Local therapy with Vagifem in women treated for endometrial and uterine cervical cancer

Wstęp
Niedobór estrogenów w następstwie fizjologicznego przekwitania lub też operacyjnego usunięcia jajników stwarza wiele problemów klinicznych, często niedocenianych. Jeśli do hipoestrogenizmu dołączają się objawy uboczne stosowanej w leczeniu raków szyjki macicy i endometrium energii promienistej, zwłaszcza brachyterapii – problem jest poważny [1–3]. Dotyczy on głównie zmian zanikowych w układzie moczowym, powodujących nietrzymanie moczu i zaburzenia mikcji (częstomocz i naglące parcia), suchości i świądu w pochwie, a niekiedy nawet uszkodzeń nabłonka oraz dyspareunii [4, 5].
Cel pracy
Celem doniesienia była ocena skuteczności miejscowego działania preparatu Vagifem (25 µg 17β-estradiolu) w leczeniu zanikowego zapalenia pochwy i nietrzymania moczu.
Materiał i metodyka
Badaniami objęto 50 kobiet: 32 pacjentki w wieku 43–71 lat były leczone z powodu raka endometrium operacyjnie (wycięcie macicy z przydatkami) i następnie napromienianiem (tele + brachyterapia), a 18 pacjentek w wieku 44–58 lat leczono z powodu raka szyjki macicy w stopniu Ib wycięciem radykalnym macicy (m. Wert- heim-Meigs z przydatkami) i następnie napromienianiem (tele- + brachyterapia). U 28 pacjentek po leczeniu raka endometrium stwierdzono zmiany zanikowe i zapalne. U 17 kobiet manifestowały się one wybroczynami i pęknięciami śluzówki (zmiany średniego stopnia), natomiast u 11 obserwowano także krwawienia i owrzodzenia pochwy (zmiany dużego stopnia). We wszystkich przypadkach wykluczono rzęsistkowicę i bakteryjne zakażenie pochwy testem Amsela [6]. U 19 z nich stwierdzono również nietrzymanie moczu. U 2 z 32 pacjentek stwierdzono wyłącznie nietrzymanie moczu (łącznie u 21 kobiet). U 18 pacjentek leczonych z powodu raka szyjki macicy we wszystkich przypadkach stwierdzano zmiany zanikowe i zapalne (owrzodzenia i pęknięcia, krwawienie) w pochwie, a także u 8 z nich nietrzymanie moczu. Wszystkie pacjentki leczone były preparatem Vagifem przez 3–4,5 mies. oraz dodatkowo otrzymywały: Sterovag, płukanie pochwy Tantum Rosa lub Lactovaginalem.
Wyniki i omówienie
Wyniki leczenia preparatem Vagifem są niezwykle obiecujące. U 81,8–88,2% kobiet uzyskano poprawę zmian w pochwie (w zależności od stopnia ich nasilenia), a u 80,9% uzyskano poprawę w zakresie nietrzymania moczu. Problem zanikowego zapalenia pochwy nie jest przedmiotem wielu opracowań, bowiem pacjentki odczuwają rodzaj skrępowania albo dolegliwości konsekwentnie nie zgłaszają lekarzowi. Stanowi on jednak uciążliwość potrójną: dolegliwości fizyczne związane z wydzieliną, często krwistą z dróg rodnych, świądem, pieczeniem, dyskomfortem bardzo często niemożliwością współżycia, a poza tym obawą, że dolegliwości mogą być związane z postępem choroby zasadniczej (rakiem) lub jej trwaniem [6]. Nie wydaje się, aby dodatkowe leczenie (płukanie pochwy, globulki przeciwzapalne) poprawiało wyniki, gdyż nie obserwowano takiej poprawy u kobiet, które odmówiły leczenia hormonalnego [7]. Nietrzymanie moczu po operacji i napromienianiu jest oczywiście poważniejszym problemem niż w przypadku kobiet, które nie przebyły operacji i napromieniania. Nie można, bowiem u nich zastosować chociażby miejscowego leczenia, np. krążków dopochwowych. Nietrzymanie moczu często powoduje rezygnację z życia towarzyskiego i stany depresyjne [8, 9]. Zatem preparat Vagifem wpływa znacząco na poprawę zarówno zanikowo-zapalnych zmian w pochwie, jak i nietrzymania moczu i nie stwarza zagrożenia nawrotu raka z onkologicznego punktu widzenia.
Piśmiennictwo
1. Muscari Lin E, Aikin JL, Good BC. Premature menopause after cancer treatment. Cancer Pract 1999; 7: 114-21. 2. Gerdin E, Cnattingus S, Johnson P. Complications after radiotherapy and radical hysterectomy in early-stage cervical carcinoma. Acta Obstet Gynecol Scand 1995; 74: 554-61. 3. Bachmann GA, Nevadunsky NS. Diagnosis and treatment of atrophic vaginitis. Am Fam Physician 2000; 61: 3090-6. 4. Pandit L, Ouslander JG. Postmenopausal vaginal atrophy and atrophic vaginitis. Am J Med Sci 1997; 314: 228-31. 5. Van Voorhis BJ. Genitourinary symptoms In the menopausal transition. Am J Med 2005; 19, 12 Suppl. 2: 47-53. 6. Amsel R, Totten PA, Spiegel CA, et al. Nonspecific vaginitis. Diagnostic criteria and microbial and epidemiologic criteria. Am J Med 1983; 74: 14-22. 7. Cardozo L, Bachmann G, McClish D, et al. Meta-analysis of estrogen therapy management of urogenital atrophy in postmenopausal women: second report of the Hormones and Urogenital Therapy Committee. Obstet Gynecol 1998; 92: 722-7. 8. Fultz NH, Fisher GG, Jenkins KR. Does urinary incontinence affect middle-aged and older women’s time use and activity patterns? Obstet Gynecol 2004; 104: 1327-34. 9. Melville JL, Delaney K, Newton K, Katon W. Incontinence severity and major depression in incontinent women. Obstet Gynecol 2005; 106: 585-92.