Zasady postępowania w wybranych nowotworach u dorosłych dla lekarzy POZ

B.1. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego

Nowotwory zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) to nowotwory pierwotne (głównie glejaki i oponiaki) oraz nowotwory przerzutowe (które są najczęstszymi nowotworami mózgu).
Przerzuty do OUN występują u 25% wszystkich chorych na nowotwory złośliwe. U osób z wywiadem nowotworowym, u których występują objawy neurologiczne, należy wykluczyć przerzuty do OUN. Przerzuty do OUN dają najczęściej rak płuca, rak nerki, rak piersi i czerniak.
Pierwotne nowotwory OUN u dorosłych stanowią zaledwie 3% wszystkich nowotworów. Są jednak drugimi, po białaczkach, najczęstszymi nowotworami u dzieci. Strukturę występowania różnych nowotworów OUN w zależności od wieku przedstawiono na rycinie 1.
Czynnikiem etiologicznym powstania pierwotnych nowotworów OUN jest promieniowanie jonizujące. Pierwotne chłoniaki mózgu występują częściej u chorych z immunosupresją (nosicieli wirusa HIV i biorców przeszczepów).
W leczeniu guzów pierwotnych główną rolę odgrywa chirurgia i radioterapia, natomiast w zmianach przerzutowych stosuje się głównie napromienianie mózgu i chemioterapię. Istotne jest podawanie leków przeciwobrzękowych i przeciwdrgawkowych.
Objawy nowotworów zlokalizowanych w OUN wynikają ze wzrostu guza (wzmożenie ciśnienia śródczaszkowego) oraz jego lokalizacji (ubytki neurologiczne). Spośród pierwotnych nowotworów OUN 90% występuje wewnątrzczaszkowo, a 10% rozwija się w kanale kręgowym. Czynne hormonalnie gruczolaki przysadki, obok objawów związanych z uciskiem skrzyżowania wzrokowego, mogą powodować specyficzne zaburzenia hormonalne: gigantyzm, akromegalię, zaburzenia miesiączkowania, hiperglikemię, niepłodność, mlekotok, ginekomastię, maskulinizację, objawy nadczynności tarczycy, objawy zespołu Cushinga (otyłość, trądzik, nadciśnienie tętnicze, rozstępy skórne). Nowotwory powstałe w OUN nie dają przerzutów poza OUN.

Objawy

Najczęstszymi objawami guzów OUN są:
• bóle głowy,
• napady padaczkowe (ogniskowe i uogólnione),
• neurologiczne objawy ogniskowe (ubytkowe).
Pozostałe objawy to:
• nudności,
• wymioty,
• senność,
• osłabienie sprawności umysłowej,
• spowolnienie psychoruchowe,
• zaburzenia wyższych czynności psychicznych (zaburzenia myślenia, zmiany osobowości, zaburzenia świadomości, zaburzenia pamięci),
• zaburzenia widzenia (pogorszenie widzenia, zmiany w polu widzenia, podwójne widzenie, asymetria źrenic,...


View full text...