Część III
Zaburzenia rytmu serca
Migotanie przedsionków – postępy leczenia inwazyjnego

Do powstania migotania przedsionków (ang. atrial fibrillation – AF) – podobnie jak w przypadku każdej arytmii – konieczne jest istnienia podłoża oraz czynników: usposabiających, wyzwalających i podtrzymujących. W odniesieniu do przyczyn odwracalnych należy preferować ich eliminację (np. rewaskularyzacja, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i hormonalnych). Jeżeli nie udaje się ustalić takiej przyczyny, można poszukiwać możliwych do korekcji, sprzyjających AF, zaburzeń elektrofizjologicznych, lub niszczyć czynniki wyzwalające. Utrzymywaniu się AF sprzyja remodeling elektryczny, kurczliwości i hemodynamiczny. Istotną rolę przypisuje się istnieniu tzw. rotorów, czyli kilku stabilnych pętli reentry, odpowiedzialnych za podtrzymywanie pozostałych: chaotycznych i niestałych zawęźleń. Generalnie przyjmuje się, że u młodszych chorych większe znaczenie mają czynniki wyzwalające (stąd dominująca rola technik ablacyjnych), u starszych zaś podłoże elektrofizjologiczne (stąd większa rola stałej stymulacji).


Ostatnia dekada wiąże się z dynamicznym rozwojem metod inwazyjnego leczenia narastającej pandemii migotania przedsionków (AF). Ich dwa nurty – stała stymulacji i ablacja – zmieniły się nie do poznania. Wprowadzono termin terapii hybrydowej, czyli łączącej te metody z farmakologią i ze sobą wzajemnie. U niektórych chorych dopiero połączenie technik ablacyjnych, stałej stymulacji i farmakoterapii daje szansę opanowania arytmii. Z drugiej strony wykazano, że dobra kontrola rytmu komór (np. dzięki stałej stymulacji po ablacji łącza) ma nie gorsze rokowanie co do długości życia i powikłań, jak agresywna farmakoterapia, prowadzona w celu utrzymania rytmu zatokowego. Obecnie brak jest danych odnośnie agresywnej niefarmakologicznej walki o rytm zatokowy. Istnieje jedna nierandomizowana praca sugerująca, że po skutecznej ablacji podłoża migotania przedsionków, ryzyko nagłego zgonu i udaru mózgu powraca do poziomu zdrowej populacji.
Poniżej przedstawiono podstawowe informacje na temat najważniejszych inwazyjnych metod walki z AF. Osoby zainteresowane pogłębieniem zagadnienia odsyłamy do cyklu opracowań w Kardiologii po Dyplomie.


Rosnące możliwości stałej stymulacji serca w walce z migotaniem przedsionków


Stała stymulacja może zapobiegać napadom AF wtórnego do choroby węzła zatokowego, zaburzeń przewodzenia śród- i...


Pełna treść artykułu...