Analiza psychopatologiczna wybranych zaburzeń czynnościowych i dysfunkcji neurowegetatywnych

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych koncepcji dotyczących zaburzeń czynnościowych i dysfunkcji neurowegetatywnych (autonomicznych). Wskazano, że istotne jest zachowanie obu tych pojęć w przyszłych klasyfikacjach diagnostycznych. Omówiono przykładowe schorzenia wchodzące w ten zakres: astenię krążeniowo-oddechową, chorobę Raynauda oraz zespół dystresu cielesnego.


Zawarte wnioski oparto głównie na informacjach z zagranicznej literatury naukowej. Cytowane prace w większości skupiały się na obszarze psychosomatyki klinicznej, która może być potencjalnym obszarem badawczym w neuropsychiatrii.


Przeprowadzone dotychczas badania oraz praktyka kliniczna wskazują, że koncepcja nerwic narządowych (organoz) słusznie została przeformułowana w pojęcie dysfunkcji neurowegetatywnych (autonomicznych). Podobnie choroby psychosomatyczne zaczynają być od pewnego czasu rozumiane jako zaburzenia czynnościowe (funkcjonalne). Wątpliwe jest natomiast traktowanie zaburzeń czynnościowych i dysfunkcji autonomicznych jako jednej jednostki diagnostycznej, nazwanej zespołem dystresu cielesnego. Zaburzenia te mogą mieć odmienne powikłania i warto rozważyć skutki zniesienia tego podziału.

Etiologia zaburzeń czynnościowych i dysfunkcji autonomicznych jest niewyjaśniona. Powstały teorie tłumaczące ich naturę, jednak nie są one jeszcze wystarczająco rozwinięte, aby mogły być podstawą masowo stosowanych narzędzi diagnostycznych i terapeutycznych w praktyce klinicznej. Szczególnie warto rozważyć zagadnienie dysfunkcji neurowegetatywnych i ich monitorowania, ponieważ przez tzw. okres neurasteniczny w ich przebiegu zaburzenie autonomiczne może się rozwinąć w poważną organiczną chorobę układu nerwowego.

The aim of the article is to present several conceptions on the functional disorders and neurovegetative (autonomic) dysfunctions. It was indicated that it is important to distinguish between these two concepts and to preserve this division in the newer classifications. The following syndromes were given as examples: neurocirculatory asthenia, Raynaud disease and bodily distress syndrome.


The current reflections were based mostly on foreign literature. The cited works largely focused on the issue of clinical psychosomatics, which may be a potential area of interest in neuropsychiatry.


The research carried out so far indicates that the concept of organ neuroses should be removed from the medical literature and rightly replaced with the concept of neurovegetative (autonomic) dysfunctions. Likewise, psychosomatic disorders begin to be understood as functional disorders. However, it becomes questionable to view these diseases as only one diagnostic unit, which is the bodily distress syndrome. They may have different health consequences and complications.


The nature of functional disorders and neurovegetative dysfunctions is still not well known. Several theories have arisen to explain them, but in general assessment they do not seem sufficient to use them en masse in clinical practice. Especially the development of neurovegetative dysfunctions should be constantly monitored, because, through the neurasthenic period, they can transform into severe organic disease.