Endometrioza wymaga planu na całe życie
Autor: Alicja Kostecka
Data: 09.07.2018
Źródło: Alicja Kostecka
Działy:
Wywiad tygodnia
Aktualności
| Tagi: | endometrioza, endometrium |
Prof. dr hab. Krzysztof Szyłło: Leczenie endometriozy oznacza wyznaczenie planu postępowania na całe życie kobiety, w skład którego wchodzi ocena aktualnego zaawansowania choroby, stopnia nasilenia dolegliwości, uwzględnienie planów macierzyńskich, ustalenia po konsultacji z pacjentką zakresu ewentualnego zabiegu operacyjnego i zaplanowanie następowego leczenia hormonalnego pozwalającego na unikanie kolejnych ingerencji chirurgicznych.
Co to jest endometrioza u kobiet?
Endometrioza dotyczy około 10% kobiet, a w przypadku kobiet leczonych z powodu niepłodności, odsetek ten osiąga wartość nawet 40-50%. Mechanizm powstawania polega na przeniesieniu elementów wewnętrznej warstwy macicy, czyli endometrium poza macicę, a w następstwie zagnieżdżenie i rozrost ognisk endometrialnych w jajnikach, na otrzewnej, w przewodzie pokarmowym, czy układzie moczowym. Obecnie wyróżnia się trzy rodzaje endometriozy: otrzewnową, która objawia się ogniskami o różnej wielkości w zależności od etapu rozwoju choroby; endometriozę jajnikową, która objawia się tworzeniem torbieli endometrialnych; endometriozę głęboko naciekającą, która dotyczy wszystkich zmian występujących poniżej 5 mm od powierzchni otrzewnej i dotyczy na przykład przestrzeni odbytniczo-pochwowej, odbytnicy, czy pęcherza moczowego.
Jakie objawy powinny niepokoić jeśli chodzi o endometriozę?
Główne dolegliwości towarzyszące endometriozie, to bóle o różnym umiejscowieniu i stopniu nasilenia. Najczęściej występują w postaci bolesnych miesiączek, które mogą pojawiać się już u nastolatek. Inne dolegliwości, to bóle podczas współżycia, defekacji, czy oddawania moczu, które są związane z lokalizacją ognisk endometriozy. Ból jest wywoływany: tworzeniem się zrostów na skutek stanu zapalnego towarzyszącego endometriozie, odkładania się składników morfotycznych krwi w ogniskach endometriozy i naciekaniem włókien nerwowych, co jest przyczyną największych dolegliwości. U pacjentek chorujących z powodu endometriozy mogą pojawić się trudności z zajściem w ciążę. Reasumując ,jeśli u kobiety przez okres kilku miesięcy występują dolegliwości bólowe, to powinna się zgłosić do lekarza, który zastosuje właściwe postępowanie diagnostyczne.
Czy potrafimy wcześnie diagnozować endometriozę?
No właśnie, cały problem z endometriozą polega na tym, że jest ona zbyt późno rozpoznawana i dotyczy to nie tylko naszego kraju. Wciąż w społeczeństwie panuje przekonanie, że podczas miesiączki musi występować ból, stąd często jest to lekceważone przez kobiety, które nie informują lekarzy. Z drugiej strony również lekarze muszą mieć świadomość istnienia tej choroby i to nie tylko ginekolodzy, ale także lekarze POZ, którzy mają najczęstszy kontakt z pacjentkami.
Diagnostyka endometriozy w większości przypadków nie jest zbyt skomplikowana. Szczegółowy wywiad z pacjentką potrafi zasugerować możliwość występowania endometriozy, ze wskazaniem jej umiejscowienia. Poza tym dokładne badanie ginekologiczne może także przyczynić się do prawidłowej diagnozy. Pomocne jest też badanie ultrasonograficzne, które może dokładnie zobrazować zmiany endometrialne. Jeśli te badania nie wystarczają, to można się wspomagać tomografią komputerową, rezonansem magnetycznym, czy nawet urografią.
Kiedy należy podjąć decyzję o leczeniu endometriozy?
Głównym czynnikiem decydującym o konieczności podjęcia decyzji o rozpoczęciu leczenia są objawy związane z obecnością ognisk endometriozy, czyli dolegliwości bólowe pojawiające się w różnym stopniu nasilenia i różnym umiejscowieniu oraz problemy z zajściem w ciążę. Kobieta, która obserwuje swój organizm na pewno zgłosi się do lekarza zauważając pojawiające się nieprawidłowości , co pozwoli na włączenie stosownego leczenia odpowiednio wcześnie. Natomiast ogromnym problemem są pacjentki, które pomimo występowania bólu zgłaszają się na tyle późno, że choroba, a szczególnie postać głęboko naciekającej endometriozy powoduje zajęcie innych narządów i konieczność wykonania rozległych skomplikowanych zabiegów operacyjnych. W tych przypadkach szczególnie ważna jest współpraca z chorymi i szczegółowe informowanie o kolejnych etapach leczenia oraz ryzyku jakie niesie interwencja chirurgiczna. Zdarza się że pomimo prawidłowo wykonanego zabiegu operacyjnego dochodzi do nawrotów choroby, stąd u pacjentek z endometriozą należy stosować plan leczenia na całe życie starając się unikać powtarzania operacji.
W jaki sposób leczymy endometriozę?
Mamy do dyspozycji dwa rodzaje leczenia: farmakologiczne i chirurgiczne. Obecnie dopuszcza się hormonalne leczenie w endometriozie , które pozwala włączyć na trzy miesiące preparaty bez potwierdzenia histopatologicznego choroby. Jednak generalna zasada postępowania w endometriozie jest taka, że podczas zabiegu chirurgicznego pobiera się wycinki z ognisk endometrialnych do badania histopatologicznego i po uzyskaniu potwierdzenia choroby włącza się preparaty hormonalne.
Kiedy wskazana jest ingerencja chirurgiczna w endometriozie?
Jeśli po leczeniu hormonalnym zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości świadczą o braku poprawy, należy rozważyć przeprowadzenie ewentualnego zabiegu operacyjnego. Każda taka decyzja powinna być poprzedzona precyzyjną diagnostyką wykorzystującą wszystkie dostępne metody pozwalające na szczegółową ocenę rozległości i umiejscowienia ognisk endometriozy.
Do czego może prowadzić nieleczenie endometriozy?
Agresywność endometriozy jest porównywalna do chorób nowotworowych. Nieleczona endometrioza umiejscowiona w jajnikach może doprowadzić do zniszczenia tkanki jajnikowej , a w przypadkach głęboko naciekającej endometriozy dotyczącej przewodu pokarmowego wzdęcia brzucha, bolesne defekacje a nawet niedrożność. Niezwykle niebezpieczną lokalizacją endometriozy są moczowody, gdyż zmiany endometrialne powodują zwężenie światła doprowadzając często do obumarcia nerki.
Czy endometrioza wiąże się również z chorobami nowotworowymi w ginekologii?
Od wielu lat trwają badania nad zmianami nowotworowymi na wywołanymi ogniskami endometriozy, które potwierdzają taką możliwość, szczególnie jeśli chodzi o torbiele endometrialne oraz w zmiany głęboko naciekające. Brakuje jednak na ten temat badań randomizowanych.
Czy w ostatnich latach pojawiły się jakieś nowe leki, jeśli chodzi o leczenie endometriozy?
Niestety nie, osiem lat temu wszedł ostatni lek do leczenia endometriozy. Cały czas trwają badania nad nowymi preparatami, Amerykanie pracują nad dwoma lekami: chloroindazole i oxabicyclopheptene sulfonate, ale na razie bez rezultatów.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Endometrioza dotyczy około 10% kobiet, a w przypadku kobiet leczonych z powodu niepłodności, odsetek ten osiąga wartość nawet 40-50%. Mechanizm powstawania polega na przeniesieniu elementów wewnętrznej warstwy macicy, czyli endometrium poza macicę, a w następstwie zagnieżdżenie i rozrost ognisk endometrialnych w jajnikach, na otrzewnej, w przewodzie pokarmowym, czy układzie moczowym. Obecnie wyróżnia się trzy rodzaje endometriozy: otrzewnową, która objawia się ogniskami o różnej wielkości w zależności od etapu rozwoju choroby; endometriozę jajnikową, która objawia się tworzeniem torbieli endometrialnych; endometriozę głęboko naciekającą, która dotyczy wszystkich zmian występujących poniżej 5 mm od powierzchni otrzewnej i dotyczy na przykład przestrzeni odbytniczo-pochwowej, odbytnicy, czy pęcherza moczowego.
Jakie objawy powinny niepokoić jeśli chodzi o endometriozę?
Główne dolegliwości towarzyszące endometriozie, to bóle o różnym umiejscowieniu i stopniu nasilenia. Najczęściej występują w postaci bolesnych miesiączek, które mogą pojawiać się już u nastolatek. Inne dolegliwości, to bóle podczas współżycia, defekacji, czy oddawania moczu, które są związane z lokalizacją ognisk endometriozy. Ból jest wywoływany: tworzeniem się zrostów na skutek stanu zapalnego towarzyszącego endometriozie, odkładania się składników morfotycznych krwi w ogniskach endometriozy i naciekaniem włókien nerwowych, co jest przyczyną największych dolegliwości. U pacjentek chorujących z powodu endometriozy mogą pojawić się trudności z zajściem w ciążę. Reasumując ,jeśli u kobiety przez okres kilku miesięcy występują dolegliwości bólowe, to powinna się zgłosić do lekarza, który zastosuje właściwe postępowanie diagnostyczne.
Czy potrafimy wcześnie diagnozować endometriozę?
No właśnie, cały problem z endometriozą polega na tym, że jest ona zbyt późno rozpoznawana i dotyczy to nie tylko naszego kraju. Wciąż w społeczeństwie panuje przekonanie, że podczas miesiączki musi występować ból, stąd często jest to lekceważone przez kobiety, które nie informują lekarzy. Z drugiej strony również lekarze muszą mieć świadomość istnienia tej choroby i to nie tylko ginekolodzy, ale także lekarze POZ, którzy mają najczęstszy kontakt z pacjentkami.
Diagnostyka endometriozy w większości przypadków nie jest zbyt skomplikowana. Szczegółowy wywiad z pacjentką potrafi zasugerować możliwość występowania endometriozy, ze wskazaniem jej umiejscowienia. Poza tym dokładne badanie ginekologiczne może także przyczynić się do prawidłowej diagnozy. Pomocne jest też badanie ultrasonograficzne, które może dokładnie zobrazować zmiany endometrialne. Jeśli te badania nie wystarczają, to można się wspomagać tomografią komputerową, rezonansem magnetycznym, czy nawet urografią.
Kiedy należy podjąć decyzję o leczeniu endometriozy?
Głównym czynnikiem decydującym o konieczności podjęcia decyzji o rozpoczęciu leczenia są objawy związane z obecnością ognisk endometriozy, czyli dolegliwości bólowe pojawiające się w różnym stopniu nasilenia i różnym umiejscowieniu oraz problemy z zajściem w ciążę. Kobieta, która obserwuje swój organizm na pewno zgłosi się do lekarza zauważając pojawiające się nieprawidłowości , co pozwoli na włączenie stosownego leczenia odpowiednio wcześnie. Natomiast ogromnym problemem są pacjentki, które pomimo występowania bólu zgłaszają się na tyle późno, że choroba, a szczególnie postać głęboko naciekającej endometriozy powoduje zajęcie innych narządów i konieczność wykonania rozległych skomplikowanych zabiegów operacyjnych. W tych przypadkach szczególnie ważna jest współpraca z chorymi i szczegółowe informowanie o kolejnych etapach leczenia oraz ryzyku jakie niesie interwencja chirurgiczna. Zdarza się że pomimo prawidłowo wykonanego zabiegu operacyjnego dochodzi do nawrotów choroby, stąd u pacjentek z endometriozą należy stosować plan leczenia na całe życie starając się unikać powtarzania operacji.
W jaki sposób leczymy endometriozę?
Mamy do dyspozycji dwa rodzaje leczenia: farmakologiczne i chirurgiczne. Obecnie dopuszcza się hormonalne leczenie w endometriozie , które pozwala włączyć na trzy miesiące preparaty bez potwierdzenia histopatologicznego choroby. Jednak generalna zasada postępowania w endometriozie jest taka, że podczas zabiegu chirurgicznego pobiera się wycinki z ognisk endometrialnych do badania histopatologicznego i po uzyskaniu potwierdzenia choroby włącza się preparaty hormonalne.
Kiedy wskazana jest ingerencja chirurgiczna w endometriozie?
Jeśli po leczeniu hormonalnym zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości świadczą o braku poprawy, należy rozważyć przeprowadzenie ewentualnego zabiegu operacyjnego. Każda taka decyzja powinna być poprzedzona precyzyjną diagnostyką wykorzystującą wszystkie dostępne metody pozwalające na szczegółową ocenę rozległości i umiejscowienia ognisk endometriozy.
Do czego może prowadzić nieleczenie endometriozy?
Agresywność endometriozy jest porównywalna do chorób nowotworowych. Nieleczona endometrioza umiejscowiona w jajnikach może doprowadzić do zniszczenia tkanki jajnikowej , a w przypadkach głęboko naciekającej endometriozy dotyczącej przewodu pokarmowego wzdęcia brzucha, bolesne defekacje a nawet niedrożność. Niezwykle niebezpieczną lokalizacją endometriozy są moczowody, gdyż zmiany endometrialne powodują zwężenie światła doprowadzając często do obumarcia nerki.
Czy endometrioza wiąże się również z chorobami nowotworowymi w ginekologii?
Od wielu lat trwają badania nad zmianami nowotworowymi na wywołanymi ogniskami endometriozy, które potwierdzają taką możliwość, szczególnie jeśli chodzi o torbiele endometrialne oraz w zmiany głęboko naciekające. Brakuje jednak na ten temat badań randomizowanych.
Czy w ostatnich latach pojawiły się jakieś nowe leki, jeśli chodzi o leczenie endometriozy?
Niestety nie, osiem lat temu wszedł ostatni lek do leczenia endometriozy. Cały czas trwają badania nad nowymi preparatami, Amerykanie pracują nad dwoma lekami: chloroindazole i oxabicyclopheptene sulfonate, ale na razie bez rezultatów.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Przegląd Menopauzalny
