Zastosowanie analogu GnRH w trakcie chemioterapii może pomóc w zachowaniu funkcji jajników

W Journal of the American Medical Association (JAMA) opublikowano wyniki badania klinicznego, w którym kobietom chorym na raka piersi przed i w trakcie neoadiuwantowej lub uzupełniającej chemioterapii podawano analog GnRH. Miało to zapobiec objawom wczesnej menopauzy.

U kobiet przed 40 r.ż. rak piersi wykrywany jest u okoóło 6% z nich. Duża część tych kobiet poddawana jest chemioterapii i/lub hormonoterapii co wiąże się z ryzykiem wystąpienia wczesnej menopauzy. Jest ona definiowana jako brak miesiączki oraz obecność pomenopauzalnego poziomu FSH i estradiolu w surowicy krwi utrzymującego się dłużej niż rok od zakończenia chemioterapii. Wczesna menopauza powoduje objawy naczynioruchowei, zaburzenia seksualne i niepłodność. U tych chorych występuje również wysokie ryzyko trwałego braku miesiączki. Jeśli dojdzie do przywrócenia menstruacji zawsze występuje ryzyko długoterminowej niewydolności jajników. To niebezpieczeństwo wzrasta jeśli amennorhea trwa dłużej niż rok od zakończenia chemioterapii. Częstość występowania wczesnej menopauzy zależy od zastosowanego schematu chemioterapii oraz wieku chorej. Chemioterapia w 40% przypadków wiąże się z długoterminowym (>3 lata) brakiem menstruacji. U kobiet poniżej 35 r.ż. ryzyko wystąpienia długoterminowej amenorrhea indukowanej cytsostykami jest niewielkie (10%), jednak wzrasta do 50% u kobiet w wieku 35-40 lat i do 85% u kobiet powyżej 40 roku życia. Obecnie nie ma standardu postępowania w prewencji niewydolności jajników spowodowanej chemioterapią. W badaniach 2 fazy wykazano że analogi GnRH (gonadotropin –releasing hormone) w 67% do 96% ochraniają jajniki u kobiet chorych na raka piersi poddanych chemioterapii.
Do wieloośrodkowego, randomizowanego badania III fazy (PROMISE-GIM6) zakwalifikowano 281 kobiet przed menopauzą w wieku 18-45 lat, u których rozpoznano raka piersi. Badane chore kwalifikowano do neoadiuwantowej lub adjuwantowej chemioterapii z powodu raka piersi. W jednym ramieniu badania kobiety otrzymywały chemioterapię (CMF – cyklofosfamid, metotreksat, fluorouracyl), w drugim chemioterapię w połączeniu z analogiem GnRH (triptorelina), który podawano domięśniowo przynajmniej tydzień przed rozpoczęciem chemioterapii i kontynuowano co 4 tygodnie. Chore, które kwalifikowały się do terapii hormonalnej po zakończeniu chemioterapii otrzymywały tamoksyfen przez 5 lat. Głównym celem badania było porównanie częstości występowania objawów wczesnej menopauzy u chorych poddanych tylko chemioterapii i badanych leczonych chemioterapią połączoną z triptoreliną. Po 12 miesiącach od ostatniego cyklu chemioterapii objawy wczesnej menopauzy zaobserwowano u 25,9% kobiet leczonych jedynie cytostatyki oraz u 9% badanych otrzymujących chemioterapię razem z triptoreliną (p<0.001). Wznowienie miesiączki częściej występowało u kobiet, których guzy nie prezentowały ekspresji receptorów estrogenowych (ER-) i nie otrzymywały one tamoksyfenu (74% - grupa leczona tylko cytostatykami vs 93% - grupa otrzymująca chemioterapię w kombinacji z triptoreliną) niż u badanych ER+ leczonych dodatkowo tamoksyfenem (44% grupa leczona tylko cytostatykami vs 55% grupa otrzymująca chemioterapię w kombinacji z triptoreliną). Powyższa wyniki potwierdzają obserwacje z wcześniejszych badań, że u kobiet chorych na raka piersi poddanych terapii tamoksyfenem po wcześniejszej chemioterapii ryzyko wystąpienia amenorrhea jest wyższe niż u leczonych jedynie cytostatykami. W badaniu jednak nie określono długoterminowego wpływu zastosowania chemioterapii w połączeniu z GnRHa na czynność jajników i miesiączkowanie.
Autorzy publikacji podkreślają, że dodanie triptoreliny do chemioterapii uzupełniającej/neoadiuwantowej może być zaproponowane miesiączkującym młodym kobietom chorym na raka piersi, które chcą obniżyć ryzyko wystąpienia niepłodności spowodowanej cytostatykami.