Ultrasonografia ślinianek w zespole Sjögrena

Diagnostyka zespołu Sjögrena w codziennej praktyce reumatologa niekiedy bywa problemetyczna. Aktualnie przy potwierdzeniu rozpoznania odnosimy się do kryteriów klasyfikacyjnych ACR/EULAR 2016 (obejmują one: wynik biopsji ślinianki wargowej , przeciwciała SS-A, test Schirmera, suchość oka w teście wybarwienia oraz niestymulowane wydzielanie śliny).

Od wielu lat postuluje się wykorzystanie ultrasonografii ślinianek w diagnostyce zespołu Sjögrena. Brak jest jednak standardu oceny ślinianek co utrudnia wdrożenia tego badania do rutynowych działań (aktualnie na podstawie dostępnych publikacji zidentyfikowano 33 metody). Najczęściej wykorzystywanym w badaniach naukowych systemem oceny punktowej jest metoda Hocevar, która uwzględnia wszystkie możliwe aspekty nieprawidłowości w badaniu ultrasonograficznym ślinianek, wykazuje ona wysoką czułość i specyficzność, ale wykonanie takiej oceny jest czasochłonne.

Grupa badaczy z Holandii wyznaczyła sobie za cel zoptymalizowanie badania ultrasonograficznego ślinianek tak, aby mogło ono mieć zastosowanie w rutynowej diagnostyce. W ich opinii metodę diagnostyczną powinna cechować realna ocena stanu faktycznego, możliwość różnicowania stanów oraz wykonalność.

Badanie ultrasonograficzne dużych gruczołów ślinowych wykonano u 204 pacjentów z objawami zespołu Sjögrena, u 116 z nich potwierdzono rozpoznanie na podstawie kryteriów ACR/ EULAR z 2016 roku. Oceny ślinianek dokonano zgodnie z systemem punktowym Hocevar (uwzględniając 4 kategorie). Zaobserwowano, iż obraz zmian w śliniankach przyusznych i podżuchwowych mogą się istotnie od siebie różnić (co jest zbieżne z danymi z wcześniejszych publikacji), natomiast zwrócono uwagę na duże podobieństwo obrazu między śliniankami po prawej i lewej stronie (zarówno w odniesieniu do ślinianek podżuchwowych jak i przyusznych). Ponadto na podstawie analizy statystycznej udowodniono, iż uwzględnienie w ocenie tylko jednej cechy obrazu jaką jest obecność obszarów hipoechogennych w śliniankach, pozwala na uzyskanie porównywalnego wyniku jak przy ocenie wszystkich kategorii.

Autorzy badania uważają, iż w sytuacji codziennej pracy zwłaszcza w lecznictwie otwartym badanie ultrasonograficzne ślinianek powinno być wykonane obustronnie w zakresie obu ślinianek podżuchwowych i przyusznych z uwagi na inne patologiczne stany ślinianek w tym ryzyko rozwoju chłoniaka, następnie w kontekście zespołu Sjögrena możliwa jest ocena (jakościowo/ilościowa) obecności obszarów o niskiej echogeniczności, które są najbardziej charakterystyczna dla tego rozpoznania.