Nowe antygeny krwinkowe

Brytyjscy naukowcy ogłosili odkrycie nowego systemu grup krwi, który jest związany z białkiem Mal, niezbędnym do wytwarzania antygenu krwinkowego o nazwie AnWj. – Dzięki temu będzie można pomóc choremu, w sytuacji gdy jego organizm odrzuca krew, choć wszystkie badania wskazywały na jej dopasowanie – wyjaśnił prof. Wiesław Jędrzejczak. 

• System grup krwi ABO i system oparty na antygenie Rh nie są jedynymi. Istnieją 44 inne znane systemy antygenów grupowych, a ich wspólną cechą jest to, że bazują na obecności lub braku określonych cząsteczek (antygenów) na powierzchni czerwonych krwinek
• W 2024 r. naukowcy z NHS Blood and Transplant (NHSBT) oraz Uniwersytetu w Bristolu ogłosili odkrycie nowego systemu grup krwi, który jest związany z białkiem Mal, niezbędnym do wytwarzania antygenu krwinkowego o nazwie AnWj
• Ponad 99,9 proc. ludzi ma krew AnWj-pozytywną, a niespełna 1 proc. AnWj-negatywną
• Zdaniem prof. Wiesława Jędrzejczaka jest to kolejne odkrycie z dziedziny hematologii, którego znaczenie kliniczne może nie być duże, ale które z pewnością poszerza naszą wiedzę o funkcjonowaniu ludzkiego organizmu
• Odkrywanie kolejnych antygenów krwinkowych może poprawić bezpieczeństwo transfuzji i zwiększyć skuteczność leczenia u osób z rzadkimi zaburzeniami hemolitycznymi

– Kliniczne znaczenie tego odkrycia nie jest duże, choć stwierdzono, że rzadkie powikłania hemolityczne mogą wynikać z niezgodności dotyczącego tego właśnie antygenu – powiedział prof. Wiesław Jędrzejczak z Katedry i Kliniki Hematologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalista w dziedzinie hematologii, chorób wewnętrznych, onkologii klinicznej i transplantologii.

Antygen AnWj występuje u ponad 99,9 proc. ludzi

Pierwsze doniesienia na temat nietypowych czerwonych krwinek (erytrocytów), które nie mają na swojej powierzchni cząsteczki nazwanej AnWj, pochodzą z lat 70. XX w. Takie krwinki znaleziono wówczas w próbkach pobranych od ciężarnej kobiety. Kolejne dekady badań ujawniły, że antygen AnWj występuje u ponad 99,9 proc. ludzi, a u niewielkiego odsetka, który go nie posiada, wynika to z nietypowych zaburzeń krwi lub rzadkiej mutacji.

Po 50 latach poszukiwań naukowcy z NHS Blood and Transplant (NHSBT) oraz Uniwersytetu w Bristolu wykazali, że antygen AnWj jest związany białkiem Mal, kodowanym przez gen MAL. U osób z dziedziczną grupą krwi AnWj-negatywną występuje delecja genu MAL (czyli usunięcie jego fragmentu), który – jak się okazało – jest niezbędny do powstania w błonie erytrocytów antygenu AnWj. Jednak sytuacja, że czyjaś krew jest AnWj-negatywna, jest niezwykle rzadka. Aby do niej doszło, dana osoba musi odziedziczyć od rodziców dwa zmutowane allele genu MAL lub utracić ten antygen na skutek rzadkich powikłań hemolitycznych.

– W hematologii zdarzają się sytuacje, że dana osoba, np. po wielu transfuzjach krwi, w pewnym momencie zaczyna rozwijać oporność na kolejne przetoczenia. Poszukując przyczyny, sprawdza się po kolei zgodność w zakresie układu grupowego krwi ABO, układu Rh, potem mniej znanych układów, których jest ponad czterdzieści. I w bardzo rzadkich przypadkach może się okazać, że niezgodność ta będzie dotyczyć opisanego przez autorów tej publikacji antygenu, związanego z mutacją genu MAL – wyjaśnił prof. Jędrzejczak.

Odkrywanie kolejnych antygenów krwinkowych

Zdaniem eksperta jest to zatem kolejne odkrycie z dziedziny hematologii, którego znaczenie kliniczne może nie być duże, ale które z pewnością poszerza naszą wiedzę o funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Prof. Jędrzejczak przypomniał, że – wbrew powszechnej wiedzy – system grup krwi ABO i system oparty na antygenie Rh, którymi lekarze posługują się najczęściej, nie są jedynymi. Istnieją 44 inne znane systemy antygenów grupowych, a ich wspólną cechą jest to, że bazują na obecności lub braku określonych cząsteczek (antygenów) na powierzchni czerwonych krwinek.

Mimo testów zgodności w bardzo rzadkich przypadkach zdarzają się sytuacje, w których organizm biorcy odrzuca krew, choć wszystkie badania wskazywały na jej dopasowanie. Jedną z możliwych przyczyn takich sytuacji jest niezgodność pacjentów pod kątem obecności innych antygenów, w tym AnWj. Odkrywanie kolejnych antygenów krwinkowych może więc poprawić bezpieczeństwo transfuzji i zwiększyć skuteczność leczenia u osób z rzadkimi zaburzeniami hemolitycznymi.