Pacjenci z obecnymi serologicznymi markerami celiakii, ale bez zaniku kosmków błony śluzowej jelita cienkiego – obserwacje własne

Cel: Celem pracy była charakterystyka kliniczna pacjentów z dodatnimi testami serologicznymi w kierunku celiakii, u których nie stwierdzono zmian zanikowych kosmków jelitowych błony śluzowej jelita cienkiego.
Materiał i metody: Analizie poddano 30 pacjentów, u których od 2002 r. do chwili obecnej odnotowano obecność surowiczych przeciwciał antyendomyzjalnych w klasie IgA i/lub IgG, ale w wykonanej jednocześnie endoskopowej biopsji jelita cienkiego nie zaobserwowano zaniku kosmków błony śluzowej jelita cienkiego.
Wyniki: W grupie tej znalazło się 18 osób płci żeńskiej i 12 płci męskiej, w wieku 3–28 lat. U 8 nie stwierdzono żadnych objawów gastrologicznych. Trzech pacjentów cierpiało na cukrzycę typu 1, 2 – chorobę Dühringa, 1 – wrzodziejące zapalenie jelita grubego, 1 – chorobę Leśniowskiego-Crohna i 1 – mukowiscydozę. U 8 wywiad rodzinny był obciążony celiakią lub chorobą Dühringa. Wśród pacjentów objawowych najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami lub objawami były: nawracające bóle brzucha (u 10), przewlekająca się lub nawracająca biegunka (u 9), naprzemiennie biegunka i zaparcie stolca (u 1) oraz zaparcie stolca (u 2). U 8 pacjentów odnotowano niedobór masy ciała, u 3 – niskorosłość, u 1 – powiększenie obwodu brzucha, u 1 – zmiany skórne, a u 5 – niedokrwistość niedoborową. U 3 pacjentów zastosowano dietę bezglutenową, po której obserwowano poprawę kliniczną. U 26 pacjentów przynajmniej raz stwierdzano obecność przeciwciał antyendomyzjalnych przy rozcieńczeniu surowicy 1 : 20 lub większym. U 27 pacjentów w bioptacie błony śluzowej jelita cienkiego nie odnotowano żadnych zmian histopatologicznych (M0), a u 3 pacjentów – limfocytozę śródnabłonkową bez zmian zanikowych kosmków jelitowych i przerostu krypt (MI). W grupie 13 pacjentów, którzy od roku do 4 lat mieli wykonywaną powtórnie endoskopową biopsję jelita cienkiego, u 12 nie obserwowano progresji zmian histopatologicznych, a u 1 pacjenta stwierdzono zmiany typu IIIC wg Marsha.
Wniosek: Pacjenci z obecnymi surowiczymi przeciwciałami antyendomyzjalnymi, ale bez zmian zanikowych kosmków jelitowych wymagają systematycznej kontroli serologicznej i histopatologicznej


Aim: The purpose of the study was to determine the clinical characteristics of patients with positive serological tests for coeliac disease, in whom atrophic lesions of intestinal villi of the small bowel mucosa were not found.
Material and methods: The analysis comprised 30 patients, in whom positive IgA and/or IgG anti-endomysial antibodies were detected during the period from 2002 to the present time. Simultaneously performed endoscopic biopsy of the small bowel did not reveal atrophy concerning villi of the small bowel mucosa.
Results: The group of patients included 18 females and 12 males aged from 3 to 28 years. Eight patients did not show any gastrological symptoms. Three patients suffered from type 1 diabetes mellitus, two from Duhring’s disease, one from ulcerative colitis, one from Crohn’s disease, one from cystic fibrosis, but 8 patients showed family history loaded with the presence of coeliac disease or Duhring’s disease. Recurrent abdominal pain (in 10 patients), chronic or recurrent diarrhoea (in 9 patients), alternating diarrhoea and constipation (in 1 patient), and constipation (in 2 patients) were the most often reported complaints or symptoms among symptomatic patients. Body mass deficiency occurred in 8 patients, short stature in 3 patients, enlarged abdomen circumference in 1 patient, skin lesions in 1 patient, and deficiency anaemia in 5 patients. A gluten-free diet was applied in 3 patients and clinical improvement was observed as a result. Positive anti-endomysial antibodies at least once were detected in 26 patients, using serum dilution of 1 : 20 or higher. Twenty seven patients did not reveal any histopathological lesions (M0) in a biopsy specimen of the small bowel mucosa, but 3 patients showed intraepithelial lymphocytosis without atrophic lesions of intestinal villi and without crypt hypertrophy (MI). Concerning the group of 13 patients who underwent repeated endoscopic biopsy of the small bowel from the period of time from 1 year to 4 years, 12 patients did not present progression of histopathological lesions, but lesions of type IIIC of Marsh’s classification were noted in 1 patient.
Conclusion: Patients with positive serum anti-endomysial antibodies, but without atrophic lesions of intestinal villi, need regular serological and histopathological control.