Radzenie sobie skoncentrowane na tworzeniu znaczenia i adaptacja pacjenta do choroby przewlekłej — doniesienie z badań

Wstęp. Jedną z modyfikacji poznawczo-transakcyjnej teorii stresu Richarda Lazarusa i Susan Folkman jest koncepcja nazwana modelem tworzenia znaczenia (The Meaning Making Model) Crystal Park i Susan Folkman. Zgodnie z modelem, obecność stresu wywołanego chorobą poważnie zaburzającą bieg życia człowieka jest wynikiem rozbieżności pomiędzy sposobem rozumienia choroby a posiadanymi przekonaniami i celami życiowymi. Redukcji rozbieżności służy radzenie sobie skoncentrowane na tworzeniu znaczenia (MFC, meaning-focused coping). Efektem działania procesów zaradczych, obok usunięcia źródeł stresu, może być pojawienie się u człowieka oznak rozwoju osobowego.

Cel. Celem pracy była próba sprawdzenie założeń modelu tworzenia znaczenia w sytuacji osób poważnie chorych somatycznie.

Materiał i metody. Badaniami objęto 52 pacjentów, w tym: 16 leczonych onkologicznie oraz 36 będących w trakcie rehabilitacji neurologicznej. W badaniach wykorzystano autorską Skalę Ruminacji (RS), Skalę Akceptacji Choroby (AIS) oraz Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju (PTGI).

Wyniki i wnioski. W badanej grupie zdecydowana większość pacjentów ujawniła oznaki radzenia sobie skoncentrowanego na tworzeniu rozumienia choroby. Myśli na temat przyczyn choroby i jej objawów wystąpiły z największym nasileniem w trakcie pierwszych 10 tygodni po zachorowaniu. Poziom akceptacji choroby pozostawał w związku z radzeniem sobie skoncentrowanym na tworzeniu znaczenia, obecnością wsparcia społecznego oraz zmianami rozwojowymi.

Problemy Pielęgniarstwa 2014; 22 (2): 209–215

Introduction. The Meaning Making Model by Crystal Park and Susan Folkman is supplement of Lazarus’ and Folkman’s the transactional model of stress and coping. The stress after the most disturbing life illness is a cause of the discrepancy between meaning of illness and global meaning. The meaning-focused coping can reduce discrepancies. The growth of human personality can be an effect of coping, it can also reduce stress’s causes.

Aim. An attempt to use the meaning making model in study of seriously ill patients.

Material and methods. The research covered 52 patients, 16 were treated for oncological illness, and 36 were treated for neurological illness. The research is based on the proprietary Ruminations Scale, Acceptance of Illness Scale, and The Posttraumatic Growth Inventory.

Results and conclusions. In the studied group the most of patients were ruminated about meaning-making of illness. Higher rumination was co-morbid with less time between falling ill and a moment of study (less than 10 weeks). The level of acceptance of illness was in accordance with meaning-focused coping, human supports, and personal growth.

Nursing Topics 2014; 22 (2): 209–215