Racjonalna antybiotykoterapia w pytaniach i odpowiedziach

Jakie są najczęstsze błędy i przyczyny niepowodzeń antybiotykoterapii?

Zdecydowanie najczęstszym i najpoważniejszym błędem w leczeniu za pomocą antybiotyków lub chemioterapeutyków jest ich nadużywanie, tj. wdrażanie antybiotykoterapii przy braku wskazań, które z kolei jest pierwszym i najważniejszym przeciwwskazaniem [1, 2]. W ciągu ostatniego dziesięciolecia problem zmniejszonej i/lub braku wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki stał się na tyle istotny, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w raporcie z 2014 r. [3] wskazała zjawisko antybiotykooporności jako jedno z najpoważniejszych globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego.
Zasady racjonalnej antybiotykoterapii obejmują: skuteczność i bezpieczeństwo leczenia, możliwie niski koszt, wygodny sposób dawkowania oraz jak najmniejsze ryzyko powstawania i szerzenia się oporności [2]. Decyzja o wyborze antybiotyku w przypadku obecności wskazań zależy od: znajomości drobnoustrojów stanowiących potencjalną etiologię zakażenia i ich lekowrażliwości, ciężkości zakażenia, możliwości przyjmowania leków doustnie, uczulenia na antybiotyki w wywiadzie, wydolności nerek i wątroby oraz wcześniejszego stosowania antybiotyków [1, 2].
Pierwszym, kluczowym błędem przy antybiotykoterapii jest niewłaściwe ustalenie czynnika etiologicznego. Najczęściej wątpliwości pojawiają się w przypadku zakażenia dróg oddechowych, szczególnie górnego odcinka [4]. Niezasadne zastosowanie antybiotyku w zakażeniach wirusowych prowadzi do selekcji szczepów opornych, również wśród mikrobiomu błon śluzowych oraz skóry, który może być źródłem genów oporności dla potencjalnych patogenów. Z kolei oporność patogenu na zastosowany antybiotyk może być przyczyną braku jego eradykacji, a tym samym prowadzić do rozprzestrzeniania się szczepów opornych w środowisku i kolonizacji osób z otoczenia [1].
Kolejną istotną kwestią jest nieodpowiedni dobór terapii – stosowanie antybiotyków lub chemioterapeutyków niepenetrujących do miejsc zakażenia, w dawkach suboptymalnych lub w niewłaściwych odstępach czasowych pomiędzy dawkami [1]. Antybiotyki i chemioterapeutyki, których działanie bakteriobójcze zależy od dawki, to: aminoglikozydy, fluorochinolony, azalidy i metronidazol. Do antybiotyków, których działanie zależy od czasu utrzymywania się w surowicy stężenia powyżej stężenia hamującego (MIC), a zatem konieczne jest przestrzeganie równych odstępów między dawkami, należą: penicyliny, cefalosporyny, klindamycyna, linezolid,...


Pełna treść artykułu...