facebook
eISSN: 2084-9893
ISSN: 0033-2526
Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Zeszyty specjalne Rada naukowa Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac Standardy etyczne i procedury
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
SCImago Journal & Country Rank
4/2010
vol. 97
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Artykuł oryginalny

Brak związku polimorfizmu –590 C/T genu IL-4 oraz –1082 A/G genu IL-10 z rozwojem atopowego zapalenia skóry

Marcin Zakrzewski
,
Aleksandra Lesiak
,
Karolina Przybyłowska
,
Iwona Stelmach
,
Piotr Kuna
,
Anna Sysa-Jędrzejowska
,
Joanna Narbutt

Przegl Dermatol 2010, 97, 253-259
Data publikacji online: 2010/09/14
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
 

Wprowadzenie

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest uznawane za jedną z najczęściej występujących chorób skóry, szczególnie wieku dziecięcego [1]. Termin „atopia” wprowadzili w 1923 roku Coca i Cooke [1]. Pod tym pojęciem rozumie się genetycznie uwarunkowaną predyspozycję do rozwoju reakcji alergicznej typu natychmiastowego w odpowiedzi na powszechnie występujące w środowisku alergeny, wnikające do organizmu ludzkiego przez błony śluzowe dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego [2].
Patogeneza AZS jest bardzo złożona. Bierze w niej udział wiele czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych, których wzajemne interakcje nie są do końca poznane i stanowią temat wielu prowadzonych badań naukowych [3].
Rodzinne występowanie AZS, a także częste występowanie choroby u bliźniąt jednozygotycznych (72–86%) i dwuzygotycznych (21–23%) jest silnym dowodem wskazującym na udział czynników genetycznych w rozwoju tej dermatozy [4].
Na podstawie uzyskiwanych wyników stwierdzono zależności między rozwojem AZS a genami zlokalizowanymi na chromosomie 5q31-33, kodującymi cytokiny Th2-zależne, takie jak: interleukiny IL-3, IL-4, IL-5, IL-9, IL-13 i czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów (ang. granulocyte macrophage – colony stimulating factor – GM-CSF) [5–7]. Udział zaburzeń genetycznych w powstaniu AZS tłumaczono m.in. tym, że obecność określonych polimorfizmów w genach kodujących cytokiny Th-2-zależne wiąże się funkcjonalnie z nasiloną syntezą przeciwciał IgE, co jest jedną z często występujących anomalii, zaliczaną również do mniejszych kryteriów diagnostycznych, a także stanowiącą podstawę do wyróżnienia postaci zewnątrzpochodnej i wewnątrzpochodnej choroby [8]. Ze względu jednak na odmienne wyniki uzyskiwane w poszczególnych populacjach, a także obiektywnie słabe zależności statystyczne, żaden z tych polimorfizmów nie został – jak na razie – uznany za kluczowy w rozwoju AZS.
Interleukina 4 (IL-4) odgrywa kluczową rolę w regulacji humoralnej odpowiedzi immunologicznej, zaangażowana jest bowiem w różnicowanie naiwnych limfocytów T-pomocniczych w kierunku efektorowych komórek Th2. Powoduje wzrost ekspresji cytokin Th2-zależnych, tj. IL-5, IL-6, IL-9, a także jest odpowiedzialna za zmianę klasy produkowanych immunoglobulin przez limfocyty B, z immunoglobulinami G i M (IgG i IgM) w kierunku immunoglobulin E (IgE). Interleukina 4 hamuje również odpowiedź Th1-zależną [9].
Badania dotyczące udziału polimorfizmów genu kodującego IL-4 w rozwoju AZS były prowadzone w populacjach europejskich i pozaeuropejskich. W części z nich wykazano związek między występowaniem polimorfizmów a rozwojem choroby, jednak uzyskiwane wyniki nie były spójne, gdyż niektórzy autorzy takiej zależności nie potwierdzili [10, 11].
Kolejną cytokiną związaną z mechanizmami nabytej odpowiedzi immunologicznej jest IL-10. Nazywa się ją również czynnikiem hamującym syntezę cytokin (ang. cytokine synthesis inhibitory factor – CSIF), gdyż wykazuje działanie przeciwzapalne i hamuje wytwarzanie cytokin prozapalnych, takich jak interferon  (IFN-), IL-2, IL-3, czynnik martwicy nowotworów  (ang. tumour necrosis factor – TNF-) czy GM-CSF [12, 13]. Wydzielana jest przez pobudzone limfocyty Th2 oraz limfocyty B, makrofagi, monocyty i keratynocyty. Ze względu na silne działanie przeciwzapalne IL-10 wysunięto hipotezę, że zaburzenie jej wydzielania (tzn. zmniejszone stężenie w surowicy) może korelować z nasileniem procesu zapalnego w AZS [13, 14].
Podobnie jak w przypadku IL-4, prowadzono badania nad związkiem między polimorfizmami w genie kodującym IL-10 a rozwojem AZS, których wyniki są nieliczne i niejednoznaczne [15–20]. Dotychczas, zgodnie z wiedzą autorów niniejszej pracy, nie przeprowadzono analizy wpływu polimorfizmu w genie kodującym IL-10 na rozwój AZS w populacji polskiej.
Istotny udział IL-4 i IL-10 w rozwoju zapalenia alergicznego i AZS, nieliczne badania analizujące udział polimorfizmów w genach kodujących te białka, stosunkowo niejednoznaczne wyniki uzyskiwane w poszczególnych populacjach oraz – zgodnie z wiedzą autorów – brak badań prowadzonych w reprezentatywnej grupie polskich pacjentów spowodowały przeprowadzenie badań własnych, które stały się tematem niniejszej pracy.

Cel pracy

Ocena częstości występowania polimorfizmów –590 C/T w genie IL-4 oraz –1082 A/G w genie IL-10 w populacji polskiej chorych na AZS, wpływu badanych polimorfizmów na nasilenie procesu chorobowego oraz ryzyko rozwoju astmy we wczesnym dzieciństwie, poniżej 3. roku życia.

Materiał i metodyka

Materiał

Do badań zakwalifikowano 163 chorych na AZS (97 kobiet i 66 mężczyzn) w wieku od 1 roku do 42 lat (średnia wieku 11,3 roku) oraz 204 zdrowych ochotników (112 kobiet i 92 mężczyzn) dobranych odpowiednio pod względem wieku. Do rozpoznania AZS zastosowano kryteria zaproponowane przez Hanifina i Rajkę [21]. Nasilenie procesu chorobowego oceniono na podstawie skali Rajki i Langelanda i określono jako łagodne, umiarkowane i ciężkie [22].
U 78 chorych (47,8%) stwierdzono łagodną po­stać, u 66 (40,4%) umiarkowaną postać, a u 19 (11,6%) ciężką postać AZS. U 89 pacjentów (54,6%) rozpoznano zewnątrzpochodną postać tej choroby, podczas gdy postać wewnątrzpochodna występowała u 74 osób (45,4%). Postać zewnątrzpochodną rozpoznawano u pacjentów, u których stwierdzono duże stężenia całkowitych IgE (powyżej normy odpowiedniej dla wieku) oraz dodatnie testy punktowe. U 44 badanych chorych (26,9%) współistniała astma, u 79 osób (48,5%) rozpoznawano alergiczny nieżyt nosa, a u 32 pacjentów (19,6%) alergiczne zapalenie spojówek.
Projekt pracy został zaakceptowany przez Uczelnianą Komisję Bioetyki Badań Naukowych (numer decyzji RNN/208/06/KE z 28 listopada 2006 roku), a pacjenci i wolontariusze wyrazili pisemną zgodę na udział w badaniu.

Metodyka

Ocena genotypu polimorfizmu genu IL-4 i IL-10

DNA z krwi pełnej otrzymywano, używając zestawów do izolowania Genomic Mini AX Blood (DNA-Gdańsk II S.C.) zgodnie z zaleceniami producenta. Analizę wariantów polimorficznych w regionie promotorowym genów IL-4 i IL-10 przeprowadzono metodą RFLP-PCR (ang. polymerase chain reaction – restriction fragment length polymorphism) z wykorzystaniem enzymów restrykcyjnych do wykrywania zmian w sekwencji DNA [23, 24].
W reakcji łańcuchowej polimerazy (ang. polymerase chain reaction – PCR) stosowano pary oligonukleotydów warunkujących amplifikację fragmentów zawierających miejsca polimorficzne, tj. –590 C/T dla IL-4 i –1082 A/G dla IL-10. Sekwencje stosowanych oligonukleotydów warunkujące powstanie miejsca restrykcyjnego w produkcie amplifikacji przedstawiono w tabeli I. Amplifikację przeprowadzano w 25 µl mieszaniny reakcyjnej o następującym składzie: 40 ng genomowego DNA, 10 pM każdego z oligonukleotydów (Eurogentec, Seraing, Belgia), po 200 µM z dATP, dCTP, dGTP, dTTP, 20 mM Tris-HCl (pH 8,4), 50 mM KCl, 2 mM MgCl2, 1 U polimerazy Taq (QIAGEN GmbH, Hilden, Niemcy). Na poszczególnych etapach PCR zastosowano następujące warunki: denaturacja – 4 min w temperaturze 95°C, 35 cykli – 30 s w temperaturze 94°C, przyłączanie oligonukleotydów – 45 s w temperaturze 58°C dla IL-4 i 61,8°C dla IL-10, wydłuża­nie – 40 s w temperaturze 72°C, oraz końcowe wydłużanie – 7 min w temperaturze 72°C. Reakcję PCR przeprowadzono w termocyklerze MultiGene TC9600 (Labnet International Inc.). Produkty amplifikacji (20 µl mieszaniny reakcyjnej PCR) poddawano trawieniu enzymami restrykcyjnymi Ava II dla IL-4 i Mn1 I dla IL-10. Po trawieniu produktów 10 µl mieszaniny reakcyjnej mieszano z 2 µl buforu obciążającego i rozdzielano w 8% żelu poliakrylamidowym i wizualizowano w świetle ultrafioletowym z użyciem bromku etydyny. Długości fragmentów restrykcyjnych dla badanych polimorfizmów podano w tabeli I. Typowanie polimorfizmu genów dla IL-4 i IL-10 przeprowadzono w Zakładzie Chemii i Biochemii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Analiza statystyczna

Istotność różnic między rozkładami genotypów w badanych grupach i rozkładem według prawa Hardy’ego-Weinberga oceniano testem 2. Ocenę ryzyka współwystępowania poszczególnych genotypów z chorobą przeprowadzono z zastosowaniem ilorazu szans (ang. odds ratio – OR). Dla wszystkich wykorzystanych testów statystycznych przyjęto poziom istotności p = 0,05. Analizę statystyczną wykonano na podstawie programu STATISTICA.

Wyniki

Genotyp polimorfizmów –590 C/T genu IL-4 i –1082 A/G genu IL-10

Rozkład genotypów polimorfizmów –1082 A/G genu IL-10 był zgodny z prawem Hardy’ego-Weinberga, podczas gdy rozkład genotypów polimorfizmu –590 C/T dla IL-4 nie wykazywał takiej zgodności (tab. II).
Analizując polimorfizm –590 C/T genu IL-4, stwier­dzono, że genotyp TT występował u 92 pa­cjentów (56,4%) oraz u 105 osób (51,5%) z grupy kontrolnej, podczas gdy genotyp CT u 67 chorych (41,1%) i 89 osób (43,6%) z grupy kontrolnej. Geno­typ CC był obecny u 4 chorych (2,5%) na AZS i u 10 osób (4,9%) z grupy kontrolnej.
Badając częstość występowania polimorfizmu –1082 A/G genu IL-10, wykazano obecność genotypu GG u 34 chorych (20,9%) i 48 ochotników (23,5%) z grupy kontrolnej. Genotyp GA występował u 75 chorych (46%) i u 89 osób (43,6%) z grupy kontrolnej. Wsród chorych na AZS genotyp AA obserwowano u 54 chorych (33,1%) oraz u 67 ochotników (32,8%) z grupy kontrolnej.
Nie wykazano istotnych statystycznie różnic w rozkładzie genotypów polimorfizmów –590 C/T dla IL-4 oraz –1082 A/G genu IL-10 między grupą pacjentów a grupą kontrolną (p > 0,05 dla wszystkich porównań; tab. III).
W badanych polimorfizmach genów kodujących IL-4 i IL-10 rozkład genotypów nie różnił się statystycznie istotnie w grupie pacjentów o łagodnym przebiegu AZS i u chorych na AZS o umiarkowanym i ciężkim przebiegu (p > 0,05 dla wszystkich porównań; tab. IV). Nie wykazano również związku (p > 0,05) między badanymi polimorfizmami genów IL-4 i IL-10 a wczesnym zachorowaniem na astmę (tab. V).

Omówienie

Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą, nawrotową i zapalną chorobą skóry, przebiegającą ze świądem [25–27]. Obecnie schorzenie to uznaje się za jedną z najczęściej występujących chorób wieku dziecięcego, z częstością rozpoznawania 10–20% populacji w krajach rozwiniętych [27].
Badania genetyczne prowadzone w grupie osób chorych na AZS są ukierunkowane na poszukiwanie czynników predysponujących do jego rozwoju. Do czynników genetycznych zwiększających ryzyko zachorowania zalicza się zmiany w sekwencji genów kodujących białka, których funkcja biologiczna wiąże się z rozwojem chorób atopowych. Cytokiny wydzielane przez limfocyty Th2, do których należą m.in. IL-4, IL-10, IL-5 i IL-13, są zaangażowane w patogenezę AZS [26].
Interleukina 4 jest cytokiną prozapalną, która wpływa na adherencję eozynofilów do komórek śródbłonka w miejscu toczącego się procesu zapalnego poprzez zwiększenie ekspresji cząsteczki adhezji komórkowej naczyń (ang. vascular cell adhesion molecule 1 – VCAM-1) [28–30].
Hamid i wsp. [31] wykazali zwiększoną ekspresję mRNA dla IL-4 w obrębie ognisk chorobowo zmienionych u pacjentów z AZS w porównaniu ze skórą niezmienioną chorobowo, a także skórą osób zdrowych. Ze względu na udowodniony udział IL-4 w patogenezie AZS przeprowadzono badania analizujące związek polimorfizmów w genie kodującym tę cytokinę z rozwojem tej dermatozy. W dostępnym piśmiennictwie nie ma analogicznych badań przeprowadzonych w reperezentatywnej grupie populacji polskiej chorych na AZS.
W badaniach przeprowadzonych w populacji japońskiej wykazano związek polimorfizmu –590 T/C w regionie promotorowym IL-4 z rozwojem AZS [10]. Zależności tej nie potwierdziły wyniki kolejnych badań japońskich przeprowadzonych w większej grupie pacjentów [11]. Soderhall i wsp. [32], analizując udział opisywanego polimorfizmu, wykazali jego wpływ na nasilenie procesu chorobowego AZS. Kolejne badania przeprowadzone w populacji kaukaskiej wykazały związek między występowaniem tego polimorfizmu a wczesnym rozwojem AZS, przed 2. rokiem życia [33]. Obserwacji tych nie potwierdzili natomiast badacze australijscy, którzy analizowali częstość występowania polimorfizmów –590 C/T i –34 C/T genu dla IL-4 oraz ich zależność z rozwojem AZS. Badacze ci wykazali natomiast związek między rozwojem AZS a obecnością haplotypu –590 C/–34C [34]. Również w badaniach własnych nie wykazano statystycznie istotnej zależności między występowaniem polimorfizmu –590 C/T IL-4 a rozwojem oraz nasileniem procesu chorobowego w przebiegu AZS. Podobnie nie obserwowano związku między analizowanym polimorfizmem a wczesnym, poniżej 3. roku życia, początkiem astmy. Najrzadziej obserwowanym genotypem – zarówno u osób zdrowych, jak i chorych – był CC (4,9% w grupie kontrolnej, 2,5% w grupie chorych), najczęściej natomiast występował genotyp TT (51,5% w grupie kontrolnej oraz 56,4% w grupie osób chorych). W niektórych opublikowanych badaniach wykazano również związek polimorfizmów genu dla receptora IL-4 i AZS. Obecność polimorfizmu 1727G/A łączyła się z częstszym występowaniem zmian wypryskowych w okolicach zgięciowych w pierwszych 6 miesiącach życia [35].
Dotychczas, zgodnie z wiedzą autorów, nie przeprowadzono analizy wpływu polimorfizmu w genie kodującym IL-10 na rozwój AZS w populacji polskiej. Dotąd analizowano związek różnych polimorfizmów regionu promotorowego IL-10 (–1082 A/G, –819 T/C, –571 C/A, –854 C/T, –1117 G/A i 592 A/C), nie wykazując ich udziału w rozwoju AZS [15–17, 19]. W badaniu przeprowadzonym przez Sohn i wsp. [18] stwierdzono natomiast związek między występowaniem polimorfizmów regionu promotorowego genu dla IL-10 a fenotypem AZS u dzieci.
W ostatnio przeprowadzonym badaniu u chorych na AZS analizowano haplotypy oraz polimorfizmy pojedynczych par zasad regionu promotorowego genu dla IL-10, wykazując częstsze występowanie haplotypu TGAC u pacjentów ze stężeniem całkowitego IgE powyżej 1000 IU/ml. Jest to pierwsze z dostępnych badań, które analizuje związek między grupami haplotypów w regionie promotorowym genu dla IL-10 a fenotypem pacjentów z AZS [20].
W badaniu własnym nie stwierdzono, podobnie jak w przypadku polimorfizmu –590 C/T IL-4, różnic w rozkładzie genotypów dla badanego polimorfizmu IL-10 między grupą chorych a grupą kontrolną osób zdrowych. W badanym polimorfizmie IL-10 – zarówno w grupie kontrolnej, jak i u chorych – najczęściej stwierdzano genotyp GA, najrzadziej natomiast GG.
Brak dodatniej korelacji między obecnością polimorfizmów –590 C/T IL-4 oraz –1082 A/G IL-10 a rozwojem AZS w badanej grupie chorych, mimo pozytywnych zależności obserwowanych w niektórych populacjach i udziału tych cytokin w rozwoju choroby, może świadczyć o odmienności genetycznej badanej populacji, a także o dużej różnorodności czynników genetycznych zaangażowanych w patogenezę AZS, zależnie od pochodzenia chorych.

Praca finansowana z funduszy prac statutowych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi nr 503-11-52-1 i z grantu MNiSW nr NN402434933.

Piśmiennictwo

 1. Boguniewicz M., Leung D.Y.: Atopic dermatitis. J Allergy Clin Immunol 2006, 117, 475-480.  
2. Boguniewicz M., Eichenfield L.F., Hultsch T.: Current management of atopic dermatitis and interruption of the atopic march. J Allergy Clin Dermatol 2003, 3, 140-150.  
3. Hershey G.K.K., Friedrich M.F., Esswein L.A., Thomas M.L., Chatila T.A.: The association of atopy with a gain-of-function mutation in the alpha subunit of the interleukin-4 receptor. N Engl J Med 1997, 337, 1720-1725.  
4. Schultz L.F.: Atopic dermatitis: a genetic-epidemiologic study in a population-based twin sample. J Am Acad Dermatol 1993, 28, 719-723.  
5. Tsunemi Y., Saeki H., Nakamura K., Sekiya T., Hirai K., Fujita H. i inni: Interleukin-12 p40 gene (IL12B) 30-untranslated region polymorphism is associated with susceptibility to atopic dermatitis and psoriasis vulgaris. J Dermatol Sci 2002, 30, 161-166.  
6. Leung D.Y., Bieber T.: Atopic dermatitis. Lancet 2003, 361, 151-160.  
7. Leung D.Y., Boguniewicz M., Howell M.D., Nomura I., Hamid Q.A.: New insights into atopic dermatitis. J Clin Invest 2004, 113, 651-657.  
8. Oppel T., Schuller E., Gunther S., Moderer M., Haber­stok J., Bieber T. i inni: Phenotyping of epidermal dendritic cells allows the differentiation between extrinsic and intrinsic forms of atopic dermatitis. Br J Dermatol 2000, 143, 1193-1198.  
9. Dzienis K., Tryniszewska E., Kaczmarski M.: Zaburzenia równowagi immunologicznej subpopulacji limfocytów Th-1 i Th-2 oraz rola ich wybranych cytokin w atopowym zapaleniu skóry. Post Dermatol Alergol 2006, 23, 88-93.
10. Kawashima T., Noguchi E., Arinami T., Yamakawa-Koba­yashi K., Nakagawa H., Otsuka F.: Linkage and association of an interleukin 4 gene polymorphism with atopic dermatitis in Japanese families. J Med Genet 1998, 35, 502-504.
11. Tanaka K., Sugiura H., Uehara M., Hashimoto Y., Donnelly C., Montgomery D.S.: Lack of association between atopic eczema and genetic variants of interleukin-4 receptor R alpha chain gene: heterogeneity of genetic back­grounds on immunoglobulin E production in atopic eczema patients. Clin Exp Allergy 2001, 31, 1522-1527.
12. Grewe M., Bruijnzeel-Koomen C.A., Schöpf E., Thepen T., Langeveld-Wildschut A.G., Ruzicka T. i inni: A role for Th1 and Th2 cells in the immunopathogenesis of atopic dermatitis. Immunol Today 1998, 19, 359-361.
13. Luster A.D.: Chemokines – chemotactic molecules that mediate inflammation. N Engl J Med 1998, 338, 436-445.
14. Seneviratne S.L., Jones L., Bailey A.S., Black A.P., Ogg G.S.: Severe atopic dermatitis is associated with a reduced frequency of IL-10 producing allergen-specific CD4+ T cells. Clin Exp Dermatol 2006, 31, 689-694.
15. Reich K., Westphal G., Konig I.R., Mössner R., Schupp P., Gutgesell C. i inni: Cytokine gene polymorphism in atopic dermatitis. Br J Dermatol 2003, 148, 1237-1241.
16. Hoffjan S., Ostrovnaja I., Nicolae D., Newman D.L., Nicolae R., Gangnon R. i inni: Genetic variation in immunoregulatory pathways and atopic phenotypes in infancy. J Allergy Clin Immunol 2004, 113, 511-518.
17. Chang Y.T., Lee W.R., Yu C.W., Liu H.N., Lin M.W., Huang C.H. i inni: No association of cytokine gene polymorphism in Chinese patients with atopic dermatitis. Clin Exp Dermatol 2006, 31, 419-423.
18. Sohn M.H., Song J.S., Kim K.W., Kim E.S., Kim K.E., Lee J.M.: Association of interleukin-10 gene promoter polymorphism in children with atopic dermatitis. J Pediatr 2007, 150, 106-108.
19. Kiyohara C.H., Tanaka K., Miyake Y.: Genetic susceptibility to atopic dermatitis. Allergol Int 2008, 57, 39-56.
20. Lacy K., Archer C., Wood N., Bidwell J.: Association between a common IL10 distal promotor haplotype and IgE production in individuals with atopic dermatitis. Int J Immunogenet 2009, 36, 213-216.
21. Hanifin J.M., Rajka G.: Diagnostic features of atopic dermatitis Acta Derm Venereol (Stockh) 1980, supl. 92, 44-47.
22. Rajka G., Langeland T.: Grading of the severity of atopic dermatitis. Acta Derm Venereol (Stockh) 1989, supl. 144, 13-14.
23. Fan L.Y., Tu X.Q., Zhu Y., Pfeiffer T., Feltens R., Stoe­cker W. i inni: Genetic association of cytokines polymorphisms with autoimmune hepatitis and primary biliary cirrhosis in the Chinese. World J Gastroenterol 2005, 11, 2768-2772.
24. López K.I., Martínez S.E., Moguel M.C., Romero L.T., Figueroa C.S., Pacheco G.V. i inni: Genetic diversity of the IL-4, IL-4 receptor and IL-13 loci in mestizos in the general population and in patients with asthma from three subpopulations in Mexico. Int J Immunogenet 2007, 34, 27-33.
25. Ruzicka T.: Atopic eczema between rationality and irrationality. Arch Dermatol 1998, 134, 1462-1469.
26. Novak N., Bieber T.: Allergic and nonallergic forms of atopic diseases. J Allergy Clin Immunol 2003, 112, 252-262.
27. Mohrenschlager M., Darsow U., Schnopp C., Ring J.: Atopic eczema: what’s new? JEADV 2006, 20, 503-511.
28. Vercelli D., Jabara H.H., Lauener R.P., Geha R.S.: IL-4 inhibits the synthesis of IFN-gamma and induces the synthesis of IgE in human mixed lymphocyte cultures. J Immunol 1990, 144, 570-573.
29. Schleimer R.P., Sterbinsky S.A., Keiser J., Bickel C.A., Klunk D.A., Tomioka K. i inni: Interleukin-4 induces adherence of human eosinophils and basophils but not neutrophils to endothelium. Association with expression of VCAM-1. J Immunol 1992, 148, 1086-1092.
30. Bochner B.S., Schleimer R.P.: The role of adhesion molecules in human eosinophil and basophil recruitment. J Allergy Clin Immunol 1994, 94, 427-439.
31. Hamid Q., Boguniewicz M., Leung D.Y.: Differential in situ cytokine gene expression in acute versus chronic atopic dermatitis. J Clin Invest 1994, 94, 870-876.
32. Soderhall C., Bradley M., Kockum I., Wahlgren C.F., Luthman H., Nordenskjöld M.: Analysis of association and linkage for the interleukin-4 and interleukin-4 receptor b; alpha; regions in Swedish atopic dermatitis families. Clin Exp Allergy 2002, 32, 1199-1202.
33. He J.Q., Chan-Yeung M., Becker A.B., Dimich-Ward H., Ferguson A.C., Manfreda J. i inni: Genetic variants of the IL13 and IL4 genes and atopic diseases in at-risk children Genes Immun 2003, 4, 385-389.
34. Elliott K., Fitzpatrick E., Hill D., Brown J., Adams S., Chee P. i inni: The –590C/T and –34 C/T interleukin-4 promoter polymorphisms are not associated with atopic eczema in childhood. J Allergy Clin Immunol 2001, 108, 285-287.
35. Callard R.E., Hamvas R., Chatterton C., Blanco C., Pembrey M., Jones R. i inni: An interaction between the IL-4R alpha gene infection is associated with atopic eczema in young children. Clin Exp Allergy 2002, 32, 990-993.



Otrzymano: 7 IV 2010 r.
Zaakceptowano: 24 VI 2010 r.
Copyright: © 2010 Polish Dermatological Association. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.


© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.