facebook
eISSN: 2084-9893
ISSN: 0033-2526
Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Special Issues Editorial board Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors Ethical standards and procedures
Editorial System
Submit your Manuscript
SCImago Journal & Country Rank
3/2011
vol. 98
 
Share:
Share:
Original paper

Drug eruption caused by imatinib in a patient with gastrointestinal stromal tumour – case report

Anna Baran
,
Iwona Flisiak
,
Hanna Myśliwiec
,
Bożena Chodynicka

Przegl Dermatol 2011, 98, 285–289
Online publish date: 2011/07/04
Article file
- Polekowe zapalenie.pdf  [1.45 MB]
Get citation
 
 

Wprowadzenie

Guz podścieliska przewodu pokarmowego (ang. gastrointestinal stromal tumour – GIST) jest rzadkim nowotworem tkanki mezenchymalnej zrębu przewodu pokarmowego, o dużej złośliwości i oporności na standardową chemioterapię i stanowi 0,1–3% nowotworów tego układu. Częstość zachorowań na świecie wynosi 10–15 przypadków na 1 mln osób rocznie, natomiast w Polsce 400–700 przypadków rocznie [1]. Nowotwór dotyczy głównie osób w 5.–6. dekadzie życia, z niewielką przewagą mężczyzn [2]. Najczęściej jest zlokalizowany w żołądku (60%) i w tym umiejscowieniu najlepiej rokuje, następnie w jelicie cienkim (30%) oraz odbytnicy i przełyku. Wskaźnik resekcyjności guzów jest duży (70–80%), jednak w przypadku zmiany nieoperacyjnej bądź przerzutów stwierdzonych w trakcie zabiegu średni czas przeżycia wynosi 1 rok. Leczeniem z wyboru takich postaci GIST jest imatynib – inhibitor kinazy białkowo-tyrozynowej. W prospektywnych badaniach klinicznych wykazano, że u 7% chorych doszło do całkowitej remisji guza, u 40% – do remisji częściowej, a u 36% nastąpiła stabilizacja choroby [1, 3]. W innym doniesieniu podano, że około 50% osób z zaawansowanym GIST leczonych imatynibem przeżyło ponad 5 lat, a u większości chorych (84%) obserwowano trzykrotne zwiększenie średniego czasu przeżycia (z 19 miesięcy do 57 miesięcy) [4]. Omawiana terapia, pomimo wielu potencjalnych działań niepożądanych, jest zazwyczaj dobrze tolerowana.

Cel pracy

Przedstawienie chorej z nieoperacyjnym GIST, u której leczenie imatynibem spowodowało wystąpienie zapalenia skóry i w efekcie konieczność zmiany postępowania terapeutycznego.

Opis przypadku

Kobieta 57-letnia z dwuletnim wywiadem nieoperacyjnego GIST w obrębie jelita cienkiego została przyjęta do Kliniki Dermatologii i Wenerologii w Białymstoku 25 października 2010 roku z powodu zmian skórnych, które wystąpiły po 3 miesiącach terapii imatynibem (ryc. 1.–3.). Chora była leczona z powodu GIST w Klinice Nowotworów Układu Pokarmowego w Centrum Onkologii w Warszawie od września 2009 roku do czerwca 2010 roku nilotynibem (lek w III fazie badań klinicznych), który odstawiono ze względu na brak efektów i dolegliwości dyspeptyczne. W czerwcu 2010 roku włączono imatynib w dawce 1 × 400 mg doustnie. We wrześniu pojawiły się pierwsze zmiany skórne o charakterze rumieniowo-grudkowym w obrębie skóry tułowia, kończyn górnych i dolnych oraz twarzy z towarzyszącym świądem. Pomimo zastosowanego w Klinice Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku leczenia ogólnego (leki przeciwhistaminowe) i miejscowego (maści kortykosteroidowe) oraz zmniejszenia dawki leku do 1 × 300 mg (po konsultacji w Klinice Nowotworów Układu Po­karmowego), obserwowano kolejne wy­siewy zmian rumieniowo-grudkowo-naciekowych w obrębie skóry całego ciała (ryc. 4., 5.). W pobranym wówczas wycinku skórnym obraz histo­patologiczny odpowiadał zmianom polekowym. W grudniu 2010 roku wystąpiły nowe zmiany naciekowe z tendencją do rozpadu na skórze tułowia, kończyn górnych i dolnych. Pacjentkę ponownie przyjęto do kliniki. W wycinku pobranym do badania histopatologicznego obserwowano wówczas znaczne uszkodzenie naskórka w postaci gąbczastości i zwyrodnienia wodniczkowego warstwy podstawnej, na granicy naskórkowo-skórnej dość obfity linijny naciek zapalny bez udziału komórek tucznych. Obraz mikroskopowy odpowiadał liszajowatej reakcji polekowej (ryc. 6., 7.). Zastosowano 5 pulsów metyloprednizolonu w dawkach zmniejszających się od 125 mg do 40 mg raz dziennie dożylnie, leki przeciwhistaminowe oraz maści zawierające silne kortykosteroidy. Po konsultacji w Klinice Nowotworów Układu Pokarmowego odstawiono imatynib i w styczniu 2011 roku włączono lek drugiego wyboru – sunitynib. Obserwowano wolne ustępowanie zmian skórnych z pozostawieniem przebarwień.

Omówienie

Imatynib jest zazwyczaj dobrze tolerowany. Mimo że u większości pacjentów powoduje działania niepożądane, są one najczęściej łagodne [5]. Jednak według aktualnego piśmiennictwa zapalenie skóry może wystąpić u 30% chorych przyjmujących imatynib, a jego częstość zwiększa się wraz ze zwię­kszaniem dawki leku (do 46,6% przy dawce 800 mg/ dobę) [6]. Działania niepożądane mogą pogarszać samopoczucie pacjentów oraz zmniejszać kliniczną efektywność leku. Niestety, nadal nie ma badań dotyczących powikłań związanych z inhibitorami kinazy białkowo-tyrozynowej. Do najczęściej obserwowanych niepożądanych reakcji po imatynibie należą: obrzęk wokół oczodołów, biegunka, nudności, osutki skórne oraz osłabienie. Z odchyleń w badaniach laboratoryjnych występuje: niedokrwistość, hipofosfatemia i podwyższona aktywność transaminaz. Zmiany skórne mają zazwyczaj charakter rumieniowo-grudkowy, często pojawiają się w pierwszych tygodniach od rozpoczęcia terapii imatynibem. Zmianom może towarzyszyć świąd [6]. Podobne objawy skórne występowały również u przedstawianej pacjentki. W jednym z badań obserwowano większą częstość powikłań skórnych u kobiet niż u mężczyzn [7]. Cięższe skórne działania niepożądane mogą obejmować zespół Stevensa-Johnsona lub toksyczną nekrolizę naskórka. Przy różnicowaniu objawów należy uwzględnić również możliwość interakcji między lekami, które mogą predysponować do wystąpienia niepożądanych objawów skórnych. W opisywanym przypadku lek z wyboru – imatynib – spowodował zmiany skórne, które mimo redukcji jego dawki i stosowanego leczenia (kortykosteroidoterapia dożylna, leki przeciwhistaminowe, maści kortykosteroidowe) nie ustępowały i dodatkowo znacznie pogarszały jakość życia kobiety. Spowodowało to zmianę leku na inny (sunitynib) i w efekcie ustępowanie zmian skórnych. Należy jednak dodać, że sunitynib również daje wiele działań niepożądanych; u 13% pacjentów obserwuje się zmiany skórne. Są nimi: suchość skóry, wykwity o charakterze pęcherzyków, grudek i krost w obrębie twarzy i tułowia oraz zmiany podobne do występujących w łojotokowym zapaleniu skóry. Zaburzenia pigmentacji i żółtawe zabarwienie skóry obserwowane u około 25% osób przyjmujących sunitynib czy zespół ręka–stopa (13,5–25%) zdarzają się rzadko przy terapii imatynibem [6].

Omawiany przypadek oraz przegląd piśmiennictwa wskazują, że pomimo na ogół dobrej tolerancji inhibitorów kinazy białkowo-tyrozynowej u dużej części pacjentów występują wyraźne objawy uboczne. Niezbędne są więc dalsze badania dotyczące rozpoznawania i postępowania w razie wystąpienia działań niepożądanych zarówno imatynibu, jak i innych inhibitorów kinazy białkowo-tyrozynowej.

Piśmiennictwo

1. Głuszek S., Rylski R., Kot M., Stanisławek J., Karcz W., Urbaniak A. i inni: GIST – ryzyko nawrotu i rozsiewu na podstawie obserwacji własnych. Przegl Gastroenterol 2008, 3, 176-184.

2. Blay J., Bonvalot S., Casali P., Richter-Debiec M., Tos Dei A., Emile J. i inni: Consensus meeting for the management of gastrointestinal stromal tumors. Report of the GIST Concensus Conference of 20-21 March 2004 under the auspice of ESMO, Ann Oncol 2005, 16, 566-578.

3. Trent J., Benjamin R.: New developments of gastrointestinal stromal tumor. Curr Opin Oncol 2006, 18, 386-395.

4. Blanke C., Demetri G., Mehren M., Heinrich M., Eisen­-berg B., Fletcher J. i inni: Long-term results from randomized phase II trial of standard – versus higher-dose imatinib mesylate for patients with unresectable or metastatic gastrointestinal stromal tumors expressing KIT. J Clin Oncol 2008, 26, 620-625.

5. Wilson J., Connock M., Song F., Yao G., Fry-Smith A., Raftery J. i inni: Imatinib for the treatment of patients with unresectable and/or metastatic gastrointestinal stromal tumours: systematic review and economic evaluation. Health Technol Assess 2005, 9, 1-142.

6. Joensuu H., Trent J., Reichardt P.: Practical management of tyrosine kinase inhibitor-associated side effects in GIST. Cancer Treatment Rev 2011, 37, 75-88.

7. Valeyrie L., Bastuji-Garin S., Revuz J., Bachot N., Wechs­-ler J., Berthaud P. i inni: Adverse cutaneous ractions to imatinib (STI571) in Philadelphia chromosome-positive leukemias: a prospective study of 54 patient. J Am Acad Dermatol 2003, 48, 201-206.





Otrzymano: 26 IV 2011 r.

Zaakceptowano: 17 V 2011 r.
Copyright: © 2011 Polish Dermatological Association. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.


Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.