123RF
Stosowanie glikokortykosteroidów po terapii pomostowej w RZS
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 11.08.2022
Źródło: van Ouwerkerk L, Palmowski A, Nevins IS, et al. Systematic literature review of observational cohorts and clinical trials into the success rate of glucocorticoid discontinuation after their use as bridging therapy in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2022; 81 (7): 937-943
Stosowanie metotreksatu w połączeniu z terapią pomostową glikokortykosteroidami (GKS) to podstawowa opcja terapeutyczna we wczesnym reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS). Czy pacjenci przedłużają stosowanie GKS? Jak częste jest to zjawisko?
Stosowanie GKS w pierwszej fazie leczenia RZS przynosi udowodnione korzyści terapeutyczne. GKS hamują strukturalną progresję choroby, istotnie wpływają na szybką redukcję objawów (ból, obrzęki stawów) i poprawę sprawności chorego. Wątpliwości co do stosowania GKS są związane z występowaniem działań niepożądanych, zwłaszcza zwiększeniem ryzyka infekcji, chorób sercowo-naczyniowych czy wzrostem śmiertelności.
Z uwagi na potencjalne uboczne efekty terapii według zaleceń ekspertów stosowanie GKS najlepiej ograniczyć do maksymalnie 3 miesięcy. Istnieją wątpliwości, czy w praktyce chorzy z RZS rzeczywiście zaprzestają stosowania GKS i czy po okresie przerwy ponownie nie sięgają po leki z tej grupy.
Badania obserwacyjne u chorych z wczesnym RZS z ostatnich lat przyniosły bardzo niewiele danych dotyczących stosowania GKS (z raportowaniem dawki, czasu terapii) oraz wykonalności zaleceń w zakresie redukcji dawki i skutecznego odstawienia GKS.
W wyniku systematycznego przeglądu literatury znaleziono tylko cztery badania kliniczne dotyczące leczenia RZS z terapią pomostową GKS, w których notowano dane dotyczące redukcji dawek, zaprzestania stosowania GKS po 6 miesiącach i po 12 miesiącach. Na podstawie wykonanej metaanalizy ustalono, że u większości chorych udało się zaprzestać stosowania GKS, ale u 22 proc. leczenie to było kontynuowane po roku, natomiast u 10 proc. po 2 latach od wdrożenia terapii początkowej obejmującej lek modyfikujący oraz GKS.
Mimo postępu w leczeniu RZS, rejestracji nowych leków, które pozwalają na szybką redukcję objawów, a także poprawy dostępności nowoczesnych terapii (głównie związanej z obniżeniem ceny) stosowanie metotreksatu w połączeniu z terapią pomostową GKS nadal stanowi podstawową opcję terapeutyczną we wczesnym RZS.
Taka strategia ma uzasadnienie ekonomiczne, ale przede wszystkim oparta jest na dobrze udokumentowanej skuteczności i bezpieczeństwie. Bilans korzyści i potencjalnego ryzyka wynikającego ze stosowania GKS w leczeniu RZS wymaga sprecyzowania. Odpowiedź na terapię pomostową GKS jest uzależniona od wielu czynników, w tym: czasu trwania leczenia, dawki kumulacyjnej, schorzeń współistniejących, aktywności choroby podstawowej. Dobrze znane jest ryzyko związane z długoletnim stosowaniem GKS, ale niewiele danych dotyczy chorych z RZS leczonych na przykład rok lub 2 lata.
W piśmiennictwie sugerowano, że wielu pacjentów z RZS stosuje GKS długoterminowo. Przyczyna kontynuacji lub powrotu do terapii GKS w badaniach nie była odnotowywana. Oczekujemy nowych danych z badań klinicznych i obserwacyjnych, w których temat terapii pomostowej GKS będzie traktowany w sposób szczegółowy i precyzyjny.
Opracowanie dr n. med. Ewa Morgiel
Z uwagi na potencjalne uboczne efekty terapii według zaleceń ekspertów stosowanie GKS najlepiej ograniczyć do maksymalnie 3 miesięcy. Istnieją wątpliwości, czy w praktyce chorzy z RZS rzeczywiście zaprzestają stosowania GKS i czy po okresie przerwy ponownie nie sięgają po leki z tej grupy.
Badania obserwacyjne u chorych z wczesnym RZS z ostatnich lat przyniosły bardzo niewiele danych dotyczących stosowania GKS (z raportowaniem dawki, czasu terapii) oraz wykonalności zaleceń w zakresie redukcji dawki i skutecznego odstawienia GKS.
W wyniku systematycznego przeglądu literatury znaleziono tylko cztery badania kliniczne dotyczące leczenia RZS z terapią pomostową GKS, w których notowano dane dotyczące redukcji dawek, zaprzestania stosowania GKS po 6 miesiącach i po 12 miesiącach. Na podstawie wykonanej metaanalizy ustalono, że u większości chorych udało się zaprzestać stosowania GKS, ale u 22 proc. leczenie to było kontynuowane po roku, natomiast u 10 proc. po 2 latach od wdrożenia terapii początkowej obejmującej lek modyfikujący oraz GKS.
Mimo postępu w leczeniu RZS, rejestracji nowych leków, które pozwalają na szybką redukcję objawów, a także poprawy dostępności nowoczesnych terapii (głównie związanej z obniżeniem ceny) stosowanie metotreksatu w połączeniu z terapią pomostową GKS nadal stanowi podstawową opcję terapeutyczną we wczesnym RZS.
Taka strategia ma uzasadnienie ekonomiczne, ale przede wszystkim oparta jest na dobrze udokumentowanej skuteczności i bezpieczeństwie. Bilans korzyści i potencjalnego ryzyka wynikającego ze stosowania GKS w leczeniu RZS wymaga sprecyzowania. Odpowiedź na terapię pomostową GKS jest uzależniona od wielu czynników, w tym: czasu trwania leczenia, dawki kumulacyjnej, schorzeń współistniejących, aktywności choroby podstawowej. Dobrze znane jest ryzyko związane z długoletnim stosowaniem GKS, ale niewiele danych dotyczy chorych z RZS leczonych na przykład rok lub 2 lata.
W piśmiennictwie sugerowano, że wielu pacjentów z RZS stosuje GKS długoterminowo. Przyczyna kontynuacji lub powrotu do terapii GKS w badaniach nie była odnotowywana. Oczekujemy nowych danych z badań klinicznych i obserwacyjnych, w których temat terapii pomostowej GKS będzie traktowany w sposób szczegółowy i precyzyjny.
Opracowanie dr n. med. Ewa Morgiel
