Brak skuteczności hydroksychlorochiny w zmniejszaniu objawów zespołu Sjögrena

Szacuje się, że zespół Sjögrena dotyka ok. 1,7 mln osób w Unii Europejskiej. Jego pierwotną postać rozpoznaje się u pacjentów bez innych współwystępujących chorób tkanki łącznej.

Najczęściej występują objawy suchości błony jamy ustnej i suchego zapalenia rogówki i spojówki. U pacjentów z zespołem Sjögrena stwierdza sięrównież dodatnie miano przeciwciał przeciwjądrowych i czynnika reumatoidalnego, zwiększone stężenie immunoglobulin klasy IgG, dodatni wynik testu Schirmera i obecność nacieków limfocytarnych w biopsji gruczołu ślinowego mniejszego. Leczenie obejmuje różnorodne interwencje objawowe i immunosupresyjne. W części przypadków wymagających terapii modyfikujących przebieg choroby za alternatywę dla metotreksatu uważa się hydroksychlorochinę. Ponieważ wartość danych naukowych dotyczących wykorzystania hydroksychlorochiny w zespole Sjögrena jest niewystarczająca, stanowi ona przedmiot badań. W 2010 r. Cankaya i wsp. przeprowadzili w grupie 30 pacjentek z zespołem Sjögrena badania, w którym stwierdzili, że choć hydroksychlorochina zwiększała podstawową produkcję śliny, nie miała ona wpływu na jej ilość wydzielaną w odpowiedzi na bodźce i na ocenę objawów przez pacjentów [1]. Gottenberg i wsp. przeprowadzili randomizowanebadanie kliniczne, w którym porównano leczenie 400 mg hydroksychlorochiny dziennie i placebo. W eksperymencie, który trwał 24 tygodnie, wzięło udział 120 chorych z pierwotnym zespołem Sjögrena. Za główny punkt końcowy przyjęto odsetek chorych, u których o co najmniej 30% zmniejszeniu uległa subiektywna ocena dwóch spośród trzech objawów: suchości, bólu i zmęczenia. Po 24 tygodniach punkt końcowy osiągnęło 18% osób w grupie badanej i 17% w grupiekontrolnej. Nie wykazano także zależności między stosowaniem hydroksychlorochiny a stężeniem immunoglobulin klasy IgG, pojawianiem się powikłań układowych, a także występowaniem przeciwciał anty-SSA. Nie odnotowano istotnych różnic między grupami w występowaniu działań niepożądanych. Autorzy stwierdzili, że u pacjentów z pierwotnym zespołem Sjögrena stosowanie hydroksychlorochiny nie było związane z redukcją objawów. Według Gottenberg i wsp. celowe jest przeprowadzenie dalszych badań celem oceny skutków długotrwałego przyjmowania hydroksychlorochiny w zespole Sjögrena.

[1] Cankaya H, Alpöz E, Karabulut G, i wsp. Effects of hydroxychloroquine on salivary flow rates and oral complaints of Sjögren patients: a prospective sample study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2010 Jul;110(1):62-7.