eISSN: 2450-4459
ISSN: 2450-3517
Lekarz POZ
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Supplements Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors
Editorial System
Submit your Manuscript
6/2023
vol. 9
 
Share:
Share:

Rekomendacje grupy ekspertów w zakresie szczepień przeciw wirusowi RS osób dorosłych

Aneta Nitsch-Osuch
1
,
Adam Antczak
2
,
Adam Barczyk
3
,
Leszek Czupryniak
4
,
Marcin Grabowski
5
,
Maciej Kupczyk
6
,
Justyna Ledwoch
7
,
Agnieszka Mastalerz-Migas
8
,
Michał Sutkowski
9
,
Filip M. Szymański
10
,
Jacek Wysocki
11

  1. Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny; Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej
  2. Klinika Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
  3. Katedra i Klinika Pneumonologii, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice; Polskie Towarzystwo Chorób Płuc
  4. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny; Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
  5. Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
  6. Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Polskie Towarzystwo Alergologiczne
  7. Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej
  8. Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu; Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej
  9. Uczelnia Łazarskiego, Warszawa; Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce
  10. Katedra Chorób Cywilizacyjnych, Wydział Medyczny, Collegium Medicum, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; Polskie Towarzystwo Kardiologiczne
  11. Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu; Polskie Towarzystwo Wakcynologiczne
Online publish date: 2023/12/17
Article file
Get citation
 
 

Patofizjologia zakażeń RSV

Syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus – RSV) jest otoczkowym, jednosegmentowym i jednoniciowym RNA wirusem należącym do rodziny Pneumoviridae [1]. Istnieją dwa podtypy RSV: A i B, które mogą współwystępować w danym sezonie epidemicznym i na danym obszarze geograficznym. Uważa się, że zakażenia wywołane przez podtyp A są częstsze i cechują się zwykle cięższym przebiegiem klinicznym [2].
Wirus RS jest przenoszony drogą kropelkową lub kontaktową (z wydzielinami z układu oddechowego osoby zakażonej, może utrzymywać się kilkanaście godzin na przedmiotach i powierzchniach) [3, 4]. Zakażenie wywołane przez RSV łatwo się rozprzestrzenia. Wartość Ro, czyli współczynnika reprodukcji, wynosi 3, co oznacza, że w całkowicie podatnej populacji średnio każda zarażona osoba zaraża trzy inne [5].
Wirus RS jest łatwo transmitowany wśród osób zamieszkujących we wspólnym gospodarstwie domowym, również w okresie bezobjawowym zakażenia (okresie inkubacji) [6]. Osoby zakażone zwykle pozostają zakaźne przez 3–8 dni od pojawienia się objawów choroby, chociaż niemowlęta, osoby starsze i osoby z obniżoną odpornością mogą wydalać wirusa i tym samym stanowić źródło zakażenia przez dłuższy czas [3, 7].
Kluczowe znaczenie dla zakaźności wirusa mają białka powierzchniowe:
• glikoproteina (G) – umożliwia przytwierdzanie się wirusa do komórek nabłonka oddechowego,
• fuzyjne (F) – umożliwia fuzję błon wirusa z błonami komórkowymi komórek gospodarza (powstają wówczas charakterystyczne syncytia).
Po replikacji w nosogardzieli RSV infekuje komórki nabłonka oddechowego, następnie w mechanizmie fuzji komórka zainfekowana–komórka zdrowa lub poprzez aspirację wydzieliny może się przedostawać do pneumocytów typu 1 i 2, powodując objawy infekcji dolnych dróg oddechowych [8].
Zakażenie RSV ogranicza się głównie do nabłonka dróg oddechowych, co skutkuje zlokalizowaną tam odpowiedzią immunologiczną. Obejmuje ona m.in. aktywację monocytów, komórek T oraz neutrofilów, których naciek powoduje stan zapalny, a następnie martwicę komórek nabłonka oddechowego. Prowadzi to do obrzęku i niedrożności dróg oddechowych oraz upośledzenia funkcji rzęsek [8].
Przebycie zakażenia nie chroni przed ponowną infekcją (brak trwałej odporności). Kluczowe w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi infekcji RSV są zarówno mechanizmy odpowiedzi humoralnej, jak i komórkowej. Odporność humoralna odgrywa rolę w zmniejszeniu nasilenia zakażenia. Przeciwciała neutralizujące F i G hamują wnikanie wirusa do komórek gospodarza [9]. Niższa liczba przeciwciał neutralizujących w surowicy krwi osób starszych wiąże się z cięższym przebiegiem zakażeń RSV w tej grupie wiekowej, co przemawia na korzyść stymulacji tego typu odpowiedzi immunologicznej poprzez szczepienie [10]. Swoista odpowiedź komórek T sprzyja eliminacji wirusów, wspomaga odpowiedź humoralną i ma kluczowe znaczenie dla łagodzenia przebiegu choroby [9].
Komórki CD4+ mogą sprzyjać hamowaniu rozprzestrzeniania się wirusów poprzez wspieranie odpowiedzi humoralnej [9], a komórki CD8+ mogą sprzyjać eliminacji wirusa [11]. Odpowiedź immunologiczna z udziałem komórek T zmniejsza się z wiekiem, co jest objawem starzenia się układu immunologicznego (immunosenescencja) [12].

Epidemiologia zakażeń RSV

W przypadku RSV obserwuje się sezonowość występowania zakażeń w zależności od uwarunkowań geograficznych. Na półkuli północnej sezon zakażeń trwa zwykle od jesieni do wiosny, ze szczytem zachorowań w styczniu i lutym [13, 14]. W związku z pandemią COVID-19 oraz stosowanymi wówczas środkami ostrożności (np. noszenie masek twarzowo-nosowych, zachowywanie dystansu społecznego) w ostatnich latach nastąpiło zaburzenie tego schematu i zwiększenie częstości występowania infekcji RSV poza typowym dla danego obszaru sezonem infekcyjnym [15, 16].
Zakażenia RSV są powszechne w każdym wieku, a reinfekcje są częste [17].
Szacuje się, że do 2. roku życia wszystkie dzieci przechodzą zakażenie tym wirusem. Wirus RS jest najczęstszą przyczyną infekcji dolnych dróg oddechowych u dzieci poniżej 1. roku życia, a u dzieci poniżej 5. roku życia często konieczna jest hospitalizacja z powodu znacznego nasilenia objawów chorobowych [17, 18]. Wcześniactwo i młody wiek są niezależnymi czynnikami ryzyka hospitalizacji z powodu infekcji RSV [17].
Wirus RS odpowiada za ok. 2% zgonów dzieci do 5. roku życia w skali globalnej [19]. W krajach wysoko rozwiniętych zgony te dotyczą głównie wcześ­niaków i dzieci ze współistniejącymi schorzeniami kardiologicznym, pulmonologicznymi lub niedoborami odporności [20].
Dorośli w ciągu życia wielokrotnie przechodzą zakażenie RSV z objawami ograniczonymi zwykle do górnych dróg oddechowych. U osób po 50. roku życia oraz w grupach pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi lub z obniżoną odpornością RSV jest częstą i niedoszacowaną przyczyną infekcji dolnych dróg oddechowych. Szacuje się, że wirus ten może być przyczyną 11% infekcji dróg oddechowych u dorosłych [21–23] oraz 2–5% pozaszpitalnych zapaleń płuc i 10–20% zapaleń płuc w domach opieki [24].
Ryzyko powikłań (w tym wydłużonej hospitalizacji) oraz śmiertelność w przypadku infekcji wywołanej RSV są wyższe niż w przebiegu grypy lub porównywalne [25–28]. Szacuje się, że śmiertelność wśród osób powyżej 50. roku życia hospitalizowanych z powodu RSV wynosi 6–8% [24, 29]. Wśród pensjonariuszy domów opieki zakażonych RSV śmiertelność sięga 5% [24].
Dane epidemiologiczne dotyczące zapadalności i śmiertelności z powodu infekcji RSV w Polsce są ograniczone. Dopiero od lutego 2023 r. wprowadzono obowiązek zgłaszania przypadków infekcji RSV potwierdzonych testem PCR lub testem antygenowym [30]. Testy antygenowe wykrywające RSV w postaci testów typu combo (grypa/COVID-19/RSV) od stycznia 2023 r. są świadczeniem gwarantowanym w ramach POZ [31].
Według danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego w okresie od 1 stycznia do 15 sierpnia 2023 r. zapadalność na zakażenia wywołane przez RSV wynosiła 4,18 przypadku/100 000 ludności (w tym u dzieci do lat 2: 120,11/100 000). Niestety, nie są wyodrębnione zachorowania u osób dorosłych i seniorów. Ze względu na krótki okres gromadzenia danych epidemiologicznych w Polsce liczba zachorowań jest znacznie niedoszacowana [32].
Szacuje się, że współczynnik hospitalizacji z powodu infekcji RSV dla pacjentów ≥ 85. roku życia wynosi w Polsce 3,38/1000 osób oraz 2,21/1000 osób dla pacjentów między 75. a 84. rokiem życia. Hospitalizacje osób po 65. roku życia stanowiły 90% wszystkich hospitalizacji z powodu infekcji RSV w populacji dorosłej [33].

Obraz kliniczny zakażenia RSV u dorosłych

U dorosłych infekcje RSV występują wielokrotnie w ciągu życia, przebiegają głównie jako zakażenie górnych dróg oddechowych, 25% infekcji RSV u osób dorosłych przebiega jako zakażenie dolnych dróg oddechowych [23]. Ryzyko zakażenia dolnych dróg oddechowych w przebiegu infekcji RSV (w postaci zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli) zwiększa się z wiekiem oraz w związku z występowaniem niektórych schorzeń przewlekłych (zakażenia RSV zaostrzają przebieg chorób przewlekłych, np. astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – POChP) czy niedoborów odporności, a także u pensjonariuszy domów opieki [34].
Wirus RS może powodować nadreaktywność oskrzeli również u młodych, pierwotnie zdrowych dorosłych [21].

Powikłania zakażenia RSV u dorosłych

Ryzyko powikłań związanych z infekcją RSV rośnie z wiekiem oraz u osób ze schorzeniami przewlekłymi [22, 25, 26, 34, 35]. Dotyczy to również ryzyka hospitalizacji, które jest wyższe u osób starszych oraz z określonymi chorobami przewlekłymi (np. astmą, POChP, chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą, niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek, nowotworami hematologicznymi) [33, 35–37].
Infekcja RSV u hospitalizowanych osób starszych lub obciążonych chorobami przewlekłymi może przyjmować postać ciężkiej i zagrażającej życiu choroby dolnych dróg oddechowych [38–40].
Według dostępnych danych zapalenie płuc rozwija się u 66% pacjentów hospitalizowanych z powodu infekcji RSV, 21% chorych może wymagać wentylacji mechanicznej, a 15–18% leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej (OIOM) [38, 39]. Śmiertelność podczas hospitalizacji szacuje się na poziomie 5–6% (4,6% dla pacjentów w wieku 60–74 lat oraz 6,1% dla pacjentów ≥ 75. roku życia) [40]. Skumulowana śmiertelność w 1., 3., 6. i 12. miesiącu od przyjęcia do szpitala wynosi odpowiednio: 8,6%, 12,3%, 17,2% i 25,8% [38].
Przeprowadzono badanie porównujące przebieg hospitalizacji u pacjentów zakażonych RSV i zakażonych wirusem grypy. Zakażenie RSV było związane z większym odsetkiem wydłużonej hospitalizacji (43,2% vs 31,1%), większym odsetkiem zapaleń płuc (47,4% vs 25,8%), pobytów na OIOM-ie (18,1% vs 14,1) i zwiększoną śmiertelnością w pierwszym roku od hospitalizacji (25,6% vs 18,9%). U pacjentów zakażonych RSV w porównaniu z chorymi na grypę częściej występowały zaostrzenia astmy i POChP (16,9% vs 10,6%) [40].
Pacjenci hospitalizowani w przebiegu zakażenia RSV często są obarczeni chorobami współistniejącymi, zwykle układu sercowo-naczyniowego (45–63%) [41]. Chorzy z zastoinową niewydolnością serca 8 razy częściej wymagali hospitalizacji w przebiegu zakażenia RSV w porównaniu z populacją nieobarczoną tym czynnikiem ryzyka [42].
Hospitalizacje związane z infekcją RSV u osób dorosłych mogą się wiązać z powikłaniami kardiologicznymi, takimi jak zaostrzenie niewydolności serca, ostre zespoły wieńcowe, arytmie [41, 43]. Powikłania w postaci incydentów sercowo-naczyniowych występowały u 14–22% pacjentów hospitalizowanych z powodu zakażenia RSV [41].
Wykazano, że wirusowe zaostrzenia POChP wiążą się z koniecznością dłuższej hospitalizacji, występowaniem bardziej nasilonego stanu zapalnego dróg oddechowych i przyspieszonym spadkiem czynności płuc mierzonej za pomocą natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (forced expiratory volume in one second – FEV1) w porównaniu z zaostrzeniami o innej etiologii niż infekcyjna [43–45].
Infekcje wirusowe, w tym zakażenia wywołane przez RSV, są istotnym czynnikiem ryzyka zaostrzeń astmy oskrzelowej [46].
Grupy ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań zakażenia RSV w populacji osób dorosłych wymieniono w tabeli 1 [22, 24, 26, 34–37, 41, 42, 47].

Diagnostyka zakażeń RSV

Przebieg zakażenia RSV u dorosłych jest podobny do przebiegu innych infekcji wirusowych występujących sezonowo, dlatego nie można jednoznacznie ustalić etiologii infekcji dróg oddechowych wyłącznie na podstawie obrazu klinicznego.
Testy PCR i szybkie testy antygenowe umożliwiają identyfikację RSV. Testy antygenowe w kierunku RSV cechują się wysoką/umiarkowaną czułością i swoistością u dzieci i wysoką swoistością u dorosłych. Szybkie testy antygenowe mają niższą czułość niż testy PCR, ale są bardziej dostępne, szczególnie w POZ [44, 48].
Interpretacja wyniku szybkiego testu antygenowego zależy od aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Jeśli wiadomo, że transmisja RSV w populacji jest zwiększona, wynik dodatni można z bardzo dużym prawdopodobieństwem uznać za prawdziwie dodatni, ale wynik ujemny nie wyklucza zakażenia.
Pomimo braku leczenia przyczynowego testowanie pacjentów jest istotne ze względów epidemiologicznych oraz diagnostyczno-terapeutycznych. Wykonanie testu pozwala uniknąć niepotrzebnej antybiotykoterapii oraz ustalić przyczynę zaostrzenia astmy lub POChP. Dodatkowo u pacjentów ze schorzeniami współistniejącymi i niepokojącym przebiegiem infekcji ustalenie czynnika etiologicznego wspomaga podejmowanie decyzji dotyczących trybu i sposobu leczenia.
Każdy pacjent hospitalizowany lub przebywający na oddziale pomocy doraźnej lub szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) z powodu infekcji dolnych dróg oddechowych lub zaostrzenia astmy i POChP powinien mieć przeprowadzoną diagnostykę w kierunku RSV i innych wirusów oddechowych (grypa, SARS-CoV-2). Dotyczy to również pacjentów leczonych ambulatoryjnie, którzy mają nasilone objawy infekcji i obciążające schorzenia współistniejące bądź są w starszym wieku.

Profilaktyka zakażenia RSV u osób dorosłych

Jedyną dostępną metodą ochrony czynnej przed zakażeniem RSV u dorosłych jest szczepienie. W 2023 r. w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych zostały zarejestrowane dwie szczepionki przeciw RSV przeznaczone dla osób dorosłych:
• RSVPreF3 OA (GSK) – szczepionka podjednostkowa, rekombinowana, zawierająca glikoproteinę F RSV w konformacji przedfuzyjnej oraz adiuwant AS01E [49–52],
• RSVpreF (Pfizer) – szczepionka podjednostkowa, rekombinowana, zawierająca glikoproteinę F podtypu A i B RSV w konformacji przedfuzyjnej [51, 53–55].
Obie szczepionki przeciw RSV są wskazane do czynnego uodparniania w zapobieganiu chorobom dolnych dróg oddechowych wywołanym przez RSV u osób w wieku 60 lat i starszych [50, 54, 56–58]. Dodatkowo szczepionka RSVpreF ma wskazanie rejestracyjne do biernej ochrony przed chorobami dolnych dróg oddechowych wywoływanymi przez RSV u niemowląt od urodzenia do 6. miesiąca życia po zaszczepieniu matki w okresie ciąży, między 24. a 36. tygodniem ciąży [54, 57].
Od października 2023 r. w Programie Szczepień Ochronnych (PSO) szczepienie przeciw RSV jest szczepieniem zalecanym osobom od 60. roku życia, zgodnie ze wskazaniem lekarza [59].

Skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek przeciw RSV w populacji osób dorosłych

W badaniu klinicznym szczepionka RSVPreF3 OA (GSK) charakteryzowała się wysoką skutecznością przeciw szerokiemu spektrum chorób wywołanych przez RSV (typ A i B):
• 82,6% skuteczności w zapobieganiu chorobom dolnych dróg oddechowych wywołanym przez RSV w populacji ≥ 65 lat (w populacji 70–79 lat skuteczność wynosiła 93,8%),
• 94,1% skuteczności w zapobieganiu ciężkim chorobom dolnych dróg oddechowych wywołanym przez RSV u osób ≥ 60. roku życia,
• 94,6% skuteczności w zapobieganiu chorobom dolnych dróg oddechowych wywołanych przez RSV u osób z co najmniej jedną chorobą współistniejącą (POChP, astma, jakakolwiek inna przewlekła choroba układu oddechowego, przewlekła niewydolność serca, cukrzyca, zaawansowana choroba wątroby lub nerek) [60].
W badaniu klinicznym szczepionka RSVPreF (Pfizer) charakteryzowała się wysoką skutecznością w redukcji ryzyka wystąpienia chorób dolnych dróg oddechowych wywołanych przez RSV u osób ≥ 60. roku życia:
• o 66,7% zmniejszone ryzyko wystąpienia powiązanej z RSV infekcji dolnych dróg oddechowych, definiowanej jako obecność co najmniej dwóch objawów, takich jak: kaszel, świszczący oddech, wytwarzanie plwociny, duszność lub przyspieszony oddech,
• o 85,7% zmniejszone ryzyko wystąpienia powiązanej z RSV infekcji dolnych dróg oddechowych, definiowanej jako obecność co najmniej trzech objawów wskazujących na gorszy obraz kliniczny choroby,
• o 62,1% zmniejszone ryzyko wystąpienia ostrej choroby układu oddechowego związanej z wirusem RSV i definiowanej jako obecność co najmniej jednego objawu ostrej choroby układu oddechowego [55].
Szczepionka RSVPreF3 OA (GSK) w badaniach cechowała się dobrym profilem bezpieczeństwa:
• nasilone objawy miejscowe i ogólne występowały u 3,8% osób zaszczepionych vs 0,9% w grupie kontrolnej [zbiorcze ryzyko względne (relative risk – RR) = 4,10; 95% przedział ufności (confidence interval – CI): 1,99–8,45],
• częstość ciężkich niepożądanych odczynów poszczepiennych była porównywalna w obu grupach: 4,4% vs 4,3% (zbiorcze RR = 1,02; 95% CI: 0,91–1,15) [52, 58, 60].
Szczepionka RSVPreF (Pfizer) według dostępnych danych wykazuje dobry profil bezpieczeństwa:
• nasilone objawy miejscowe i ogólne występowały u 1,0% osób zaszczepionych vs 0,7% w grupie kontrolnej (zbiorcze RR = 1,43; 95% CI: 0,85–2,39),
• częstość ciężkich niepożądanych odczynów poszczepiennych była porównywalna w obu grupach 4,3% vs 4,1% (zbiorcze RR = 1,04; 95% CI: 0,94–1,15) [55, 58, 61].

Zalecenia dotyczące szczepienia osób dorosłych przeciw RSV


1. Szczepienie przeciw RSV zaleca się wszystkim osobom po 60. roku życia. Wiek stanowi istotny czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu, hospitalizacji i rozwoju powikłań zakażenia RSV [22, 24, 26, 34, 37].
2. Szczepienie przeciw RSV zaleca się szczególnie osobom z grup ryzyka, które ukończyły 60 lat (tab. 1). Schorzenia współistniejące, szczególnie z obszaru kardio-pulmonologicznego, zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia wywołanego przez RSV, hospitalizacji i zgonu.
3. Szczepienie przeciw RSV zaleca się szczególnie pensjonariuszom domów opieki po 60. roku życia. Wirus RS jest przyczyną 10–20% zapaleń płuc w domach opieki, a śmiertelność w przebiegu zakażenia wynosi 5% [24]. 4. Przebyta infekcja RSV nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciw RSV.
Zakażenia wywołane przez RSV występują wielokrotnie w ciągu życia. Przebyta infekcja nie zapewnia długotrwałej ochrony. U pacjentów starszych wykazano słabą odpowiedź komórkową i humoralną nawet po przebytej infekcji RSV [10, 12].
Odstęp między przebytą infekcją RSV a szczepieniem nie został określony. W takiej sytuacji zaleca się postępowanie jak w przypadku innych szczepień – szczepienie należy wykonać po ustąpieniu ostrych objawów choroby.
Nie należy odraczać szczepienia, np. do następnego sezonu, ponieważ nie da się oszacować, jaki poziom odporności i na jak długo uzyskał pacjent po przebytej infekcji.
Przeciwwskazania do szczepienia przeciw RSV
Szczepionki przeciw RSV są zarejestrowane do stosowania u osób dorosłych, od 60. roku życia (oraz w przypadku szczepionki RSVPreF u kobiet między 24. a 36. tygodniem ciąży w celu uodpornienia niemowląt do 6. miesiąca życia). Jedynym trwałym przeciwwskazaniem do podania szczepionki przeciw RSV jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu. Podobnie jak w przypadku innych szczepień, u osób z ostrymi objawami infekcyjnymi lub z zaostrzeniem choroby przewlekłej zaleca się odroczenie szczepienia przeciwko RSV do czasu ustąpienia objawów choroby i stabilizacji stanu klinicznego.
Schemat szczepień przeciw RSV
Szczepionki przeciw RSV u dorosłych są zarejestrowane do podawania w schemacie jednodawkowym. Obecnie nie ma wskazań do podawania dawek przypominających szczepionki przeciw RSV. Szczepienie przeciw RSV można wykonać w dowolnym czasie, zaleca się podanie szczepionki przed rozpoczęciem sezonu zachorowań.
Koadministracja szczepionek
Szczepionka RSVPreF3 OA (GSK) może być podawana jednocześnie ze szczepionką przeciw grypie sezonowej (szczepionka czterowalentna, w standardowej dawce, bez adiuwantu, inaktywowana) [56, 62].
Koadministracja z innymi szczepionkami nie została zbadana.
Szczepionka RSVPreF (Pfizer) może być podawana jednocześnie ze szczepionką przeciw grypie sezonowej (szczepionka czterowalentna, w standardowej dawce, z adiuwantem, inaktywowana) [57, 61].
Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego szczepionki RSVPreF (Pfizer) zaleca się minimum 2-tygodniowy odstęp między podaniem tej szczepionki a podaniem bezkomórkowej szczepionki przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi (Tdap) [57].
Koadministracja z innymi szczepionkami nie została zbadana.
Eksperci Doradczego Komitetu ds. Szczepień (Advisory Committee on Immunization Practices – ACIP) w swoich zaleceniach dopuszczają możliwość koadministracji szczepionek przeciw RSV z innymi szczepionkami na ogólnie obowiązujących zasadach. Decyzję o koadministracji należy podejmować indywidualnie, opierając się na obrazie klinicznym, tolerancji poprzednich szczepień oraz preferencjach pacjenta [58].

Podsumowanie

Wirus RS jest częstą i niedoszacowaną przyczyną infekcji dolnych dróg oddechowych u osób dorosłych, w tym o ciężkim przebiegu, wymagającym hospitalizacji. Do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji należą osoby po 60. roku życia, szczególnie obciążone niektórymi chorobami przewlekłymi (np. układu krążenia lub oddechowego) lub zamieszkujące w domach opieki. Szczepienie stanowi jedyną metodę zmniejszenia ryzyka ciężkich zakażeń układu oddechowego wywoływanych przez RSV i jest zalecane wszystkim osobom z grup ryzyka.
Piśmiennictwo
1. Rima B, Collins P, Easton A i wsp. ICTV virus taxonomy profile: Pneumoviridae. J Gen Virol 2017; 98: 2912-2913.
2. Gilca R, De Serres G, Tremblay M i wsp. Distribution and clinical impact of human respiratory syncytial virus genotypes in hospitalized children over 2 winter seasons. J Infect Dis 2006; 193: 54-58.
3. Centers for Disease Control and Prevention. RSV Transmission. https://www.cdc.gov/rsv/about/transmission.html. Dostęp: 29.08.2023.
4. Gralton J, Tovey ER, McLaws ML i wsp. Respiratory virus RNA is detectable in airborne and droplet particles. J Med Virol 2013; 85: 2151-2159.
5. Reis J, Shaman J. Retrospective parameter estimation and forecast of respiratory syncytial virus in the United States. PLoS Comput Biol 2016; 12: e1005133.
6. Otomaru H, Sornillo JBT, Kamigaki T i wsp. Risk of transmission and viral shedding from the time of infection for respiratory syncytial virus in households. Am J Epidemiol 2021; 190: 2536-2543.
7. King JC Jr, Burke AR, Clemens JD i wsp. Respiratory syncytial virus illnesses in human immunodeficiency virus- and noninfected children. Pediatr Infect Dis J 1993; 12: 733-739.
8. Kaler J, Hussain A, Patel K i wsp. Respiratory syncytial virus: a comprehensive review of transmission, pathophysiology, and manifestation. Cureus 2023; 15: e36342.
9. Openshaw PJM, Chiu C, Culley FJ i wsp. Protective and harmful immunity to RSV infection. Annu Rev Immunol 2017; 35: 501-532.
10. Walsh EE, Peterson DR, Falsey AR. Risk factors for severe respiratory syncytial virus infection in elderly persons. J Infect Dis 2004; 189: 233-238.
11. Jozwik A, Habibi MS, Paras A i wsp. RSV-specific airway resident memory CD8+ T cells and differential disease severity after experimental human infection. Nat Commun 2015; 6: 10224. Errata: Nat Commun 2016; 7: 11011.
12. de Bree GJ, Heidema J, van Leeuwen EM i wsp. Respiratory syncytial virus-specific CD8+ memory T cell responses in elderly persons. J Infect Dis 2005; 191: 1710-1718.
13. Rose EB, Wheatley A, Langley G i wsp. Respiratory syncytial virus seasonality – United States, 2014-2017. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2018; 67: 71-76.
14. Obando-Pacheco P, Justicia-Grande AJ, Rivero-Calle I i wsp. Respiratory syncytial virus seasonality: a global overview. J Infect Dis 2018; 217: 1356-1364.
15. Hamid S, Winn A, Parikh R i wsp. Seasonality of respiratory syncytial virus – United States, 2017-2023. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2023; 72: 355-361.
16. Zheng Z, Pitzer VE, Shapiro ED i wsp. Estimation of the timing and intensity of reemergence of respiratory syncytial virus following the COVID-19 pandemic in the US. JAMA Netw Open 2021; 4: e2141779.
17. Hall CB, Walsh EE, Long CE i wsp. Immunity to and frequency of reinfection with respiratory syncytial virus. J Infect Dis 1991; 163: 693-698.
18. Jain S, Williams DJ, Arnold SR i wsp. Community-acquired pneumonia requiring hospitalization among U.S. children. N Engl J Med 2015; 372: 835-845.
19. Li Y, Wang X, Blau DM i wsp. Global, regional, and national disease burden estimates of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in children younger than 5 years in 2019: a systematic analysis. Lancet 2022; 399: 2047-2064.
20. Byington CL, Wilkes J, Korgenski K i wsp. Respiratory syncytial virus-associated mortality in hospitalized infants and young children. Pediatrics 2015; 135: e24-e31.
21. O’Shea MK, Ryan MA, Hawksworth AW i wsp. Symptomatic respiratory syncytial virus infection in previously healthy young adults living in a crowded military environment. Clin Infect Dis 2005; 41: 311-317.
22. Belongia EA, King JP, Kieke BA i wsp. Clinical features, severity, and incidence of RSV illness during 12 consecutive seasons in a community cohort of adults ≥ 60 years old. Open Forum Infect Dis 2018; 5: ofy316.
23. Hall CB, Long CE, Schnabel KC. Respiratory syncytial virus infections in previously healthy working adults. Clin Infect Dis 2001; 33: 792-796.
24. Falsey AR, Walsh EE. Respiratory syncytial virus infection in adults. Clin Microbiol Rev 2000; 13: 371-384.
25. Maggi S, Veronese N, Burgio M i wsp. Rate of hospitalizations and mortality of respiratory syncytial virus infection compared to influenza in older people: a systematic review and meta-analysis. Vaccines (Basel) 2022; 10: 2092.
26. Lee N, Lui GC, Wong KT i wsp. High morbidity and mortality in adults hospitalized for respiratory syncytial virus infections. Clin Infect Dis 2013; 57: 1069-1077.
27. Ackerson B, Tseng H, Sy L i wsp. Severe morbidity and mortality associated with respiratory syncytial virus versus influenza infection in hospitalized older adults. Clin Infect Dis 2019; 69: 197-203.
28. Falsey AR, Walsh EE, House S i wsp. Risk Factors and medical resource utilization of respiratory syncytial virus, human metapneumovirus, and influenza-related hospitalizations in adults – a global study during the 2017-2019 epidemic seasons (Hospitalized Acute Respiratory Tract Infection [HARTI] study). Open Forum Infect Dis 2021; 8: ofab491.
29. Savic M, Penders Y, Shi T i wsp. Respiratory syncytial virus disease burden in adults aged 60 years and older in high-income countries: a systematic literature review and meta-analysis. Influenza Other Respir Viruses 2023; 17: e13031.
30. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2023 r. w sprawie zakażeń wirusem syncytialnym układu oddechowego (RSV). Dz.U. 2023 poz. 354.
31. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2023 r. Zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Dz.U. 2023 poz. 38.
32. Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH-PIB. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 sierpnia 2023 r. oraz w porównywalnym okresie 2022 r. http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2023/INF_23_08A.pdf. Dostęp: 28.08.2023.
33. Osei-Yeboah R, Spreeuwenberg P, Del Riccio M i wsp. Estimation of the number of RSV-associated hospitalisations in adults in the European Union. J Infect Dis 2023; 29: jiad189.
34. Anderson NW, Binnicker MJ, Harris DM i wsp. Morbidity and mortality among patients with respiratory syncytial virus infection: a 2-year retrospective review. Diagn Microbiol Infect Dis 2016; 85: 367-371.
35. Branche AR, Saiman L, Walsh EE i wsp. Incidence of respiratory syncytial virus infection among hospitalized adults, 2017-2020. Clin Infect Dis 2022; 74: 1004-1011.
36. Begley KM, Monto AS, Lamerato LE i wsp. Prevalence and clinical outcomes of respiratory syncytial virus vs influenza in adults hospitalized with acute respiratory illness from a prospective multicenter study. Clin Infect Dis 2023; 76: 1980-1988.
37. Wyffels V, Kariburyo F, Gavart S i wsp. A real-world analysis of patient characteristics and predictors of hospitalization among US Medicare beneficiaries with respiratory syncytial virus infection. Adv Ther 2020; 37: 1203-1217.
38. Tseng HF, Sy LS, Ackerson B i wsp. Severe Morbidity and short- and mid- to long-term mortality in older adults hospitalized with respiratory syncytial virus infection. J Infect Dis 2020; 222: 1298-1310.
39. Volling C, Hassan K, Mazzulli T i wsp. Respiratory syncytial virus infection-associated hospitalization in adults: a retrospective cohort study. BMC Infect Dis 2014; 14: 665.
40. Ackerson B, Tseng HF, Sy LS i wsp. Severe morbidity and mortality associated with respiratory syncytial virus versus influenza infection in hospitalized older adults. Clin Infect Dis 2019; 69: 197-203.
41. Ivey KS, Edwards KM, Talbot HK. Respiratory syncytial virus and associations with cardiovascular disease in adults. J Am Coll Cardiol 2018; 71: 1574-1583.
42. Kujawski SA, Whitaker M, Ritchey MD i wsp. Rates of respiratory syncytial virus (RSV)-associated hospitalization among adults with congestive heart failure-United States, 2015-2017. PLoS One 2022; 17: e0264890.
43. Seemungal T, Harper-Owen R, Bhowmik A i wsp. Respiratory viruses, symptoms, and inflammatory markers in acute exacerbations and stable chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164: 1618-1623.
44. Papi A, Bellettato CM, Braccioni F i wsp. Infections and airway inflammation in chronic obstructive pulmonary disease severe exacerbations. Am J Respir Crit Care Med 2006; 173: 1114-1121.
45. Linden D, Guo-Parke H, Coyle PV i wsp. Respiratory viral infection: a potential “missing link” in the pathogenesis of COPD. Eur Respir Rev 2019; 28: 180063.
46. Zheng XY, Xu YJ, Guan WJ i wsp. Regional, age and respiratory-secretion-specific prevalence of respiratory viruses associated with asthma exacerbation: a literature review. Arch Virol 2018; 163: 845-853.
47. Prasad N, Walker TA, Waite B i wsp. Respiratory syncytial virus-associated hospitalizations among adults with chronic medical conditions. Clin Infect Dis 2021; 73: e158-e163.
48. Allen KE, Chommanard C, Haynes AK i wsp. Respiratory syncytial virus testing capabilities and practices among National Respiratory and Enteric Virus Surveillance System laboratories, United States, 2016. J Clin Virol 2018; 107: 48-51.
49. FDA Approves First Respiratory Syncytial Virus (RSV) Vaccine. US Food & Drug Administration (FDA) approved product information https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-approves-first-respiratory-syncytial-virus-rsv-vaccine. Dostęp: 17.09.2023.
50. European Medicines Agency. Arexvy (szczepionka przeciw syncytialnemu wirusowi oddechowemu (RSV) (rekombinowana, z adiuwantem). Przegląd wiedzy na temat szczepionki Arexvy i uzasadnienie udzielenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE. https://www.ema.europa.eu/en/documents/overview/arexvy-epar-medicine-overview_pl.pdf. Dostęp: 17.09.2023.
51. Graham BS, Modjarrad K, McLellan JS. Novel antigens for RSV vaccines. Curr Opin Immunol 2015; 35: 30-38.
52. Leroux-Roels I, Davis MG, Steenackers K i wsp. Safety and immunogenicity of a respiratory syncytial virus prefusion F (RSVPreF3) candidate vaccine in older adults: phase 1/2 randomized clinical trial. J Infect Dis 2023; 227: 761-772.
53. US Food and Drug Administration. May 31, 2023 Approval Letter – ABRYSVO. https://www.fda.gov/media/168890/. Dostęp: 17.09.2023.
54. European Medicines Agency. Abrysvo (szczepionka przeciw syncytialnemu wirusowi oddechowemu, biwalentna, rekombinowana). Przegląd wiedzy na temat szczepionki Abrysvo i uzasadnienie udzielenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE. https://www.ema.europa.eu/en/documents/overview/abrysvo-epar-medicine-overview_pl.pdf. Dostęp: 17.09.2023.
55. Walsh EE, Pérez Marc G, Zareba AM i wsp. Efficacy and safety of a bivalent RSV prefusion F vaccine in older adults. N Engl J Med 2023; 388: 1465-1477.
56. Arexvy: Charakterystyka produktu leczniczego. https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/arexvy-epar-product-information_pl.pdf. Dostęp: 17.09.2023.
57. Abrysvo: Charakterystyka produktu leczniczego. https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/abrysvo-epar-product-information_en.pdf. Dostęp: 17.09.2023.
58. Melgar M, Britton A, Roper LE i wsp. Use of respiratory syncytial virus vaccines in older adults: recommendations of the advisory committee on immunization practices – United States, 2023. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2023; 72: 793-801.
59. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 29 września 2023 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2023. Dz. Urz. Min. Zdr. 2023.87.
60. Papi A, Ison MG, Langley JM i wsp. Respiratory syncytial virus prefusion F protein vaccine in older adults. N Engl J Med 2023; 388: 595-608.
61. Falsey AR, Walsh EE, Scott DA i wsp. Phase 1/2 randomized study of the immunogenicity, safety, and tolerability of a respiratory syncytial virus prefusion F vaccine in adults with concomitant inactivated influenza vaccine. J Infect Dis 2022; 225: 2056-2066.
62. Chandler R, Montenegro N, Llorach C i wsp. 2139. Immunogenicity, reactogenicity and safety of a respiratory syncytial virus prefusion F (RSVPreF3) candidate vaccine co-administered with the seasonal quadrivalent influenza vaccine in older adults. Open Forum Infect Dis 2022; 9 (Suppl. 2): ofac492.1759.
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.