Opis metody
Leczenie ran z zastosowaniem podciśnienia (negative-pressure wound therapy – NPWT), zwane również metodą powierzchniowo wywieranego podciśnienia (topical negative pressure – TNP), polega na przyspieszaniu gojenia ostrych i przewlekłych ran poprzez wytwarzanie ujemnego ciśnienia bezpośrednio w ich łożysku. Koncepcję zastosowania podciśnienia w leczeniu ran zawdzięczamy badaczom rosyjskim (opisy przypadków z lat 60. i 70. XX w.) [1–5]. Pierwsze doniesienia w literaturze anglojęzycznej pochodzą z 1989 r., a w 1995 r. Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) dopuściła pierwszy komercyjny system do NPWT. W Polsce metoda ta jest stosowana od kilku lat, głównie w lecznictwie zamkniętym.
Technika aplikacji opatrunku polega na dokładnym wypełnieniu łożyska rany gazą lub gąbką (open-cell foam). Rana musi być wcześniej oczyszczona z martwicy, a jej dno pokryte nieprzywierającą siatką. Całość opatrunku nakrywa się szczelną, przezroczystą, paroprzepuszczalną folią. Zwykle stosuje się jeden z dwóch rodzajów drenów: miękki, silikonowy, aplikowany wewnątrz opatrunku, lub zewnętrzny (typu „port”). Drenem wydzielina zostaje odprowadzona do szczelnego pojemnika, połączonego z urządzeniem wytwarzającym podciśnienie (zazwyczaj 80–120 mm Hg).
Działanie
Dokładne biologiczne mechanizmy działania NPWT nie są szczegółowo znane, a temat ten jest nadal szeroko dyskutowany. Działanie to jest niewątpliwie wielokierunkowe, a jego główne postulowane mechanizmy to:
• zmniejszenie objętości wysięku na powierzchni rany [3],
• zmniejszenie obrzęku tkanek, zwłaszcza w obrębie tzw. trzeciej przestrzeni [3],
• zmniejszenie liczby bakterii w 1 γ tkanki (ok. 1000-krotnie) [6, 9],
• mechaniczne zbliżenie ku sobie brzegów rany,
• przyspieszenie mitozy, syntezy białek i kolagenu w ranie [5, 7],
• poprawa ukrwienia – zwiększenie gęstości naczyń włosowatych o 200%,
• zwiększenie stężenia czynników wzrostu w ranie oraz liczby aktywnych leukocytów i fibroblastów [5].
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do zastosowania NPWT są [8, 9]:
• nowotworowy charakter rany,
• odsłonięte naczynia krwionośne, nerwy, narządy wewnętrzne,
• niejelitowe i niezdiagnozowane przetoki,
• nieleczone zapalenie kości w ranie,
• zaburzenia hemostazy.
Specyfika stosowania metody NPWT w Hospicjum Domowym – podsumowanie
W wypadku przedstawionych pacjentów NPWT okazała się niezwykle skuteczną metodą, zwłaszcza na etapie tzw. rany czerwonej. Jej zastosowanie w warunkach domowych wymaga jednak dużego wysiłku i zaangażowania personelu Hospicjum Domowego. Każda zmiana opatrunku dokonywana była przez zespół lekarz–pielęgniarka (średnio 10 zmian w miesiącu). Konieczne było zachowanie możliwie sterylnych warunków, a w wypadku rozszczelnienia systemu niezbędne były wizyty interwencyjne (zwłaszcza w weekendy).
Inne niezbędne warunki to: dobra współpraca z opiekunami, determinacja pacjenta (ograniczenie mobilności, dyskomfort związany z opatrunkiem), możliwości finansowe.
Piśmiennictwo
1. Kostiuchenok BM, Kolker II, Karlov VA i wsp. Vacuum treatment in the surgical management of suppurative wounds. Vestn Khir Im I I Grek 1986; 9: 18-21.
2. Drannik GN, Iunda IF, Montag TS, et al. Local immunity of chronic prostatitis patients. Vestn Dermatol Venerol 1986; 9: 66-70.
3. Usupov YN, Yepifanov MV. Active wound drainage. Vestnik Khirugii 1987; 4: 42-45.
4. Davydov IuA, Larichev AB, Men’kov KG. Bacteriologic and cytologic assessment of vacuum therapy of purulentwounds. Vestn Khir Im I I Grek 1988; 141: 48-52.
5. Davydov YA, Larichev AB, Abramov AY, Menkov KG. Concepts for clinical biological management of the wound process in the treatment of purulent wounds using vacuum therapy. Vestnik Khirurgii 1991; 146: 132-135.
6. Sibbald RG, Mahoney J; V.A.C. Therapy Canadian Consensus Group. A consensus report on the use of vacuum-assisted closure in chronic, difficult-to-heal wounds. Ostomy Wound Manage 2003; 49: 52-66.
7. Morykwas MJ, Argenta LC. Nonsurgical modalities to enhance healing and care of soft tissue wounds. J South Orthop Assoc 1997; 6: 279-288.
8. Ron Rock MSN, RN, ACNS-BC; Wound Care Advisor, March/April 2014; http://woundcareadvisor.com/wp-content/uploads/ 2014/03/GUIDELINES_M-A14.pdf
9. Ballard K, Baxter H. Vacuum-assisted closure. Nurs Times 2001; 97: 51-52.
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
