Odleżyny w opiece paliatywnej – narzędzia oceny ryzyka wystąpienia i klasyfikacji

Różnorodność dostępnych narzędzi oceny ryzyka wystąpienia i klasyfikacji odleżyn stanowi wyzwanie w doborze metod dostosowanych do potrzeb pacjentów objętych opieką paliatywną. Mimo powstania narzędzi oceniających ryzyko wystąpienia odleżyn specyficznych dla medycyny paliatywnej oraz ograniczonej walidacji klasycznych skal w tej populacji, w praktyce klinicznej nadal dominują skale Norton, Braden i Waterlow. W ocenie ryzyka wystąpienia odleżyn w tej grupie chorych znajdują zastosowanie również skale oceny ogólnej sprawności, takie jak Palliative Performance Scale (PPS). Mimo stosowania zwalidowanych metod oceny ryzyka oraz odpowiednich strategii profilaktycznych u pacjentów w ostatnim okresie życia mogą jednak wystąpić odleżyny nieuniknione, odzwierciedlające naturalny przebieg zaawansowanej choroby. W momencie pojawienia się odleżyny konieczna jest ocena stopnia jej zaawansowania, obecnie najczęściej zgodnie z międzynarodową klasyfikacją EPUAP/NPIAP. W praktyce klinicznej pozostają w użyciu także starsze skale klasyfikacji, takie jak skala Torrance’a, oraz narzędzia uzupełniające, np. model kolorowy. Istotnym uzupełnieniem klasyfikacji jest ocena dynamiki gojenia z zastosowaniem takich narzędzi, jak Pressure Ulcer Scale for Healing (PUSH). Technologie oparte na sztucznej inteligencji wspomagają ocenę ryzyka wystąpienia i klasyfikację odleżyn, stanowiąc obiecujący kierunek rozwoju opieki nad pacjentami z odleżynami.

The diversity of available tools for risk assessment and classification of pressure injuries presents a challenge in selecting methods appropriate for the needs of patients receiving end-of-life care. Despite the development of assessment tools specifically designed for palliative care and the limited validation of traditional scales in this population, the Norton, Braden, and Waterlow scales remain commonly used in clinical practice. General Performance status tools, such as the Palliative Performance Scale, are also used in this group to assist in the prognostic evaluation of pressure injury risk. However, despite the use of validated assessment methods and appropriate preventive strategies, unavoidable pressure injuries may occur in patients at the end of life, reflecting the natural course of advanced disease. Upon the diagnosis of a pressure injury, staging is essential and is most commonly performed in accordance with the international EPUAP/NPIAP classification. In clinical practice, other older classification systems, such as the Torrance scale, as well as supplementary tools, including the color-based model, remain in use. An important complement to classification is the longitudinal assessment of wound healing using instruments such as the Pressure Ulcer Scale for Healing. Technologies based on artificial intelligence are increasingly being used to support both risk assessment and classification, representing a promising direction for the future of care for patients with pressure injuries.