Niehormonalna pigułka antykoncepcyjna dla mężczyzn

Potencjalny środek antykoncepcyjny dla mężczyzn YCT529, podawany samcom myszy, zapobiega zajściu samic w ciążę i nie ma widocznych skutków ubocznych – poinformowano podczas konferencji American Chemical Society ACS Spring 2022 w San Diego.

Poza jednorazowymi prezerwatywami i trudnym do odwrócenia przecięciem nasieniowodów (wazektomią), większość środków antykoncepcyjnych – pigułki, plastry czy wkładki wewnątrzmaciczne – stosują kobiety. Prace nad skutecznymi i długotrwale działającymi doustnymi środkami antykoncepcyjnymi dla mężczyzn wciąż nie doprowadziły do przełomu.

– Naukowcy od dziesięcioleci próbują opracować skuteczny męski środek antykoncepcyjny, ale nadal nie ma na rynku zatwierdzonych pigułek. Większość potencjalnych leków obecnie testowanych klinicznie działa na męski hormon płciowy, testosteron, co może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak przyrost masy ciała, depresja i podwyższony poziom złego cholesterolu – lipoprotein o niskiej gęstości (LDL). Chcieliśmy opracować niehormonalny męski środek antykoncepcyjny, aby uniknąć tych skutków ubocznych – mówi dr Abdullah Al Noman, doktorant w laboratorium dr Gundy Georg na University of Minnesota.

Aby opracować niehormonalny środek antykoncepcyjny dla mężczyzn, naukowcy skupili się na białku zwanym receptorem kwasu retinowego alfa (RAR-?). Białko to jest jednym z trzech receptorów jądrowych, które wiążą kwas retinowy, formę witaminy A. Kwas retinowy odgrywa ważną rolę we wzroście komórek, ich różnicowaniu (w tym tworzeniu plemników) i rozwoju embrionalnym. Wyłączenie działania genu RAR-? u samców myszy powoduje, że są one bezpłodne, bez widocznych skutków ubocznych.

Inny zespół już wcześniej opracował doustny związek, który hamuje wszystkie trzy składniki RAR (RAR-?, -ß i -?) i powoduje odwracalną bezpłodność u samców myszy. Jednak zespół dr Georg chciał opracować lek, który byłby specyficzny dla RAR-?. Dzięki temu mniejsze byłoby prawdopodobieństwo skutków ubocznych.

Naukowcy dokładnie zbadali strukturę RAR-?, -ß i -? związanych z kwasem retinowym, identyfikując różnice strukturalne w sposobach wiązania trzech receptorów ze wspólnym ligandem. Na tej podstawie udało się zaprojektować i zsyntetyzować około 100 związków. Dalsze badania pozwoliły ocenić ich zdolność do selektywnego hamowania RAR-? w komórkach. Szczególnie obiecujący okazał się związek, który nazwano YCT529: hamował RAR-? prawie 500 razy mocniej niż RAR-ß i -? Po doustnym podawaniu samcom myszy przez 4 tygodnie YCT529 znacznie obniżył liczbę plemników i był w 99 proc. skuteczny w zapobieganiu ciąży, bez żadnych zauważalnych skutków ubocznych. W 4 do 6 tygodni po odstawieniu YCT529 samce myszy mogły ponownie spłodzić młode. Testy kliniczne z udziałem ludzi mają się rozpocząć w trzecim lub czwartym kwartale 2022 roku.

Ponieważ trudno przewidzieć, czy związek, który dobrze wypadł w badaniach na zwierzętach, będzie równie skuteczny w przypadku ludzi, zespół z University of Minnesota bada również inne związki, zarówno modyfikując istniejące, jak i testując nowe struktury.