Hiperalgezja wywołana opioidami – opis przypadku

Pacjentka leczona od 2009 r. z powodu zespołu bólowego po nieskutecznych operacjach kręgosłupa. Stwierdzono alodynię dotykową w zakresie obręczy biodrowej i kończyn dolnych. Natężenie bólu wynosiło 8/10 w skali numerycznej (numerical rating scale – NRS). Zastosowano fentanyl w systemie transdermalnym 50 μg/godz., morfinę o natychmiastowym uwalnianiu w dawce 20 mg na bóle przebijające, amitryptylinę w dawce 50 mg/dobę oraz gabapentynę 900 mg/dobę. Po dwóch latach leczenia wystąpiły objawy w postaci zmniejszenia progu bólowego w zakresie całego ciała i uogólnionej alodynii, traktowane jako hiperalgezja. Zmniejszono dawkę fentanylu do 25 μg/godz., co nie złagodziło dolegliwości. Ze względu na intensyfikację opisywanych objawów dokonano rotacji opioidów, zastępując fentanyl buprenorfiną, początkowo w formie podjęzykowej, a następnie przezskórnej w dawce 70 μg/godz.

Hiperalgezja należy do rzadkich powikłań po przewlekłym stosowaniu opioidów. Zmniejszenie natężenia bólu i alodynii po rozpoczęciu leczenia buprenorfiną przezskórną może wskazywać właśnie na hiperalgezję.

The patient has been treated since 2009 for failed back surgery syndrome. She was diagnosed with tactile allodynia in the pelvic girdle and lower limbs. Pain intensity was rated 8/10 in the numerical rating scale (NRS). Fentanyl in transdermal system 50 μg/hr, immediate-release morphine 20 mg for breakthrough pain, amitriptyline 50 mg/day and gabapentin 900 mg/day were used. After two years of treatment symptoms of reduced pain threshold in the whole body and generalized allodynia occurred, which were recognized as hyperalgesia. Reduction of the fentanyl dose to 25 μg/hr gave no pain relief. Due to exacerbation of symptoms, opioid-rotation was carried out by replacing fentanyl with buprenorphine, initially administered sublingually, and then transdermally in the dose of 70 μg/hr.

Hyperalgesia is a complication of chronic use of opioids. Reduction of pain intensity and allodynia after the use of buprenorphine may confirm the validity of the diagnosis.