Dylematy w cytologii złuszczeniowej szyjki macicy

Badanie cytologiczne części pochwowej szyjki macicy służy profilaktyce oraz wykrywaniu stanów przednowotworowych i raka inwazyjnego szyjki macicy, a także kontroli efektywności ich leczenia. Na podstawie wyniku badania cytologicznego ustala się dalsze postępowanie diagnostyczne oraz terapeutyczne. W Polsce od 2006 r. istnieje zorganizowany, krajowy program badań przesiewowych w kierunku profilaktyki i diagnostyki raka szyjki macicy oparty właśnie o cytodiagnostykę złuszczeniową. Obecnie odstępuje się od znanej dotąd klasyfikacji oceny rozmazów części pochwowej szyjki macicy zaproponowanej przez Papanicolaou w 1943 r., obejmującej 5 grup określanych jako stopnie, na rzecz systemu Bethesda opracowanego w 1988 r. przez Narodowy Instytut Onkologiczny USA. Zmiana sposobu oceny wymazów przyniosła jednak nowe dylematy związane zwłaszcza z wprowadzonymi nowymi pojęciami, w tym z kategorią zmian granicznych, czyli o nieokreślonym znaczeniu, dotyczących jądra komórkowego (ASCUS/AGC). Innym, nie mniej częstym problemem jest właściwe określenie stopnia wewnątrznabłonkowej neoplazji (cervical intraepithelial neoplasia – CIN), ponieważ reprezentuje ono szerokie biologiczne spektrum zmian. Należy wspomnieć także o dwóch grupach problemów diagnostycznych: rozpoznaniach fałszywie negatywnych oraz fałszywie pozytywnych. Szczególnie te pierwsze powinny wzbudzić naszą czujność, albowiem nie pozostają one bez dalszych konsekwencji dla pacjentki. Wyniki fałszywie pozytywne, jakkolwiek pozornie mniej niebezpieczne, niosą często ze sobą zbędne wydatki związane z niepotrzebnym leczeniem.

Exfoliative gynaecological cytology (known as the ”Pap smear”) is used for prophylactic detection of precancerous conditions and cancer of the uterine cervix and also for control of therapy results. The Pap smear test helps to establish the diagnosis and therapeutic procedures. The National Programme of Cervical Cancer Control based on exfoliating cytology has been conducted in Poland since 2006. The previously used Papanicolaou system which divides results of cervical smear examination into 5 classes is currently replaced by the Bethesda system, established by the National Cancer Institute of America in 1988. The modi- fication of cytological reporting brought a new dilemma connected with using new terms such as the category of borderline nuclear changes or undetermined significance conditions (ASCUS/AGC). The most common problem of routine diagnosis is the degree of intraepithelial neoplasia, which represents a wide biological spectrum of lesions. It is worth men- tioning two groups of cytopathology problems: false-negative and false-positive diagnoses. Especially the former should raise our vigilance, because they have important consequences for patients. False-positive diagnoses, although less dangerous, also cause redundant costs of unnecessary therapy.