Lipoproteina(a) – czy czeka nas rewolucja w kardiologii?

Budowa, epidemiologia i rola w patogenezie chorób serca

Lipoproteina(a) [Lp(a)] jest cząsteczką wykazującą znaczną analogię molekularną z LDL. Składa się z rdzenia lipidowego (głównie estry cholesterolu, fosfolipidy, wolny cholesterol i triglicerydy) oraz dwóch kowalencyjnie połączonych fragmentów białkowych: apolipoproteiny B100 (analogicznie jak LDL) oraz swoistej apolipoproteiny(a) [apo(a)], która determinując unikalne właściwości proaterogenne i prozapalne, odróżnia Lp(a) od LDL.
Apolipoproteina(a) jest zbudowana z trójpętlowych domen białkowych zwanych kringlami i wykazuje homologię strukturalną z plazminogenem, co może się wiązać z jej działaniem prozakrzepowym. Utlenione fosfolipidy (OxPL) związane z domeną KIV apo(a) oraz cząsteczką apoB100, a także enzymy, takie jak fosfolipaza A2 i autotaksyna, uczestniczą w patogenezie zwężenia zastawki aortalnej. Liczba powtórzeń kringla IV, zależna od polimorfizmu genu LPA, decyduje o masie cząsteczkowej Lp(a) oraz jej stężeniu w surowicy. Obecność apo(a) zwiększa potencjał proaterogenny cząsteczki nawet 5–6-krotnie w porównaniu z LDL.
Stężenie Lp(a) jest w ok. 90% uwarunkowane genetycznie, a w zaledwie 10% zależy od czynników środowiskowych. Stabilizuje się we wczesnym okresie dzieciństwa i pozostaje względnie stałe przez całe życie. W związku z tym modyfikacja stylu życia, w tym dieta i aktywność fizyczna, czy klasyczne terapie hipolipemizujące mają ograniczony wpływ na poziom Lp(a).
Badania epidemiologiczne wskazują, że podwyższone stężenie Lp(a) ma ok. 20% populacji światowej. Rozkład stężeń jest nieliniowy i wykazuje istotne zróżnicowanie geograficzne oraz rasowe – najwyższe średnie poziomy obserwuje się w populacji afrykańskiej, pośrednie w populacji europejskiej, a najniższe w populacji wschodnioazjatyckiej. Istnieją również różnice osobnicze: u kobiet po menopauzie stężenie Lp(a) rośnie w związku ze zmianami hormonalnymi. Podwyższone poziomy Lp(a) obserwuje się także u pacjentów z chorobami nerek (zwłaszcza zespołem nerczycowym), chorobami wątroby i niedoczynnością tarczycy. Niektóre badania sugerują związek podwyższonego poziomu Lp(a) z powikłaniami okresu ciąży, takimi jak niska masa urodzeniowa, poród przedwczesny czy stan przedrzucawkowy.
Lipoproteina(a) jest uznanym niezależnym (rezydualnym) czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy, zwężenia zastawki aortalnej i niewydolności serca. Podwyższone stężenie Lp(a) zwiększa ryzyko zawału...


View full text...