Wstęp
W okresie przekwitania zmiany zanikowe w obrębie sromu i pochwy oraz towarzyszące im stany zapalne, zwłaszcza w pochwie i drogach moczowych, dotyczą prawie 50% kobiet. Związek czasowy występowania tych zmian z wygasaniem czynności jajników sugeruje, że u ich podłoża leży niedobór estrogenów [1].
Problem wymienionych zmian w sromie, powodujących swędzenie, pieczenie, uczucie suchości, a także dyskomfort lub nawet niemożność współżycia, zazwyczaj nie jest przedmiotem wizyty u lekarza, gdyż pacjentki uważają go za typowy dla postępującego procesu starzenia się.
Na skutek niedoboru estrogenów zanikają włókna kolagenowe sromu oraz zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, co sprawia, że – podobnie jak pochwa – srom wykazuje cechy ścieńczenia nabłonka, które ułatwia rozwój różnych infekcji [2]. U części kobiet srom charakteryzuje się nadmiernym rogowaceniem; powierzchnia powstałych zmian jest pogrubiała i biała, z tendencją do pęknięć oraz niekiedy zaniku pewnych elementów, tzn. głównie warg sromowych mniejszych i łechtaczki. Są to zmiany określane jako hiperkeratozy lub dystrophia hyperplastica – dawniej leukoplakia i marskość sromu. Niekiedy jednak elementy sromu nie wykazują tendencji do rogowacenia, natomiast nabłonek jest cienki, pergaminowy, a warstwę homogenną pod nim cechuje przewlekłe zapalenie – liszaj twardzinowy (lichen sclerosus). Dominującym objawem dystrofii jest uporczywy świąd, niekiedy prowadzący do zadrapań (nadmierna suchość sromu), często stwierdza się zwężenie przedsionka pochwy.
Dystrofie sromu rzadko występują u dzieci lub u kobiet młodych; wtedy postępowanie terapeutyczne wdrażane jest szybciej [3].
Miejscowe dopochwowe podawanie estrogenów w postaci globulek zawierających estradiol lub estriol likwiduje objawy zanikowe w pochwie [4].
Podobnie kwas hialuronowy, będący głównym składnikiem Cicatridiny, poprzez retencję wody w tkankach oraz właściwości łączenia się z cząsteczkami białek i tworzenia sieci proteoglikanowej poprawia nawodnienie tkanek, transport substancji odżywczych, hamuje procesy zapalne, wspomaga proliferację kapilarów oraz pobudza syntezę kolagenu, co w efekcie poprawia napięcie, elastyczność i trofizm nabłonka [5, 6].
Ovarium compositum stymuluje prawidłowe działanie tkanki łącznej i mechanizmy obronne ustroju. Wskazaniami terapeutycznymi tego homeopatycznego produktu są zanik zewnętrznych żeńskich cech płciowych oraz marskość sromu.
Cel badania
Celem badania była ocena dwóch preparatów stosowanych w dystrofii sromu: kremu z kwasem hialuronowym (Cicatridina), którego głównym składnikiem jest sól kwasu hialuronowego, oraz Ovarium compositum – preparatu homeopatycznego podawanego w iniekcji, zawierającego m.in. rozcieńczone wyciągi z jajników, łożyska, macicy i przysadki świń oraz roślin (sasanki, orlika, obuwika).
Krem z kwasem hialuronowym stosowano u 14 kobiet przez miesiąc na srom, wcierając go w zmienione miejsca. W przypadku poprawy zalecano takie postępowanie przez dalsze 3 mies., a następnie przez 3 mies. raz na noc.
Ovarium compositum stosowano u 7 kobiet – co 7 dni przez 6 tyg., a następnie co 10 dni przez dalsze 40 dni (razem 10 ampułek).
U 21 kobiet stosowano oba wymienione preparaty jednocześnie wg powyższego schematu.
Materiał i metody
Badaniami objęto 42 kobiety w wieku 26–85 lat, średnio 62 lata, z rozpoznaną klinicznie i histopatologicznie dystrofią sromu wg podziału International Society for the Study of Vulvar Disease z 1976 r. [7].
Kontrolę wyników leczenia przeprowadzono po 1, 3 i 6 mies. od zakończenia terapii. Analizy wyników dokonano za pomocą testu t-Studenta.
Wyniki
Porównano wyniki leczenia trzech grup chorych: leczonych tylko Ovarium compositum, wyłącznie kremem z kwasem hialuronowym oraz oboma preparatami, oceniając je jako: bez objawów (pacjentki zdrowe bez zmian na sromie i dolegliwości), z poprawą, ze stabilizacją procesu i pogłębianiem się zmian (pogorszenie).
Z przedstawionych danych wynika, że znamiennie lepsze wyniki leczenia uzyskano, stosując w dystrofiach sromu krem z kwasem hialuronowym w porównaniu z preparatem Ovarium compositum.
Dyskusja
Leczenie dystrofii sromu stale podlega zmianom. Zarzucono leczenie lokalne estrogenami jako mało skuteczne, wprowadzono nowoczesne sposoby terapii, np. terapię fotodynamiczną, jako bardziej efektywne [8–10]. Podkreśla się jednak, że nawet w przypadku stosowania tej terapii istnieje skłonność do nawrotu choroby.
Leczenie kremem z kwasem hialuronowym poprawia lokalny trofizm nabłonka poprzez nawodnienie tkanek, hamowanie procesów zapalnych podścieliska oraz proliferację kapilarów i syntezę kolagenu. Jest to leczenie proste – podkreślenia wart jest zwłaszcza wiek chorych kobiet – i efektywne. Mniej skuteczne, chociaż w indywidualnych przypadkach zadowalające, jest leczenie przy użyciu Ovarium compositum, preparatu homeopatycznego wpływającego na jakość tkanki łącznej.
Wnioski
Krem z kwasem hialuronowym jest prostym, skutecznym lekiem u kobiet chorych na dystrofie sromu, przewyższającym znamiennie skuteczność Ovarium compositum.
Piśmiennictwo
1. Szamatowicz M. Zmiany atroficzne sromu i pochwy u kobiet. Medipress (Ginekologia, Położnictwo) 1998; 4: 22-5.
2. Jackson S, James M, Abrams P. The effect of oestradiol on vaginal collagen metabolism in postmenopausal women with genuine stress incontinence. BJOG 2002; 109: 339-44.
3. Rotsztejn H, Krawczyk T, Blewniewska G. Miejscowe leczenie Propionianem clobetasolu liszaja twardzinowego sromu u dziewcząt. Gin Pol 1999; 70: 617-20.
4. Baranowski W. Miejscowe stosowanie estrogenów. Prz Menopauz 2006; 3: 178-81.
5. Gerdin B, Hällgren R. Dynamic role of hyaluronan (HAY) in connective tissue activation and inflammation. J Intern Med 1997; 242: 49-55.
6. Tammi R, Agren UM, Tuhkanen AL, Tammi M. Hyaluronian metabolism in skin. Prog Histochem Cytochem 1994; 29: 1-81.
7. Friedrich JE. Vulvar disease. Second edition, vol. 9, WB Saunders Company, Philadelphia 1983.
8. Hillemans P, Untch M, Pröve F, et al. Photodynamic therapy of vulvar lichen sclerosus with 5-aminolevulinic acid. Obstet Gynecol 1999; 93: 71-3.
9. Pałczyński B, Bwire Ekonjo G, Gryboś M i wsp. Miejscowe zastosowanie kwasu aminolewulinowego w leczeniu nienowotworowych schorzeń sromu metodą terapii fotodynamicznej. Acta Bio-Opt Inf Med 2002; 8: 1131-7.
10. Olejek A, Rembielak-Stawecka B, Kozak-Darmas I i wsp. Diagnostyka i terapia fotodynamiczna w ginekologii – aktualny stan wiedzy. Gin Pol 2004; 75: 228-33.
