Wytyczne dotyczące postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u dorosłych i dzieci

Wprowadzenie

Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (OZZP, ang. acute rhinosinusitis, łac. rhinosinusits acuta) należy do najczęściej występujących chorób w populacji i jest przyczyną olbrzymiej liczby wizyt zarówno w podstawowej, jak i specjalistycznej opiece zdrowotnej. Choroba zdecydowanie obniża jakość życia, odpowiada nie tylko za istotne dla systemów opieki zdrowotnej koszty bezpośrednie, lecz także niebagatelne, nierzadko wyższe, koszty pośrednie. Występuje bardzo często – dorośli chorują przeciętnie 2–5 razy w roku, a dzieci nawet do 10 razy. Przeziębienie stanowi większość przypadków infekcji górnych dróg oddechowych, a zachorowania w naszym klimacie są najczęstsze w okresie jesienno-zimowym. Z kolei powirusowe zapalenie zatok dotyczy ok. 18% populacji. Wyjściowo w większości przypadków OZZP jest wynikiem zakażenia wirusowego (rinowirusy, koronawirusy, wirusy RS, grypy i paragrypy oraz adenowirusy) [1]. Zakażenie bakteryjne najczęściej stanowi następstwo infekcji wirusowej i rozwija się jedynie w 0,5–2% przypadków [2]. Stwierdzono zwiększoną adhezję bakterii odpowiedzialnych za ostre zapalenie zatok przynosowych do nabłonka uszkodzonego przez wirusy [1, 3, 4]. Za blisko 80% bakteryjnych OZZP odpowiadają Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae. Wśród innych potencjalnych czynników etiologicznych wymieniane są Moraxella catarrhalis, Staphylococcus aureus oraz Streptococcus pyogenes.
Do czynników predysponujących do OZZP zalicza się: zaburzenia anatomiczne (zwłaszcza w nawracającym OZZP), alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, niedobory odporności, dyskinezy rzęskowe pierwotne i wtórne, palenie czynne i bierne, zanieczyszczenie powietrza (smog), refluks żołądkowo-przełykowy (czynnik kontrowersyjny), zaburzenia lękowe i depresyjne.
W dokumencie European position paper on rhinosinusitis and nasal polyps 2020 (EPOS2020) wskazano sytuacje, w których rośnie ryzyko zachorowania na bakteryjne OZZP, wyróżniając następujące czynniki predysponujące do infekcji bakteryjnej:
• zębopochodne: infekcje i procedury stomatologiczne,
• jatrogenne: chirurgia zatok, sondy przełykowo-żołądkowe, tamponady nosa, wentylacja mechaniczna,
• zaburzenia odporności: HIV, zaburzenia immunoglobulin,
• uszkodzenia rzęsek pierwotne i wtórne: mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęskowa (zespół Kartagenera), palenie, wtórne zespoły nieruchomych rzęsek...


View full text...