Dla żołnierza pomoc psychologa to oznaka słabości

W wojsku nie ma specjalnej opieki psychiatrycznej. Żołnierze korzystają z powszechnego systemu ochrony zdrowia, a pomoc psychologiczną postrzegają jako oznakę słabości. To mit, który niszczy od środka.

W wojsku brakuje kompleksowego systemu opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Żołnierze korzystają z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, a nie z odrębnych struktur medycznych.

– W Polsce nie ma specjalnych struktur psychiatrycznych czy psychologicznych wyłącznie dla wojska. Żołnierze korzystają z systemu ubezpieczenia powszechnego tak jak wszyscy obywatele – mówi dr Radosław Tworus, konsultant krajowy do spraw obronności w dziedzinie psychiatrii, psychiatra i ekspert do spraw zdrowia psychicznego w wojsku.

Choć w armii pracuje około 600 psychologów, to liczba ta – jak podkreśla ekspert – nie wystarcza, by zabezpieczyć potrzeby wszystkich żołnierzy. Brakuje też badań określających skalę problemów psychicznych wśród wojskowych.

– Nie mamy żadnych systematycznych danych o kondycji psychicznej żołnierzy. To ogromna luka – dodaje dr Tworus, dodając, że wciąż pokutuje przekonanie, że żołnierz „ma być twardy” i nie prosić o pomoc.

– To mit, który niszczy od środka. Armia to nie fabryka bezdusznych maszyn, tylko ludzie, którzy przeżywają strach, stratę, frustrację czy przeciążenie. Brak opieki sprawia, że wielu się wypala albo odreagowuje w sposób destrukcyjny – mówi.

Specjalista podkreśla, że medialny obraz „pijanego żołnierza” jest fałszywy.

– W wojsku nie ma powszechnego alkoholizmu. Problemem nie jest alkohol, tylko brak badań nad zdrowiem psychicznym w armii. Alkohol to często objaw, a nie przyczyna – wyjaśnia.

Dr Tworus zwraca uwagę, że żołnierze rzadko korzystają z pomocy psychologa, bo obawiają się konsekwencji służbowych.

– Żołnierz, który ma problemy emocjonalne, często ich nie ujawnia, bo boi się, że zostanie uznany za niezdolnego do służby. To powoduje, że wielu cierpi w milczeniu – podkreśla.

Obecnie badania psychiczne w wojsku mają charakter formalny.

– Badania przy przyjęciu czy przed misją często sprowadzają się do podpisu na formularzu. Nie ma realnego dialogu ani pogłębionej diagnozy – zaznacza psychiatra.

Według eksperta jednym z priorytetów powinno być systemowe badanie kondycji psychicznej armii i wdrażanie programów profilaktycznych oraz terapeutycznych.

– Po pierwsze, trzeba zacząć od diagnozy. Po drugie, zmienić kulturę w wojsku. Pokazać, że proszenie o pomoc to nie słabość, lecz dojrzałość – mówi dr Tworus, dodając, że coraz więcej oficerów rozumie, że psychika jest częścią gotowości bojowej.

– Jeśli żołnierz jest stabilny emocjonalnie, reaguje szybciej, lepiej współpracuje i popełnia mniej błędów. To nie jest „miękki temat”, to kwestia bezpieczeństwa narodowego – przyznaje.

W ocenie psychiatry konieczne jest również stworzenie mechanizmów anonimowego wsparcia.

– Żołnierz powinien mieć możliwość rozmowy ze specjalistą bez strachu, że wpłynie to na jego karierę. Potrzeba edukacji o uzależnieniach i zaburzeniach psychicznych oraz dostępu do terapeutów i seksuologów, żeby pomoc była kompleksowa – podsumowuje.

Przeczytaj także: „Czy jesteśmy gotowi na wojnę?”.