eISSN: 2084-9850
ISSN: 1897-3116
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne/Surgical and Vascular Nursing
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Editorial board Reviewers Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors Ethical standards and procedures
Editorial System
Submit your Manuscript
2/2018
vol. 12
 
Share:
Share:

The safety of long infusions of 5-fluorouracil at home using venous ports and infusers

Bożena J. Cybulska-Stopa
,
Katarzyna Dyląg-Trojanowska
,
Małgorzata Mazur
,
Marek Jasiówka

Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2018; 2: 51–55
Online publish date: 2018/06/08
Article file
Get citation
 
 

Wstęp

Leczenie onkologiczne jest procesem długotrwałym, związanym z dużą liczbą procedur medycznych i częstymi pobytami chorych w jednostkach opieki zdrowotnej. Dotyczy to w szczególności chorych z rozsianym procesem nowotworowym otrzymujących chemioterapię paliatywną, gdzie chemioterapeutyki są podawane w sposób cykliczny co 1, 2 lub 3 tygodnie przez bardzo długi czas (od kilku miesięcy do nawet kilku lat) [1–3]. Niestety nie u wszystkich pacjentów możemy zastosować leczenie doustne lub chemioterapię w warunkach ambulatoryjnych. Z tego powodu część chorych musi być hospitalizowana. W szczególności dotyczy to osób leczonych z powodu nowotworów w obrębie układu pokarmowego, ponieważ schematy chemioterapii stosowane w tych nowotworach podawane są najczęściej w formie ciągłych, wielogodzinnych (czasami nawet kilku- lub kilkunastodniowych) wlewów 5-fluorouracylu (5-FU) w odstępach 1-, 2- lub 3-tygodniowych [2–4]. Wymogi Ministerstwa Zdrowia dotyczące programów lekowych w leczeniu zaawansowanego raka jelita grubego zakładają stosowanie chemioterapii wg programów z długimi wlewami 5-FU [5]. Wymaga to wielokrotnych, kilkudniowych pobytów w szpitalu, co może być przyczyną zwiększenia u chorych ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych czy zakażeń wewnątrzszpitalnych. Ciągłe hospitalizacje powodują również obniżenie jakości życia, frustrację związaną z pobytem w szpitalu, dezorganizację życia osobistego, rodzinnego, zawodowego i społecznego chorych, co może obniżać efektywność chemioterapii i przekładać się na wyniki leczenia.

Materiał i metody

Aby uniknąć niepotrzebnych hospitalizacji, od marca 2014 r. na Oddziale Dziennym Chemioterapii w Zespole Opieki Zdrowotnej w Suchej Beskidzkiej zaczęto stosować infuzory do podawania długich wlewów 5-FU. Na oddziale stosowano infuzory firmy Baxter, aczkolwiek na rynku dostępne są również infuzory innych producentów (np. Dosi-Fuser, FORNIA Disposable Infusion Pump, Elastomerowe pompy APTE).
Infuzor jest lekkim, jednorazowym wyrobem medycznym wykorzystującym zbiornik wykonany z elastomerów dla zapewnienia ciągłego wlewu leku. Ma postać strzykawki lub słoiczka, z umieszczoną wewnątrz rurką z elastomeru (ryc. 1.). Podczas napełniania infuzora rurka rozciąga się i wypełnia roztworem leku. Po napełnieniu infuzor działa ze stałym ciśnieniem wewnętrznym. Dozowanie roztworu za jego pomocą jest precyzyjne ze względu na powolne kurczenie się elastomeru z szybkością niezmienną w czasie. Zawartość jest podawana przez filtr cząstek stałych oraz ogranicznik przepływu. Infuzor jest przeznaczony do zapewnienia ciągłego przepływu leku przez określony czas, przy nominalnej prędkości przepływu wskazanej na wyrobie medycznym. W zależności od typu infuzora możliwe jest dozowanie roztworu z szybkością 0,5–10 ml/godz. do 7 dni. Zastosowanie infuzora zapewnia dostarczanie żądanej nominalnej objętości w zakresie ±10% nominalnego czasu wlewu. Na prędkość przepływu wpływa temperatura i lepkość roztworu leku oraz położenie infuzora względem ogranicznika przepływu [6–11].
Do leczenia za pomocą infuzorów byli kwalifikowani chorzy w dobrym stanie ogólnym (performance status w skali sprawności wg Eastern Cooperative Oncology Group – PS/ECOG: 0–1), bez istotnych chorób współistniejących, rozumiejący zalecenia lekarskie. Chemiote­rapia z użyciem infuzorów była stosowana zarówno u chorych otrzymujących leczenie paliatywne, jak i leczenie uzupełniające oraz okołooperacyjne. Wszyscy chorzy mieli założone porty do podawania chemioterapii (u chorych leczonych uzupełniająco porty po zakończeniu leczenia były usuwane). Dokładną charakterystykę grupy przedstawiono w tabeli 1. Poszczególne etapy zakładania infuzora u chorego ilustruje rycina 2.
Wszyscy chorzy zostali przeszkoleni w zakresie obsługi i obserwacji infuzorów, otrzymywali również specjalne informatory z dokładnymi wytycznymi na wypadek wystąpienia powikłań w trakcie podania leku. Przeprowadzono ponadto szkolenia dla personelu dyżurujących oddziałów szpitala na wypadek zgłoszenia się chorego z infuzorem.

Wyniki

Od marca 2014 r. do czerwca 2016 r. leczenie z użyciem infuzorów przeprowadzono u 58 chorych. Wykonano w sumie 770 podań 5-FU z zastosowaniem infuzorów do wlewów 22-godzinnych, 48-godzinnych oraz 120-godzinnych. Mediana wieku wynosiła 66 lat (najmłodszy chory miał 33, a najstarszy 78 lat). Nie zanotowano powikłań związanych z działaniem infuzorów podczas podawania chemioterapii. Nie było również powikłań z powodu podawania chemioterapii dożylnej (5-FU) w warunkach domowych. W jednym przypadku odnotowano zbyt długi wlew chemioterapeutyku (wlew trwał 25 godzin zamiast 22), spowodowany prawdopodobnie wadliwym działaniem infuzora lub zaciśnięciem wlewu przez chorego. W dwóch przypadkach doszło do niedrożności portu do podawania chemioterapii i musiano zmienić drogę podania leku. Dzięki zastosowaniu infuzorów można było uniknąć 1068 niepotrzebnych dób hospitalizacji u 58 chorych (w ośrodkach, w których praktykowane jest podawanie chemioterapii w następnym dniu po przyjęciu chorego do szpitala, może to być nawet o 770 dób hospitalizacyjnych więcej, czyli szacunkowo w takich ośrodkach można uniknąć nawet do 1838 niepotrzebnych dni hospitalizacji) (tab. 2.).
Na podstawie przedstawionych danych można stwierdzić, że leczenie chemioterapią w warunkach domowych jest bezpieczne. Poprawia ono jakość życia chorych, pozwalając im na uniknięcie hospitalizacji związanych z podaniem leku, i pozwala im normalnie funkcjonować w rodzinie i społeczeństwie. Wymaga jednak od personelu odpowiedniej kwalifikacji chorych do tego typu leczenia oraz stałego kontaktu z pacjentem, co w dzisiejszych czasach nie stanowi dużego problemu. Innym ważnym aspektem leczenia domowego jest obniżenie kosztów terapii dzięki unikaniu niepotrzebnych hospitalizacji oraz zmniejszenie liczby powikłań związanych z leczeniem szpitalnym.

Dyskusja

Zastosowanie pomp do infuzji dożylnych jest znacznie dłuższe, niż się dzisiaj wydaje, bo pierwsze patenty pomp infuzyjnych pojawiły się już w latach 30.–40. ubiegłego wieku [12], a podawanie chemioterapii dożylnej w warunkach ambulatoryjnych jest praktykowane na świecie od ponad 40 lat [13]. W latach 80. XX w.Lokich i wsp. za pomocą pomp infuzyjnych prowadzili przez 14–94 dni długie, 24-godzinne wlewy z 5-FU, mitomycy, winblastyny, adriamycyny oraz cis­platyny w warunkach domowych, nie obserwując przy tym znaczących powikłań [13]. Podobnych obserwacji dokonali Quebbeman i wsp., którzy stosowali długie wlewy z 5-FU w warunkach ambulatoryjnych u chorych z rozpoznanym rozsianym rakiem jelita grubego [14]. Również w latach 80. Vokes i wsp. wykazali, że stosowanie w warunkach ambulatoryjnych długich wlewów 5-FU u chorych z nowotworami głowy i szyi jest bezpieczne i lepiej akceptowane przez tych pacjentów [15]. Podobnie Plasse i wsp., porównując kilka rodzajów pomp do ambulatoryjnego podawania chemioterapii, stwierdzili, że jest to bezpieczna i preferowana przez chorych forma leczenia [16].
Zarówno Vokes, jak i Plasse zwrócili uwagę, że koszty stosowania chemioterapii w warunkach domowych są blisko o połowę mniejsze w porównaniu z prowadzeniem chemioterapii w szpitalu (jak podaje Vokes: hospitalizacja to 687 $/dzień, a leczenie ambulatoryjne 321 $/dzień) [15, 16]. W warunkach polskich koszt jednego dnia chemio­terapii wraz z hospitalizacją to ok. 520 zł, a chemioterapii dziennej to ok. 364 zł [17, 18]. Różnice między kosztami leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego są więc podobne do tych z cytowanych badań. Dowodzi to, że chemioterapia ambulatoryjna prowadzona za pomocą pomp infuzyjnych może być nie tylko lepszą formą leczenia dla chorego, ale i zdecydowanie tańszą. Obecnie pompy infuzyjne do chemioterapii domowej są stosowane w wielu krajach na całym świecie [19]. Istnieje kilka rodzajów urządzeń do leczenia chemioterapią w warunkach ambulatoryjnych – pompy infuzyjne strzykawkowe, pompy infuzyjne elastomerowe (infuzory) oraz pompy infuzyjne kasetkowe [20–22]. Są one lekkie, przenośne, mogą być zasilane bateriami (pompy strzykawkowe i kasetkowe) lub działać niezależnie od elektroniki i grawitacji (pompy elastomerowe).
Ważnym aspektem stosowania chemioterapii domowej jest odpowiednia kwalifikacja chorych do tego typu terapii. Ocena stanu ogólnego chorego, obecność istotnych chorób dodatkowych, a także stopień zrozumienia i realizacji zaleceń lekarskich przez pacjenta powinny być głównymi kryteriami kwalifikacji do leczenia w warunkach domowych [23]. Kolejnym ważnym aspektem jest odpowiednie poinstruowanie i przeszkolenie chorych oraz ich rodzin w zakresie obsługi pompy oraz poinformowanie ich (także w formie pisemnej) o możliwych powikłaniach oraz postępowaniu w razie ich wystąpienia [24]. Szkolenie powinno dotyczyć także personelu medycznego, który może się zetknąć z chorym (lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni oddziałów ratunkowych i karetek, jak również lekarze rodzinni i pielęgniarki środowiskowe).

Wnioski

W przedstawionym badaniu wykazano, że zastosowanie pomp elastomerowych było bezpieczne, a ich używanie nie stanowiło problemu dla chorego. Dzięki zastosowaniu infuzorów można było uniknąć nawet do 1068 niepotrzebnych dób hospitalizacji u 58 chorych (w ośrodkach, w których praktykowane jest podawanie chemioterapii w następnym dniu po przyjęciu chorego do szpitala, może to być nawet o 770 dób hospitalizacyjnych więcej, co oznacza, że w takich ośrodkach można uniknąć nawet do 1838 niepotrzebnych dni hospitalizacji u 58 chorych). Pozwoliło to chorym na pobyt w domu i przyczyniło się do poprawy ich samopoczucia oraz normalnego funkcjonowania w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym.

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

Piśmiennictwo

1. Rogowski W, Sulżyc-Bielicka V. Optimal duration of a first-line palliative chemotherapy in disseminated colorectal cancer – a review of the literature from a developing country perspective. Contemp Oncol (Pozn) 2016; 20: 210-214.
2. https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/colon.pdf (dostęp: 1.05.2018).
3. https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/gastric.pdf (dostęp: 1.05.2018).
4. Leong T, Smithers BM, Michael M i wsp. TOPGEAR: a randomised phase III trial of perioperative ECF chemotherapy versus preoperative chemoradiation plus perioperative ECF chemotherapy for resectable
gastric cancer (an international, intergroup trial of the AGITG/TROG/EORTC/NCIC CTG). BMC Cancer 2015; 15: 532.
5. https://www.gov.pl/zdrowie/choroby-onkologiczne (dostęp: 1.05.2018).
6. Janicki S, Fiebig A, Sznitowska M. Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
7. http://www.aptekarzpolski.pl/2016/06/systemy-terapeutyczne (dostęp: 1.05.2018).
8. http://www.capca.ca/wp-content/uploads/Baxter-Elastomeric-Pumps-Clinician-Guide11.pdf (dostęp: 1.05.2018).
9. http://www.baxterhealthcare.com.au/downloads/baxter_elastomeric_professional_guide.pdf. (dostęp: 1.05.2018).
10. http://www.baxter.com.pl/Terapie/Plynoterapia.html (dostęp: 1.05.2018).
11. http://painfusor.de/fileadmin/user_upload/documents/anleitungen/PIB_POL_2012.pdf (dostęp: 1.05.2018).
12. https://patents.google.com (dostęp: 1.05.2018).
13. Lokich J, Bothe A, Fine N i wsp. The Delivery of Cancer Chemotherapy by Constant Venous Infusion. Ambulatory Management of Venous Access and Portable Pump. Cancer 1982; 50: 2731-2735.
14. Quebbeman E, Ausman R, Hansen R i wsp. Long-term ambulatory treatment of metastatic colorectal adenocarcinoma by continuous intravenous infusion of 5-fluorouracil. J Surg Oncol 1985; 30: 60-65.
15. Vokes E, Schilsky R, Choi K i wsp. A Randomized Study of Inpatient Versus Outpatient Continuous Infusion Chemotherapy for Patients With Locally Advanced Head and Neck Cancer. Cancer 1989; 63: 30-36.
16. Plasse T, Ohnuma T, Bruckner H i wsp. Portable infusion pumps in ambulatory cancer chemotherapy. Cancer 1982; 50: 27-31.
17. http://www.nfz.gov.pl/zarzadzenia-prezesa/zarzadzenia-prezesa-nfz/zarzadzenie-nr-682016dgl,6510.html (dostęp: 1.05.2018).
18. http://www.nfz-warszawa.pl/dla-swiadczeniodawcow (dostęp: 1.05.2018).
19. http://www.bccancer.bc.ca/drug-database-site/Drug%20Index/YourInfusor (dostęp: 1.05.2018).
20. Hardy M, Williamson C, Sewell G. An evaluation of six infusion devices for the continuous infusion of cytotoxic drugs in ambulatory patients. J Oncol Pharm Practice 1995; 1: 15-22.
21. Ackermann M, Maier S, Ing H i wsp. Evaluation of the design and reliability of three elastomeric and one mechanical infusers. J Oncol Pharm Practice 2007; 13: 77-84.
22. http://www.rigelmedical.pl/download1/baza_wiedzy/Wprowadzenie%20do%20testow%20Pomp%20Infuzyjnych.pdf (dostęp: 1.05.2018).
23. Davoodi S, Mohammadzadeh Z, Safdari R. Mobile Phone Based System Opportunities to Home-based Managing of Chemotherapy Side Effects. Acta Inform Med 2016; 24: 193-196.
24. Cusano EL, Ali R, Sawyer MB i wsp. Baxter elastomeric pumps: Weighing as an alternative to visual inspection. J Oncol Pharm Pract 2018; 24: 163-169.
Copyright: © 2018 Termedia Sp. z o. o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.