Kserostomia i upośledzenie funkcji ślinianek u pacjentów leczonych onkologicznie – charakterystyka i metody postępowania

Kserostomia, definiowana jako uczucie suchości w jamie ustnej, stanowi jedno z najczęstszych powikłań leczenia onkologicznego nowotworów głowy i szyi. Częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem chorych oraz intensywnością terapii przeciwnowotworowych. Znacząco obniża ona jakość życia chorych, wpływając nie tylko na komfort codziennego funkcjonowania, lecz także stan zdrowia jamy ustnej i ogólny stan odżywienia. Niniejszy przegląd literatury przedstawia mechanizmy patofizjologiczne prowadzące do rozwoju kserostomii, metody diagnostyczne oraz aktualne strategie terapeutyczne, zarówno farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem takich technik, jak fotobiomodulacja (ang. photobiomodulation – PBM), akupunktura, przezskórna stymulacja elektryczna nerwów (ang. transcutaneous electrical nerve stimulation – TENS) oraz radioterapia o modulowanej intensywności (ang. intensity-modulated radiotherapy – IMRT). Podkreśla również znaczenie działań prewencyjnych i konieczność indywidualizacji terapii w zależności od stopnia nasilenia objawów i możliwości pacjenta.

Xerostomia, defined as sensation of dry mouth, is one of the most common complications of oncological treatment for head and neck cancers. Its’ prevalence increases with age and intensity of anticancer therapies. It significantly reduces patients’ quality of life affecting not only daily comfort but also oral health and overall nutritional status. This literature review presents the pathophysiological mechanisms, diagnostic methods and current therapeutic strategies for xerostomia – both pharmacological and non-pharmacological with an emphasis on techniques, such as photobiomodulation (PBM), acupuncture, transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS), and intensity-modulated radiotherapy (IMRT). It also highlights the importance of preventive measures and the need for individualizing treatment adjusted to the patients’ needs and abilities.