Artykuł poglądowy
Atypowe leki przeciwpsychotyczne niezarejestrowane w Polsce

Na świecie zarejestrowanych jest ponad 20 atypowych leków przeciwpsychotycznych, z czego w Polsce dostępnych jest 10 substancji. Ostatnim, zarejestrowanym w leczeniu epizodów manii w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) atypowym lekiem przeciwpsychotycznym, jest asenapina. Ponadto szereg substancji jest na różnym etapie badań (przedklinicznych lub klinicznych). W pracy omówiono (w stopniu odpowiadającym znaczeniu w praktyce klinicznej danej substancji) 13 leków zarejestrowanych na świecie: iloperydon, paliperydon, lurazidon, blonanserynę, zotepinę, perospiron, klokapraminę, klotiapinę, mozapraminę, karpipraminę, nemonapryd, sultopryd, remoksypryd, oraz cztery substancje będące na etapie badań: bifeprunoks, pimawanserynę, wabikaserynę i kariprazynę. W bogatym asortymencie atypowych leków przeciwpsychotycznych tylko jedna, najstarsza w tej grupie substancja – klozapina – utrzymuje swoją szczególną pozycję. Mimo że minęło ponad 40 lat od jej wprowadzenia, nadal nie dysponujemy innym lekiem o porównywalnej skuteczności. Co więcej, coraz więcej danych wskazuje, że tradycyjny podział leków przeciwpsychotycznych na klasyczne i atypowe traci rację bytu, przede wszystkim z racji braku dowodów jednoznacznie wskazujących na kliniczną przewagę tych ostatnich. Jednakże wzrastająca świadomość psychiatrów na temat zagrożeń, jakie niosą ze sobą nowe leki przeciwpsychotyczne (w szczególności w postaci powikłań metabolicznych), skłania badaczy do poszukiwania bezpieczniejszych substancji. Efektem tych poszukiwań są leki łączące korzystny profil działań klinicznych z dobrym lub co najmniej akceptowalnym profilem bezpieczeństwa. Nie pomniejsza to jednak olbrzymiej potrzeby dalszych prac nad skuteczniejszymi (szczególnie w przypadkach schizofrenii opornej na leczenie) i lepiej tolerowanymi lekami.

More than 20 atypical antipsychotics are authorized worldwide. Ten of these are authorized and available in Poland. Asenapine, registered in the treatment of manic episodes in the course of bipolar disorder, is the last atypical authorized in Poland. Moreover, several substances are being studied (in preclinical or clinical studies). Thirteen atypicals authorized outside Poland are discussed in the paper (to a degree according to their clinical significance): iloperidone, paliperidone, lurasidone, blonanserin, zotepine, perospirone, clocapramine, clotiapine, mosapramine, carpipramine, nemonapride, sultopride, remoxipride, as well as four substances being currently studied: bifeprunox, pimavanserin, vabicaserin and cariprazine. Only one, the oldest substance of this group – clozapine – maintains its special position among a vast array of atypical antipsychotic medications. Although it was discovered more than 40 years ago, we still have no other drug of comparable efficacy. Moreover, more data indicate that the traditional division of antipsychotics into first and second generation is losing its raison d’ętre – mainly due to lack of data supporting clinical superiority of the latter. However, increasing awareness of psychiatrists of the harmful effects of new antipsychotic medications (particularly in terms of metabolic complications) motivates researchers to search for safer medications. As a result, new substances combining the advantageous profile of clinical activities with a good or at least acceptable safety profile are being developed. Nevertheless, there is still a vast unmet need for more effective (particularly in treatment-refractory cases) and better tolerated antipsychotic medications.