Artykuł poglądowy
Metody badawcze wykorzystywane do oceny teorii umysłu

Teoria umysłu to termin wprowadzony po raz pierwszy przez Premacka i Woodruffa. Oznacza on wrodzoną zdolność do przypisywania stanów psychicznych samemu sobie i innym ludziom w celu przewidzenia i wytłumaczenia ich zachowania. Od lat 80. XX w. stanowi przedmiot zainteresowania wielu badań. Ze względu na złożoność i wielowymiarowość teorii umysłu istnieje wiele metod jej oceny.

Celem pracy jest przegląd narzędzi badawczych służących do pomiaru teorii umysłu. Wybrane metody badawcze przyporządkowano do grup w zależności od tego, jakiego aspektu teorii umysłu dotyczą. Poniżej przedstawiono: 1) testy dotyczące fałszywego przekonania, 2) Test pozór–rzeczywistość, 3) testy służące do oceny umiejętności rozumienia gaf, metafor, żartów, ironii oraz 4) zadania wykorzystywane do oceny umiejętności rozpoznawania złożonych stanów emocji i stanów umysłu. Testy do oceny fałszywego przekonania, które zostały przedstawione w pracy, to Test niespodziewanej zmiany i Test zwodniczego pudełka. Najbardziej znane testy służące do oceny umiejętności rozumienia gaf, metafor, żartów, ironii to Test rozpoznawania faux pas (Faux Pas Recognition Test), Test aluzji (Hinting Task) oraz Test dziwnych historyjek (Strange Stories Test). Z kolei testy wykorzystywane do oceny umiejętności rozpoznawania złożonych stanów emocji i stanów umysłu to np. Test „Odczytywania umysłu w oczach”, MASC (Movie for the Assessment of Social Cognition) oraz zadanie „krótka historyjka” (Short Story Task). Celem przeglądu zaproponowanych metod badawczych jest zapoznanie z wybranymi testami pomiaru teorii umysłu oraz ułatwienie badaczom wyboru narzędzi służących do oceny teorii umysłu.

Premack and Woodruff were the first to introduce the term “theory of mind”. It means an innate ability to assign mental states to oneself and other people in order to predict and explain their behaviour. It has been a subject of interest to many studies since the 1980s. Due to the complexity and multidimensionality of the theory of mind, many methods of evaluation have been developed.

The aim of our study is to review the research tools used to measure the theory of mind. Selected research methods are discussed. They were assigned to four groups depending on the aspect of the theory of mind they deal with. The false-belief tasks are for example the Unexpected Transfer Test, and the Deceptive Box Test. The next test used to measure the theory of mind is the Appearance-Reality Task. The most common tests that evaluate the ability to understand blunders, metaphors, jokes, and irony include the Faux Pas Recognition Test, Hinting Task and Strange Stories Test. The tests that assess the capability to recognize complex emotions and mental states are Reading the Mind in Eyes, Inferring Mental States of Strangers from Video, Movie for Assessment of Social Cognition and the Short Story Task. A review of the proposed research methods aims to familiarize readers with the selected measurement tests of the theory of mind and to help researchers choose tools used to assess it.