Artykuł poglądowy
Koncepcja schizotypii i znaczenie skali Oxford-Inventory of Feelings and Experiences (O-LIFE)

Schizotypia rozumiana jako cecha osobowości ma aspekty i pozytywne, i negatywne. Zaburzenie schizotypowe jako kategoria diagnostyczna występuje zarówno w klasyfikacji amerykańskiej Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), jak i International Classification of Diseases (ICD-10) w grupie zaburzeń ze spektrum schizofrenii. Wykazano szereg podobieństw genetycznych, biologicznych i neuropsychologicznych między osobami z zaburzeniem schizotypowym a chorymi na schizofrenię. Cechy schizotypii występują również w większym nasileniu w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD) w porównaniu z osobami zdrowymi. Popularnym narzędziem do pomiaru schizotypii jest Schizotypal Personality Questionnaire stworzony przez Raine’a w 1991 r. oraz skale Chapmana i Venablesa.

W artykule przedstawiono genezę powstania skali Oxford-Liverpool Inventory of Feelings and Experiences (O-LIFE) stworzonej przez Claridge’a i współpracowników oraz jej strukturę składającą się z 4 wymiarów, takich jak: niezwykłe doznania, dezorganizacja poznawcza, introwersja i anhedonia oraz zachowania impulsywne i niezgodne z regułami. Badania przy użyciu O-LIFE potwierdziły zarówno spójność wewnętrzną, jak i wiarygodność skali. Wykazano związek poszczególnych wymiarów skali z procesami poznawczymi u chorych na schizofrenię oraz procesami kreatywności u chorych na ChAD. U osób z ChAD otrzymujących węglan litu stwierdzono istotną ujemną korelację między jakością reakcji na długoterminowe leczenie litem a cechami schizotypii, zwłaszcza wymiaru dezorganizacji poznawczej. Badania genetyczne wykazały asocjację między wymiarami O-LIFE a polimorfizmem genów układu dopaminergicznego oraz jednym z genów zawiadujących rytmami okołodobowymi.

Skala O-LIFE jest istotnym narzędziem do pomiaru schizotypii, a badania z jej zastosowaniem mogą poszerzyć wiedzę na temat mechanizmów neuropsychologicznych i neurobiologicznych u osób z zaburzeniami psychicznymi i zdrowych.

Schizotypy, perceived as a personality trait, has both positive and negative aspects. Schizotypal disorder, as a diagnostic category, has been included in schizophrenia spectrum disorders in the American Diagnostic and Statistical Manual (DSM-5) as well as in the International Classification of Diseases (ICD-10). A number of genetic, biological, and neuropsychological similarities between persons with schizotypy and patients with schizophrenia have been shown. Schizotypal features occur in greater frequency in bipolar disorder (BD) compared with healthy subjects. A popular tool for measuring schizotypy is the Schizotypal Personality Questionnaire created by Raine in 1991 as well as scales created by Chapman and by Venables.

This article presents the origins of the Oxford-Liverpool Inventory of Feelings and Experiences (O-LIFE) created by Claridge and co-workers and describes its stucture, consisting of four dimensions: unusual experiences, cognitive disorganisation, introvertive anhedonia and impulsive nonconformity. Studies using O-LIFE demonstrated both internal consistency and reliability of the scale. Connections between the O-LIFE dimensions and cognitive processes in patients with schizophrenia and creativity in bipolar patients have been demonstrated. In patients with BD treated with lithium carbonate, a significant negative correlation between the quality of response to long-term treatment and schizotypal traits (particularly cognitive disorganisation) was found. In genetic studies, associations between O-LIFE dimensions and polymorphisms of dopaminergic system and circadian rhythm genes were observed.

The O-LIFE is an important tool for measuring schizotypy. Studies using this scale may expand the knowledge on neuropsychological and neurobiological mechanisms in psychiatric disorders and in healthy subjects.