Badanie 3 fazy: dekspramipeksol nieskuteczny w stwardnieniu zanikowym bocznym

Badanie kliniczne trzeciej fazy dekspramipeksolu w stwardnieniu zanikowym bocznym przeprowadzone z udziałem 943 pacjentów nie wykazało jego skuteczności. Pramipeksol stosowany w leczeniu choroby Parkinsona zawiera zarówno enancjomer S(-), wywierający silne działanie względem receptorów dopaminergicznych, jak enancjomer R(+), którego toksyczność jest niższa.

Poza działaniem na receptory dopaminergiczne pramipeksol wywiera działanie neuroprotekcyjne. Podejrzewa się, że dzieje się to za sprawą jego własności antyoksydacyjnych1. Wykazano, że pramipeksol chroni przed toksycznością związaną z nadmiernym pobudzeniem neuronów; efekt ten może wynikać z modulującego wpływu pramipeksolu względem mitochondriów. Sugerowano, że ta własność pramipeksolu może okazać się użyteczna w leczeniu stwardnienia zanikowego bocznego (ALS, amyotrophic lateral sclerosis). Warto przy tym podkreślić, że dekspramipeksol, czysty enancjomer R(+), jest dobrze tolerowany w dawkach nawet 60-krotnie większych niż dawki pramipeksolu wykorzystywane w leczeniu choroby Parkinsona. W 2011 r. opublikowano wyniki przeprowadzonego przez Cudkowicz i wsp. wstępnego badania bezpieczeństwa dekspramipeksolu w ALS, wykazując nie tylko jego dobrą tolerancję, ale również korzystny wpływ większych dawek na szybkość pogarszania się skali oceny funkcjonalnej ALS (ALSFRS-R, ALS Functional Rating Scale-Revised). W później przeprowadzonym eksperymencie potwierdzono korzystny wpływ większych dawek dekspramipeksolu (300 mg względem 50 mg)3. Pod koniec sierpnia 2013. przedstawione zostały wyniki randomizowanego badania klinicznego trzeciej fazy ze ślepą próbą (EMPOWER), w którym badano skuteczność dekspramipeksolu podawanego dwa razy dziennie w dawce 150 mg względem placebo w ALS. Długość okresu interwencji wynosiła od 1 do 1.5 roku. Za główny punkt końcowy przyjęto ocenę w opartej na ALSFRS-R skali funkcji i przeżycia CAFS (combined assessment of function and survival). W eksperymencie wzięło udział 943 pacjentów w wieku od 18 do 80 lat, u których pierwsze objawy choroby wystąpiły krócej niż 2 lata przed randomizacją. Po roku leczenia oceny obu grup w skalach CAFS i ALSFRS-R i ich zmiany względem początku badania nie różniły się. Nie odnotowano też różnic w śmiertelności. Cudkowicz i wsp. stwierdzili, że dekspramipeksol był dobrze tolerowany i nie wpłynął na mierzony wykładnik skuteczności w porównaniu do placebo.

Dla zainteresowanych:
1. Cheah BC, Kiernan MC. Dexpramipexole, the R(+) enantiomer of pramipexole, for the potential treatment of amyotrophic lateral sclerosis. IDrugs. 2010 Dec;13(12):911-20.
2. Cudkowicz M, Bozik ME, Ingersoll EW, i wsp. The effects of dexpramipexole (KNS-760704) in individuals with amyotrophic lateral sclerosis. Nat Med. 2011 Nov 20;17(12):1652-6.
3. Rudnicki SA, Berry JD, Ingersoll E, i wsp. Dexpramipexole effects on functional decline and survival in subjects with amyotrophic lateral sclerosis in a Phase II study: subgroup analysis of demographic and clinical characteristics. Amyotroph Lateral Scler Frontotemporal Degener. 2013 Jan;14(1):44-51.