Leczenie immunosupresyjne w dermatologii

Leczenie immunosupresyjne ma podstawowe znaczenie w terapii schorzeń skóry o podłożu immunologicznym i/lub zapalnym. Kortykosteroidy i kortykotropina (adrenocorticotropin hormone, ACTH) wprowadzone do lecznictwa w latach 50. były pierwszymi wysoce skutecznymi lekami hamującymi te procesy [1, 2]. W następnych dekadach sukcesywnie pojawiały się nowe metody i leki. Ostatnie lata również obfitowały w nowości, takie jak cyklosporyna A, takrolimus, mykofenolan mofetylu, przeciwciała przeciwko limfocytom, tymocytom, CD4 czy terapia ultrafioletem o długości fali 311 nm. Do dermatologii wiele leków trafiło dzięki przypadkowym obserwacjom ich skuteczności u pacjentów przyjmujących je z innych powodów, np. terapii nowotworu u chorego na łuszczycę czy podobieństwa pewnych schorzeń do obrazów dermatoz, jak np. choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (graft-versus-host disease, GVHD) do liszaja płaskiego. Najczęściej idea nowego zastosowania wychodziła z transplantologii (azatiopryna, cyklosporyna A, takrolimus, mykofenolan mofetylu) [3–7].







Mechanizmy działania


Leki immunosupresyjne mają różne mechanizmy działania, ale ostatecznym efektem jest zmniejszenie aktywności układu immunologicznego i hamowanie procesów zapalnych. Ich działanie polega na immunomodulacji, a nie efekcie cytotoksycznym [8]. Najbardziej pożądane byłoby blokowanie wybranej reakcji immunologicznej, niestety, nie wykryto takiej substancji, niemniej nowsze preparaty działają coraz bardziej wybiórczo, a przez to są mniej toksyczne [9]. Obecnie stosowane leki immunosupresyjne oddziałują najczęściej na wszystkie szybko dzielące się komórki, a więc mają wiele przeciwwskazań i działań niepożądanych. Biorąc pod uwagę mechanizmy działania można wyodrębnić następujące grupy leków immunosupresyjnych, które znalazły zastosowanie w dermatologii: kortykosteroidy, cyklosporyna A, antybiotyki makrolidowe (takrolimus), inhibitory syntezy zasad purynowych i pirymidynowych oraz leki alkilujące [5, 9].

Kortykosteroidy występują u człowieka jako substancje endogenne. Spośród leków działanie immunosupresyjne wykazują głównie: prednizon, prednizolon i metyloprednizolon, inne, jak triamcinolon i deksametazon znalazły zastosowanie jako leki przeciwzapalne i przeciwobrzękowe [1, 9]. Kortykosteroidy w stężeniach w jakich występują naturalnie wykazują wielokierunkowe działania, m.in. pobudzają...


View full text...