123RF
Osteoporoza a stosowanie glikokortykosteroidów w zapalnych chorobach reumatycznych
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 23.08.2022
Źródło: Wiebe E, Huscher D, Schaumburg D, Palmowski A, Hermann S, Buttgereit T, Biesen R, Burmester GR, Palmowski Y, Boers M, Stone JH, Dejaco C, Buttgereit F. Optimising both disease control and glucocorticoid dosing is essential for bone protection in patients with rheumatic disease. Ann Rheum Dis. 2022 Sep; doi: 10.1136/annrheumdis-2022-222339
| Tagi: | osteoporoza, glikokortykosteroidy |
Terapia GKS oznacza zagrożenie wystąpieniem dobrze znanych działań niepożądanych. I dlatego pojawia się pytanie o bilans korzyści i ryzyka.
Stosowanie glikokortykosteroidów (GKS) od wielu lat stanowi leczenie z wyboru w wielu zapalnych chorobach reumatycznych m.in. w zapaleniu naczyń, zapaleniu mięśni, toczniu rumieniowatym układowym, reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Terapia GKS, która potencjalnie obarczona jest wystąpieniem dobrze znanych działań niepożądanych, zawsze budzi pytanie o bilans korzyści i ryzyka.
Do ważnych działań niepożądanych związanych z zastosowaniem glikokortykosteroidów należy osteoporoza. Wiadomo, że chorzy z rozpoznaniem choroby reumatycznej znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na osteoporozę niezależnie od stosowania GKS.
Warto w tym miejscu podkreślić niezwykle istotne znaczenie wielu innych znanych czynników sprzyjających wystąpieniu osteoporozy, takich jak wiek, masa ciała, niedobory witaminy D, zaburzenia odżywiania, unieruchomienie, nasilenie stanu zapalnego. Przy czym GKS mogą wpływać na ryzyko osteoporozy poprzez silne hamowanie procesów autoimmunologicznych, redukując proces zapalny i ból, co sprzyja większej aktywności ruchowej chorego.
Rh-GIOP to prospektywne badanie jednoośrodkowe przeprowadzone w Berlinie, oceniające zdrowie kości u chorych z zapalnymi chorobami reumatycznymi stosującymi obecnie lub w przeszłości GKS.
Analizą objęto dane 1066 pacjentów hospitalizowanych lub zgłaszających się do poradni w latach 2015–2020. U wszystkich chorych zostało wykonane badanie densytometryczne kości zgodnie ze standardem, dodatkowo analizowano wyniki badań laboratoryjnych oraz inne dane uzyskane w przeprowadzonych ankietach. Wyniki analizy statystycznej wykazały, że stosowanie GKS w dawce niskiej ≤5mg nie było związane z obniżeniem wyniku gęstości kości (bone mass density – BMD) w badaniu densytometrycznym.
Dla wyższych dawek wykazano natomiast zależność GKS z niższą wartością BMD (zarówno dla najniższej wartości parametrów BMD w badaniu densytometrycznym, jak również w zakresie kręgów lędźwiowych, kości udowej czy tylko pomiaru z szyjki kości udowej), zaś po uwzględnieniu innych czynników ryzyka tj. wieku, płci, menopauzy, BMI, czasu trwania choroby, stosowania leków na osteoporozę, taka zależność jest niwelowana.
U chorych z RZS wykazano związek stosowania GKS w dawce >7,5 mg prednizonu/dobę a niższym wynikiem T-score (obniżeniem BMD), jednak tylko u chorych z wysoką lub umiarkowaną aktywnością choroby.
Autorzy badania wskazują na trudność techniczną oceny wpływu różnych czynników ryzyka osteoporozy, które jednocześnie są ze sobą wzajemnie powiązane. U pacjentów z wysoką aktywnością choroby częściej stosowane są GKS, zwykle w wyższych dawkach, dlatego nawet mimo zastosowania odpowiednich testów statystycznych ocena istotności wpływu stosowania GKS (zarówno w dawce dobowej, jak i kumulacyjnej) oraz nasilenia procesu zapalnego (wyrażonego aktywnością choroby) wydaje się bardzo trudna, a nawet niemożliwa.
W podsumowaniu należy przypomnieć nadrzędną regułę stosowania GKS u chorych z zapalnymi chorobami tkanki łącznej odpowiednio dobranej dawki maksymalnej z jednoczesnym wdrożeniem strategii stopniowej redukcji tej dawki. U chorych leczonych GKS należy mieć świadomość potencjalnych korzyści i ryzyka leczenia GKS. Nadrzędnym celem takiej terapii jest ochrona kości przed negatywnym wpływem stanu zapalnego dla utrzymania kości w optymalnym zdrowiu.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
Terapia GKS, która potencjalnie obarczona jest wystąpieniem dobrze znanych działań niepożądanych, zawsze budzi pytanie o bilans korzyści i ryzyka.
Do ważnych działań niepożądanych związanych z zastosowaniem glikokortykosteroidów należy osteoporoza. Wiadomo, że chorzy z rozpoznaniem choroby reumatycznej znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na osteoporozę niezależnie od stosowania GKS.
Warto w tym miejscu podkreślić niezwykle istotne znaczenie wielu innych znanych czynników sprzyjających wystąpieniu osteoporozy, takich jak wiek, masa ciała, niedobory witaminy D, zaburzenia odżywiania, unieruchomienie, nasilenie stanu zapalnego. Przy czym GKS mogą wpływać na ryzyko osteoporozy poprzez silne hamowanie procesów autoimmunologicznych, redukując proces zapalny i ból, co sprzyja większej aktywności ruchowej chorego.
Rh-GIOP to prospektywne badanie jednoośrodkowe przeprowadzone w Berlinie, oceniające zdrowie kości u chorych z zapalnymi chorobami reumatycznymi stosującymi obecnie lub w przeszłości GKS.
Analizą objęto dane 1066 pacjentów hospitalizowanych lub zgłaszających się do poradni w latach 2015–2020. U wszystkich chorych zostało wykonane badanie densytometryczne kości zgodnie ze standardem, dodatkowo analizowano wyniki badań laboratoryjnych oraz inne dane uzyskane w przeprowadzonych ankietach. Wyniki analizy statystycznej wykazały, że stosowanie GKS w dawce niskiej ≤5mg nie było związane z obniżeniem wyniku gęstości kości (bone mass density – BMD) w badaniu densytometrycznym.
Dla wyższych dawek wykazano natomiast zależność GKS z niższą wartością BMD (zarówno dla najniższej wartości parametrów BMD w badaniu densytometrycznym, jak również w zakresie kręgów lędźwiowych, kości udowej czy tylko pomiaru z szyjki kości udowej), zaś po uwzględnieniu innych czynników ryzyka tj. wieku, płci, menopauzy, BMI, czasu trwania choroby, stosowania leków na osteoporozę, taka zależność jest niwelowana.
U chorych z RZS wykazano związek stosowania GKS w dawce >7,5 mg prednizonu/dobę a niższym wynikiem T-score (obniżeniem BMD), jednak tylko u chorych z wysoką lub umiarkowaną aktywnością choroby.
Autorzy badania wskazują na trudność techniczną oceny wpływu różnych czynników ryzyka osteoporozy, które jednocześnie są ze sobą wzajemnie powiązane. U pacjentów z wysoką aktywnością choroby częściej stosowane są GKS, zwykle w wyższych dawkach, dlatego nawet mimo zastosowania odpowiednich testów statystycznych ocena istotności wpływu stosowania GKS (zarówno w dawce dobowej, jak i kumulacyjnej) oraz nasilenia procesu zapalnego (wyrażonego aktywnością choroby) wydaje się bardzo trudna, a nawet niemożliwa.
W podsumowaniu należy przypomnieć nadrzędną regułę stosowania GKS u chorych z zapalnymi chorobami tkanki łącznej odpowiednio dobranej dawki maksymalnej z jednoczesnym wdrożeniem strategii stopniowej redukcji tej dawki. U chorych leczonych GKS należy mieć świadomość potencjalnych korzyści i ryzyka leczenia GKS. Nadrzędnym celem takiej terapii jest ochrona kości przed negatywnym wpływem stanu zapalnego dla utrzymania kości w optymalnym zdrowiu.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
