uszypułowanym płatem skórnym z sąsiedztwa [19].
W artykule Sooda i wsp. [20] przedstawiono wyniki leczenia 112 chorych z zatoką włosową, u których zastosowano 4 metody leczenia. Porównywano wyniki leczenia zatoki włosowej przez: nacięcie i drenaż, wycięcie z pierwotnym zamknięciem, wycięcie z pozostawieniem rany do gojenia przez ziarninowanie i wycięcie z zastosowaniem Z-plastyki. Wyniki badania pokazały, iż najskuteczniejszą metodą leczenia zatoki włosowej jest zastosowanie Z-plastyki. Zastosowanie tej techniki wiązało się z niewielkim odsetkiem nawrotów choroby i z mniejszą liczbą powikłań pooperacyjnych.
Pomimo tak dobrych wyników leczenia zatoki włosowej przy zastosowaniu Z-plastyki, w artykule Tschudi’ego i Risa. [21] skrytykowano tę technikę. W pracy tej przedstawiono wyniki leczenia 21 chorych z zatoką włosową, u których po wycięciu torbieli wykonano Z-plastykę. Średni czas obserwacji chorych po operacji wynosił 28 miesięcy. W badaniu u 2 (10%) chorych stwierdzono nawrót choroby, u 3 (14%) pacjentów wystąpił przerost blizny, a u większości obniżenie czucia dotyku. Spośród 21 pacjentów, u 3 (14%) występowały problemy z ubieraniem się, a u około 1/3 (33%) dyskomfort podczas siedzenia lub podczas aktywności sportowej. Autorzy ci zalecają stosowanie tej techniki tylko w przypadku nawrotowych zatok włosowych i u osób z dużym poczuciem dyskomfortu związanym z wystąpieniem tej choroby.

PODSUMOWANIE

Wyniki leczenia torbieli włosowej w Polsce nadal nie są w pełni zadowalające ze względu na częste wznowy. Szerokie wycięcie zatoki włosowej, a następnie zastosowanie Z-plastyki pozwala skutecznie leczyć pacjentów z tą chorobą. Należy zaznaczyć, że ze względu na dużą liczbę powikłań i nawrotów po leczeniu zatoki włosowej na oddziałach chirurgicznych, operacje tego typu powinny być wykonywane tylko w wysokospecjalistycznych placówkach, gdzie wykonuje się wiele takich zabiegów w ciągu roku.

Piśmiennictwo

 1. Goodall P.: The aetiology and treatment of pilonidal sinus. A review of 163 patients. Br J Surg 1961, 49, 212-218.  
2. Lee S., Tejirian T., Abbas M.: Current management of adolescent pilonidal disease. J Pediatr Surg 2008, 43, 1124-1127.  
3. Kronborg O., Christensen K., Zimmermann-Nielsen C.: Chronic pilonidal disease: a randomized trial with a complete 3-year follow-up. Br J Surg 1985, 72, 303-304.  
4. Sondenaa K., Nesvik I., Anderson E., Soreide J.A.: Patient characteristics and symptoms in chronic pilonidal sinus disease. Int J Colorectal Dis 1995, 10, 39-42.  
5. Anderson A.W.: Hair extracted from an ulcer. Boston Med Surg J 1847, 36, 74-76.  
6. Akinci O.F., Coskun A., Uzunkoy A.: Simple and effective surgical treatment of pilonidal sinus: asymmetric excision and primary closure using suction drain and subcuticular skin closure. Dis Colon Rectum 2000, 43, 701-706.  
7. Gencosmanoglu R., Inceoglu R.: Modified lay-open (incision, curettage, partial lateral wall excision and marsupialization) versus total excision with primary closure in the treatment of chronic sacrococcygeal pilonidal sinus: a prospective, randomized clinical trial with a complete two-year follow-up. Int J Colorectal Dis 2005, 2, 415-422.  
8. Eryilmaz R., Sahin M., Alimoglu O., Dasiran F.: Surgical treatment of sacrococcygeal pilonidal sinus with the Limberg transposition flap. Surgery 2003, 134, 745-749.  
9. Cihan A., Ucan B.H., Comert M., Cesur A., Cakmak G.K., Tascilar O.: Superiority of asymmetric modified Limberg flap for surgical treatment of pilonidal disease. Dis Colon Rectum 2006, 49, 244-249.
10. Schoeller T., Wechselberger G., Otto A., Papp C.: Definite surgical treatment of complicated recurrent pilonidal disease with a modified fasciocutaneous V-Y advancement flap. Surgery 1997, 121, 258-263.
11. Sungur N., Kocer U., Uysal A., Arslan C., Cologlu H., Ulusoy G.: V-Y rotation advancement fasciocutaneous flap for excisional defects of pilonidal sinus. Plast Reconstr Surg 2006, 117, 2448-2454.
12. Khatri V.P., Espinosa M.H., Amin A.K.: Management of recurrent pilonidal sinus by simple V-Y fasciocutaneous flap. Dis Colon Rectum 1994, 37, 1232-1235.
13. Lamke L.O., Larsson J., Nylen B.: Treatment of pilonidal sinus by radical excision and reconstruction by rotation flap surgery of Z-plasty technique. Scand J Plast Reconstr Surg 1979, 13, 351-353.
14. Morrison P.D.: Is Z-plasty closure reasonable in pilonidal disease? Ir J Med Sci 1985, 154, 110-112.
15. Pomazkin V.I., Mansurov Iu.V.: Choice of operations for treatment of patients with pilonidal sinus. Vestn Khir Im I I Grek 2008, 167, 85-87.
16. Sharma P.P.: Multiple Z-plasty in pilonidal sinus – a new technique under local anesthesia. World J Surg 2006, 30, 2261-2265.
17. Fazeli M.S., Adel M.G., Lebaschi A.H.: Comparison of outcomes in Z-plasty and delayed healing by secondary intention of the wound after excision of the sacral pilonidal sinus: results of a randomized, clinical trial. Dis Colon Rectum 2006, 49, 1831-1836.
18. Mansoory A., Dickson D.: Z-plasty for treatment of disease of the pilonidal sinus. Surg Gynecol Obstet 1982, 155, 409-411.
19. Lamke L.O., Larsson J., Nylen B.: Treatment of pilonidal sinus by radical excision and reconstruction by rotation flap surgery of Z-plasty technique. Scand J Plast Reconstr Surg 1979, 13, 351-353.
20. Sood S.C., Green J.R., Parui R.: Results of various operations for sacrococcygeal pilonidal disease. Plast Reconstr Surg 1975, 56, 559-566.
21. Tschudi J., Ris H.B.: Morbidity of Z-plasty in the treatment of pilonidal sinus. Chirurg 1988, 59, 486-490.


Otrzymano : 13 IV 2010 r.
Zaakceptowano : 30 VIII 2010 r.
Copyright: © 2010 Polish Dermatological Association. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.


Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.