Kiedy (nie) szczepić dorosłych – fakty i mity o przeciwwskazaniach do szczepień

Wstęp

Szczepienia ochronne są jedną z najskuteczniejszych i najbezpieczniejszych interwencji profilaktycznych umożliwiających skuteczne zapobieganie chorobom zakaźnym. Czasy, gdy szczepienia skupiały się na niemowlętach i dzieciach, powoli odchodzą w przeszłość. Starzenie się społeczeństwa i postęp wakcynologii sprawiły, że starsze grupy wiekowe odnoszą coraz więcej korzyści ze szczepień, szczególnie że w dorosłej populacji zwiększa się odsetek pacjentów przewlekle chorych, stanowiących grupę ryzyka ciężkich zakażeń.
Pojedynczy pacjenci mogą jednak mieć przeciwwskazania lub wymagać zachowania szczególnych środków ostrożności w przypadku niektórych szczepionek, co oznacza, że nie powinni ich otrzymywać lub powinni je otrzymywać tylko w ściśle określonych okolicznościach. W praktyce najistotniejsze jest rozróżnienie między prawdziwymi i fałszywymi przeciwwskazaniami do szczepień, ponieważ fałszywe przeciwwskazania mogą prowadzić do utraty szansy na szczepienie lub jego nieuzasadnionego odroczenia, co naraża pacjenta na zachorowanie, którego dzięki szczepieniu mógł uniknąć, a lekarza na poczucie winy z powodu błędnej decyzji, nie wspominając o odpowiedzialności zawodowej i cywilnej za zaniedbanie [1–3].

Bezwzględne przeciwwskazania do szczepień

Bezwzględne przeciwwskazania do szczepienia to stany, które realnie zwiększają ryzyko wystąpienia poważnej reakcji niepożądanej na szczepionkę. Są one rzadkie i dotyczą określonych szczepionek lub ich składników. Duże znaczenie ma tu podstawowy podział szczepionek na dwie grupy: szczepionki inaktywowane (zabite), które można podawać w stanach immunosupresji, oraz szczepionki żywe, atenuowane (osłabione), które zawierają drobnoustroje szczepionkowe zdolne do replikacji. Na przykład ciąża i stany immunosupresji stanowią przeciwwskazanie do podania szczepionek atenuowanych, natomiast pozwalają na podanie szczepionek inaktywowanych. Z kolei wystąpienie anafilaksji na szczepionkę lub którykolwiek z jej składników w wywiadzie stanowi rzeczywiste przeciwwskazanie do podania tej szczepionki. Do najważniejszych prawdziwych przeciwwskazań do szczepień należą:
• wystąpienie anafilaksji na szczepionkę lub którykolwiek z jej składników w wywiadzie,
• ciężki niedobór odporności (np. SCID, HIV z liczbą komórek CD4 < 200/mm³, białaczka, chłoniak, uogólniony nowotwór złośliwy) – w stosunku do żywych szczepionek atenuowanych (np. MMR, ospa wietrzna, rotawirus, żółta gorączka),...


View full text...