Inhibitory kinazy JAK w leczeniu sarkoidozy
Redaktor: Anna Soboń
Data: 25.08.2020
Źródło: Scheinberg M, Maluf F, Wagner J. Steroid-resistant sarcoidosis treated with baricitinib. Ann Rheum Dis. 2020 Sep;79(9):1259-1260.
Opracowała: Ewa Morgiel
Sarkoidoza to choroba autoimmunologiiczna, w której dochodzi do powstania ziarniniaków zapalnych. Najczęściej zmiany powstają w węzłach chłonnych i płucach, ale choroba może występować w wielu różnych narządach.
W niektórych przypadkach, początkowe objawy choroby to bóle i zapalenie stawów. Reumatolog bywa pierwszym specjalistą, który musi odpowiednio zaplanować proces diagnostyczny. Czasem objawy chorobowe, wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych oraz badań histopatologicznych budzą wątpliwości, a przy współpracy reumatologa prowadzona jest diagnostyka różnicowa.
Etiologia sarkoidozy pozostaje nieznana. Patomechanizm, choć również kryje wiele zagadek, oparty jest na aktywacji komórek układu immunologicznego (z udziałem głównie limfocytów, makrofagów) oraz nadprodukcji cytokin prozapalnych (np. Il6, TNF alfa).
Podstawowym leczeniem sarkoidozy są glikokortykosteroidy. U niektórych pacjentów konieczne jest stosowanie wysokich dawek w długim przedziale czasu, wówczas podejmuje się próby włączania leków immunosupresyjnych tj. metotreksat lub mykofenolan. W przypadku agresywnego przebiegu choroby stosowano w terapii także inhibitory TNF alfa uzyskując częściową poprawę, ale dane na ten temat pochodzą jedynie z publikacji pojedynczych przypadków.
Istnieją podstawy teoretyczne oraz pierwsze doniesienia kliniczne odnośnie skuteczności inhibitorów kinazy JAK w leczeniu sarkoidozy. W badaniach ziarniniaków wykazano wzmożoną aktywność ścieżki sygnałowej JAK-STAT, która może odgrywać istotną rolę w syntezie cytokin prozapalnych. U dwóch chorych z zespołem mielodysplastycznym oraz współistniejąca sarkoidozą po włączeniu ruksolitinibu (inhibitor kinaz JAK1i JAK2) zaobserwowano ustąpienie objawów sarkoidozy . U trzech chory zastosowano tofacitinib w leczeniu sarkoidozy skórnej uzyskując regresję ziarniniaków. U kobiety z 5 letnim przebiegiem aktywnej sarkoidozy, opornej na stosowanie glikokortykosteroidów uzyskano trwałą remisję choroby po zastosowaniu ruksolitynibu.
Ostatnie doniesienie dotyczy 35- letniej kobiety z bólami stawów, gorączką, limfadenopatią szyjną, a także zajęciem węzłów chłonnych śródpiersia, u której początkowo zastosowano glikokortykosteroidy w dawce 1mg/kg masy ciała, uzyskując jedynie niewielka poprawę po 10 tygodniach terapii. Następnie podano baricytynib w dawce 4mg/dobę. Efektywność leczenia była wyjątkowo dobra po 4 tygodniach ustąpiły objawy choroby, po 12 tygodniach w badaniu PET-CT opisano całkowitą regresję zmian, w badaniach laboratoryjnych OB zmniejszyło się z 42 do 12mm/h.
Skuteczność inhibitorów kinazy JAK w leczeniu sarkoidozy wymaga potwierdzenia w randomizowanych badaniach klinicznych.
Etiologia sarkoidozy pozostaje nieznana. Patomechanizm, choć również kryje wiele zagadek, oparty jest na aktywacji komórek układu immunologicznego (z udziałem głównie limfocytów, makrofagów) oraz nadprodukcji cytokin prozapalnych (np. Il6, TNF alfa).
Podstawowym leczeniem sarkoidozy są glikokortykosteroidy. U niektórych pacjentów konieczne jest stosowanie wysokich dawek w długim przedziale czasu, wówczas podejmuje się próby włączania leków immunosupresyjnych tj. metotreksat lub mykofenolan. W przypadku agresywnego przebiegu choroby stosowano w terapii także inhibitory TNF alfa uzyskując częściową poprawę, ale dane na ten temat pochodzą jedynie z publikacji pojedynczych przypadków.
Istnieją podstawy teoretyczne oraz pierwsze doniesienia kliniczne odnośnie skuteczności inhibitorów kinazy JAK w leczeniu sarkoidozy. W badaniach ziarniniaków wykazano wzmożoną aktywność ścieżki sygnałowej JAK-STAT, która może odgrywać istotną rolę w syntezie cytokin prozapalnych. U dwóch chorych z zespołem mielodysplastycznym oraz współistniejąca sarkoidozą po włączeniu ruksolitinibu (inhibitor kinaz JAK1i JAK2) zaobserwowano ustąpienie objawów sarkoidozy . U trzech chory zastosowano tofacitinib w leczeniu sarkoidozy skórnej uzyskując regresję ziarniniaków. U kobiety z 5 letnim przebiegiem aktywnej sarkoidozy, opornej na stosowanie glikokortykosteroidów uzyskano trwałą remisję choroby po zastosowaniu ruksolitynibu.
Ostatnie doniesienie dotyczy 35- letniej kobiety z bólami stawów, gorączką, limfadenopatią szyjną, a także zajęciem węzłów chłonnych śródpiersia, u której początkowo zastosowano glikokortykosteroidy w dawce 1mg/kg masy ciała, uzyskując jedynie niewielka poprawę po 10 tygodniach terapii. Następnie podano baricytynib w dawce 4mg/dobę. Efektywność leczenia była wyjątkowo dobra po 4 tygodniach ustąpiły objawy choroby, po 12 tygodniach w badaniu PET-CT opisano całkowitą regresję zmian, w badaniach laboratoryjnych OB zmniejszyło się z 42 do 12mm/h.
Skuteczność inhibitorów kinazy JAK w leczeniu sarkoidozy wymaga potwierdzenia w randomizowanych badaniach klinicznych.
