Ciśnienie krwi może zależeć od genów

Niektóre osoby już od wczesnego dzieciństwa mają nieznacznie podwyższone ciśnienie – tę skłonność mają zapisaną w genach. W wieku dorosłym zwiększa się u nich ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Mogą jednak temu przeciwdziałać.

Jak wykazały norweskie badania opublikowane w „European Journal of Preventive Cardiology”, nadciśnienie tętnicze występuje w każdej grupie wiekowej i ma podłoże dziedziczne.

– Mówimy o naprawdę małych różnicach, tak małych, że mogą mieścić się w granicach tego, co uważa się za normalne ciśnienie krwi. Problem w tym, że zwykle trwają przez całe życie – powiedział doktorant Karsten Ovretveit z Wydziału Zdrowia Publicznego i Pielęgniarstwa Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii (NTNU).

Kto ma wysokie ryzyko genetyczne nadciśnienia?
– Odkryliśmy, że czynniki genetyczne wpływają na ciśnienie krwi od pierwszych lat dzieciństwa i przez całe życie. Choroby związane ze stylem życia są często spowodowane kombinacją dziedziczności i środowiska oraz są często wynikiem nie jednego, ale wielu wariantów genetycznych – stwierdził.

Aby ustalić, w jakim stopniu dana osoba narażona jest na wysokie ciśnienie krwi, naukowcy wykorzystali dane genetyczne z badań na dużych populacjach. Każdemu wariantowi genu można przypisać określoną wartość, która odzwierciedla stopień, w jakim może on wpływać na ciśnienie krwi. Warianty są następnie „ważone”; niektóre geny mają silniejsze działanie niż inne, a ocena ryzyka genetycznego jest wówczas sumą skutków genetycznych.

Na tej podstawie można zidentyfikować osoby szczególnie zagrożone i podjąć działania wcześniej, zanim choroba zdąży się ujawnić.

Do zbadania znaczenia ryzyka genetycznego naukowcy wykorzystali dane dotyczące zdrowia uczestników badania HUNT z Trondelag oraz brytyjskiego badania „Children of the 90s’”, które śledziło zdrowie prawie 14 tys. dzieci od urodzenia do dwudziestego roku życia.
HUNT to duże norweskie badanie populacji, które obejmuje informacje na temat zdrowia i materiał biologiczny mieszkańców Trondelag. Od roku 1984 wzięło w nim udział 250 tys. osób.

Do tej pory udało się zidentyfikować około 1,5 tys. wariantów genów, które mają wyraźny związek z ciśnieniem krwi, ale biologiczny wpływ wielu z tych genów na ciśnienie krwi nie jest znany. Badacze musieli metodą prób i błędów zidentyfikować kombinacje wariantów genów wysokiego ryzyka oraz kombinacje stwarzające mniejsze ryzyko.

Ciśnienie mają podwyższone już trzylatki
Dzięki porównywaniu ciśnienia krwi dzieci o najwyższym ryzyku genetycznym z dziećmi o najniższym ryzyku genetycznym naukowcy ustalili, że średnie ciśnienie krwi w pierwszej grupie było wyższe już od trzeciego roku życia. Różnica utrzymywała się przez całe dzieciństwo i stała się wyraźniejsza w wieku dorosłym.

– Chociaż różnice w ciśnieniu krwi nie są bardzo duże, istotny jest składnik czasu. Jeśli przez wiele lat twoje ciśnienie krwi będzie nieznacznie podwyższone, będzie to miało wpływ na to, jak bardzo jesteś podatny na choroby układu krążenia i choroby nerek – wyjasnił Ovretveit. – Mogliśmy śledzić te same osoby od mniej więcej 37. do mniej więcej 70. roku życia. Odkryliśmy, że różnice utrzymywały się i skutkowały różnym ryzykiem chorób, przy czym różnice w zakresie chorób były dość duże.

Zdrowy styl życia obniża ryzyko choroby
Jeśli jednak podejmowane były odpowiednie środki, takie jak zmiana stylu życia i przyjmowanie leków, ryzyko chorób mogło zostać znacznie zmniejszone.

– Utrzymując ciśnienie krwi na niskim poziomie, osoby z wysokim ryzykiem genetycznym mogą osiągnąć niższe ryzyko choroby niż osoby, u których zdiagnozowano wysokie ciśnienie krwi, które uważamy za chronione genetycznie. Wydaje się, że kontrolowanie ciśnienia krwi ma większe znaczenie niż genetyka – podkreślił Ovretveit.

– Uważam, że nie należy rozpoczynać pomiaru ciśnienia krwi u każdego dziecka, ale dane, które wykorzystaliśmy w tym badaniu, mogą zostać wykorzystane w przyszłości nie tylko do zapobiegania chorobom, ale także do zajęcia się czynnikami ryzyka związanymi z chorobą – zaznaczył.

Metoda, która zapewniła najdokładniejszą ocenę ryzyka, obejmowała ponad milion wariantów genów. Jak jednak wskazał Ovretveit, istnieje znacznie więcej połączeń genów, które mają związek z wysokim ciśnieniem krwi.

Przeczytaj także: „Zmiana stylu życia niezbędna do wspierania leczenia nadciśnienia tętniczego”.