Stosowanie leków wziewnych w populacji polskich dzieci chorych na astmę oskrzelową

Wprowadzenie
Podstawą leczenia zarówno doraźnego, jak i przewlekłego dzieci chorych na astmę oskrzelową są leki wziewne. Dobór metody aerozoloterapii należy do lekarza prowadzącego i powinien uwzględnić wiek pacjenta oraz jego zdolność zrozumienia i chęci wykonania poleceń, fizyczne i psychiczne możliwości współpracy oraz możliwości, umiejętności i chęci jego opiekunów. Niezbędne do uzyskania kontroli choroby jest szkolenie pacjenta i jego opiekuna przed wdrożeniem leczenia, a później w trakcie leczenia przewlekłego – regularna kontrola sposobu przyjmowania leków wziewnych. Równie istotne jest przekazanie tej wiedzy opiekunom, którzy w domu będą kontrolować aerozoloterapię dziecka. Od ich zrozumienia i akceptacji danego systemu inhalacyjnego zależy sukces terapeutyczny.

Cel pracy
Uzyskanie informacji o tym, jakie metody aerozoloterapii są stosowane u polskich dzieci chorych na astmę, czy dzieci i opiekunowie stosują techniki aerozoloterapii prawidłowo oraz jaki odsetek pacjentów (i ich opiekunów) został w tym zakresie przeszkolony przez personel medyczny.

Materiał i metody
Badanie przeprowadzono metodą sondażu ankietowego. Opracowano ankietę w 2 wersjach (dla rodziców dzieci w wieku 0–5 lat oraz dzieci ≥ 6 lat). Na potrzeby badania rodzice lub dzieci wypełniali ankiety w trakcie hospitalizacji w Klinice Alergologii i Pneumonologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce--Zdroju od lutego 2016 do listopada 2018 roku. Jedno z pytań dotyczyło faktu wypełniania przez rodzica bądź dziecko testu kontroli astmy dziecięcej (childchood astma control test – C-ACT), inne natomiast znajomości miernika szczytowego przepływu powietrza wydechowego PEFR („pikflometr”, „pefrometr”).

Wyniki
W sondażu ankietowym wzięli udział rodzice 82 pacjentów w wieku 0–5 lat (51 chłopców, 31 dziewczynek) i rodzice 128 pacjentów w wieku ≥ 6 lat (63 chłopców, 65 dziewczynek). Dane uzyskano z analizy 210 kwestionariuszy. Średni wiek rozpoznania astmy oskrzelowej wynosił 4 lata i 7 miesięcy (grupa młodsza) i 5 lat i 1 miesiąc (grupa starsza). Część pytań miała formę otwartą (dotyczące stosowanych leków i nazw handlowych inhalatorów oraz komór inhalacyjnych), większość formę zamkniętą (wybór pojedynczy lub wielokrotny spośród kilku możliwości). Posiadanie leku rozkurczowego zadeklarowało ponad 93% pacjentów. W grupie dzieci w wieku 0–5 lat był on doraźnie podawany w nebulizacji 63,4% pacjentom, a przez inhalator ciśnieniowy pMDI 47,6% (możliwe było zaznaczenie kilku odpowiedzi). W grupie ≥ 6 lat lek rozkurczowy w nebulizacji stosuje 34% pacjentów, przez pMDI 46,9%, a przez inhalatory proszkowe 18,8%. W grupie 0–5 lat leki wziewne przewlekle w nebulizacji przyjmuje 52,4% pacjentów, natomiast w grupie ≥ 6 lat 25% w nebulizacji, 43% z inhalatora ciśnieniowego pMDI, 32% z inhalatora suchego proszku DPI. Nebulizator z maseczką twarzową stosuje 67% pacjentów w grupie ≥ 6 lat, a 74,4% w grupie 0–5 lat. W grupie dzieci młodszych leki wziewne w inhalatorze pMDI przez komorę inhalacyjną stosuje 84,3% pacjentów, a w grupie dzieci starszych 71,2%, przy czym komorę z maseczką zamiast ustnika stosuje w tej grupie 29%. Inhalatory proszkowe dysk, turbuhaler i easyhaler stosowane są u dzieci starszych odpowiednio w 28%, 32%, 32%, natomiast aerolizer w 8%. Czterdzieści jeden procent rodziców dzieci w wieku 0–5 lat i 55,5% rodziców dzieci ≥ 6 lat zostało przeszkolonych w zakresie używania komory inhalacyjnej; 47,5% rodziców dzieci młodszych (0–5 lat) i 66,4% rodziców dzieci starszych (≥ 6 lat) w zakresie aktualnie stosowanego inhalatora. 92,7% dzieci młodszych i 86,2% starszych nie prezentuje lekarzowi regularnie, jak stosuje lek wziewny; 74,4% dzieci młodszych i 71% dzieci starszych nigdy nie pokazywało tego lekarzowi. Miernika PEFR nie widziało ani nie stosowało nigdy 81,3% dzieci starszych. Astmę za dobrze i w pełni kontrolowaną uznaje łącznie 60,7% dzieci ≥ 6 lat, a 38,8% w grupie 0–5 lat. Standaryzowany kwestionariusz kontroli astmy dziecięcej C-ACT wypełniało wcześniej, przed udziałem w badaniu, jedynie 17% pacjentów ≥ 6 lat (lub ich opiekunów).

Wnioski
Edukacja dzieci chorujących na astmę oraz ich opiekunów w zakresie prawidłowej techniki podawania leków wziewnych do układu oddechowego jest w Polsce niewystarczająca. Personel medyczny demonstruje pacjentom stosowanie inhalatorów rzadko, nie monitoruje i rutynowo nie powtarza edukacji w technikach inhalacyjnych w czasie wizyt kontrolnych, a test kontroli astmy C-ACT u dzieci nie jest stosowny powszechnie.



Introduction
Inhalation drugs are the basis for both acute and chronic treatment of children with bronchial asthma. The choice of the method of aerosol therapy belongs to the physician who is responsible for the treatment and what should be considered is patient’s age together with understanding and willingness to follow orders, physical and mental capabilities, cooperation and the possibilities, skills and willingness of its guardians. To obtain a control of the disease it is necessary to provide training of the patient and his caregiver before starting the treatment and later during chronic treatment – regular control of the method of medication inhalation. It is equally important to transfer this knowledge to caregivers who will control the baby’s aerosol therapy at home. Their understanding and acceptance of a given inhalation system depends on therapeutic success.

Aim of the research
This study aimed to obtain information on what methods of aerosol therapy are used in Polish pediatric patients with asthma, whether children and caregivers are using aerosol therapy techniques properly and what proportion of patients (and their guardians) has been trained by medical staff in this regard.

Material and methods
Research was conducted in the form of a survey. Two versions of the questionnaire had been created (for parents of children aged 0–5 years and for children of 6 years and above). For the purpose of the study, parents and children completed the survey during the hospitalization in the Clinic of Allergology and Pneumonology of the Institute of Tuberculosis and Lung Diseases in Rabka-Zdroj from February 2016 to November 2018. One of the survey questions concerned the fact that parent or a child completed a Childhood Asthma Control Test (C-ACT) and other questions concerned the knowledge of the PEFR peak expiratory flow meter (“peak flow meter”, “pefrometer”).

Results
Parents of 82 patients aged 0–5 (51 boys, 31 girls) and parents of 128 patients ≥ 6 years old (63 boys, 65 girls) took part in the survey. The data were obtained from the analysis of 210 questionnaires. The average age of diagnosis of bronchial asthma was 4 years and 7 months (younger group) and 5 years and 1 month (older group). Some of the questions were open (regarding the medicines and commercial names of inhalers and inhalation chambers), most in a closed form (single or multiple choice from several options). Over 93% of patients declared short-acting β-mimetic drugs (SABA). In the group of children aged 0–5 years, it was administered to patients on an ad hoc basis in nebulization (52.4%), and via pressure inhalers pMDI (62.2%) (several answers could be selected). In the group of children ≥ 6 years 34% of patients use SABA drugs in nebulization, 46.9% by pMDI and 18.8% by powder inhalers. In the group 0–5 years inhaled drugs in a chronic nebulization are taken by 52.4% of patients, whereas in the group of ≥ 6 years 25% take it in nebulization, 43% from the pMDI pressure inhaler, and 32% from the DPI dry powder inhaler. In the group of ≥ 6 years of age 67% of patients use a nebulizer with a facial mask and in the group of 0–5 years 74.4% of patients. In the group of younger children, 84.3% of children use inhalants in the pMDI inhaler through the inhalation chamber, and in the group of older children 71.2%, where the chamber with the mask instead of the mouthpiece is used by 29% in this group. Powder inhalers (disc, turbuhaler and easyhaler) are used in older children in 28%, 32%, 32% respectively, while the aerolizer in 8%. Forty-one percent of parents of children aged 0–5 years and 55.5% of parents of children ≥ 6 years old were trained in the use of an inhalation chamber; 47.5% of parents of younger children (0–5 years) and 66.4% of parents of older children (≥ 6 years) regarding the use of current inhaler. 92.7% of younger children and 86.2% of older children do not regularly show their doctor how they use inhaled medicine; 74.4% of younger children and 71% older children have never shown this to their doctor. PEFR has never been seen or used by 81.3% of older children. A total of 60.7% of children ≥ 6 years of age and 38.8% from the group of 0-5 years consider asthma to be well and fully controlled. The C-ACT standardized pediatric asthma control questionnaire was completed previously (before participation in the study) by only 17% of patients ≥ 6 years (or their caregivers).

Conclusions
Education of children with asthma and their caregivers in the proper technique of administering inhalation drugs to the respiratory system is insufficient in Poland. Medical staff rarely demonstrates to patients how to use inhalers, do not monitor and do not routinely repeat education in techniques of inhalation during follow-up visits, and the pediatric asthma control test (C-ACT) in children is not commonly used.